Συνέντευξη στον Λάζαρο Γεροφώτη
Ο Νικόλας Κούλογλου είναι σεναριογράφος και σκηνοθέτης. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1989 και σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο University of Bristol στην Μ. Βρετανία. Aκολούθησε κινηματογραφικές σπουδές στο Los Angeles (U.S.C.) και την Αθήνα (SAE Institute). Έχει εργαστεί ως ερευνητής, δημοσιογράφος, ghost writer, copywriter, εκφωνητής και σκηνοθέτης διαφημιστικών ταινιών. Ως βοηθός σκηνοθέτης, πραγματοποίησε την ταινία Όλες οι Φωτιές, η Φωτιά (2019), του Ευθύμη Kosemund-Σανίδη που βραβεύτηκε στο φεστιβάλ του Clermont-Ferrand. Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους ως σεναριογράφος με τίτλο Γ.Σ.Χ. (σκην. Γρηγόρης Ρέντης) έχει λάβει χρηματοδότηση για παραγωγή από το ΕΚΚ, ενώ δύο ακόμα έργα βρίσκονται στο στάδιο του development. Αποτελεί μέλος δύο σεναριογραφικών ομάδων που αναπτύσσουν σειρές για την τηλεόραση, με τελευταία την προσαρμογή του ιστορικού μυθιστορήματος Τα Μυστικά του Βάλτου για την μικρή οθόνη. Το σκηνοθετικό του ντεμπούτο, η ταινία μικρού μήκους SUPER, σε συμπαραγωγή με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και την ΕΡΤ, συμμετείχε τόσο στο Εθνικό όσο και στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του 46ου Φεστιβάλ Δράμας, όπου και έλαβε το βραβείο ανάπτυξης του Ιδρύματος Ωνάση.
Τι ήταν αυτό που σε τράβηξε στην τέχνη του κινηματογράφου από τις αρχικές σπουδές σου στις πολιτικές επιστήμες;
Νομίζω το γράψιμο! Τα χρόνια της βαθιάς κρίσης μετά τις σπουδές μου, έβγαζα λεφτά γράφοντας εργασίες για πλούσιους φοιτητές στο Λονδίνο. Ήταν κάτι τρομερά επαναλαμβανόμενο και βαρετό, οπότε προσπαθούσα να επικεντρώνομαι στο να τα γράφω ωραία. Αγαπούσα πάντα το σινεμά και όταν δοκίμασα πρώτη φορά να γράψω σενάριο, συνειδητοποίησα ότι μάλλον είχα αναπτύξει ήδη αυτό το skill! Από εκεί και πέρα, προσπαθώ πάντα να βλέπω τα σενάριά μου από τη σκοπιά της πολιτικής φιλοσοφίας που ήταν και το ενδιαφέρον μου ως φοιτητής. Δηλαδή, να τα αποδομώ θεωρητικά.
Είναι δύσκολο το να δηλώνεις σκηνοθέτης και σεναριογράφος στην Ελλάδα του σήμερα; Υπάρχει επαγγελματική αποκατάσταση ή ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, η διαφήμιση, είναι μία ανάγκη καλλιτεχνικής έκφρασης και στην ουσία το συμπλήρωμα σε μία άλλη βασική εργασία;
Κυρίως δηλώνω σεναριογράφος, ή μάλλον λέω ότι «γράφω σενάρια», γιατί πράγματι ως ειδικότητα οριακά δεν υφίσταται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, τουλάχιστον επαγγελματικά. Και νομίζω αυτό το μεγάλο κενό είναι εμφανές και στο έργο που παράγει το ελληνικό σινεμά. Η διαφήμιση είναι ίσως ο μόνος δρόμος για επαγγελματική αποκατάσταση (πέρασα εκεί σχεδόν 5 χρόνια ως κειμενογράφος), αλλά τελικά μικρή σχέση έχει με τον κινηματογράφο, μη σου πω ότι σε ξεζουμίζει και αλλοιώνει την καλλιτεχνική σου πλευρά.
Η ταινία μικρού μήκους “Super” αποτελεί την πρώτη σου σκηνοθετική απόπειρα. Πως δημιουργήθηκε η ιδέα για την ταινία;
Το SUPER ήταν μια απόπειρα να πειραματιστώ σκηνοθετικά με τον διάλογο, που μου αρέσει πολύ να γράφω. Ήταν ένα σενάριο που μάλλον δεν θα μπορούσα να αναθέσω σε άλλον σκηνοθέτη και ήθελα πολύ να δω πώς ακούγεται αυτό το είδος (mumblecore) στα ελληνικά. Την ιδέα αρχίσαμε να την αναπτύσσουμε με την πρωταγωνίστρια της ταινίας, Ευθαλία Παπακώστα, μέσα από μια εξερεύνηση των δικών μας ρομαντικών ανησυχιών (δεν θα πω περισσότερα, γιατί συνήθως ντρέπεται).
Στην ταινία οι δυο χαρακτήρες (James και Πέννυ) περιπλανιούνται στους διαδρόμους ενός super-market προσπαθώντας να (ξανά)γνωρίσει ο ένας τον άλλον, ανάμεσα σε προϊόντα με ημερομηνία λήξης. Πιστεύεις ότι όλες οι σχέσεις των ανθρώπων έχουν ημερομηνία λήξης ή είναι κάτι άγνωστο σαν την χλωρίνη (όπου ο James αναρωτιέται αν λήγει ποτέ);
Πιστεύω ότι φράσεις όπως «έκανε τον κύκλο του» ή «έκλεισε αυτό το κεφάλαιο» είναι δικά μας αφηγήματα για να βλέπουμε τη ζωή μας πιο μυθιστορηματική. Στην πραγματικότητα, ο χρόνος κυλάει μόνο προς τα μπροστά και οι άνθρωποι, οι σχέσεις τους, συνεχώς αλλάζουν. Πώς θα μπορούσαν δύο άνθρωποι να μείνουν ίδιοι όπως όταν πρωτογνωρίστηκαν; Δεν είναι όμως απαραίτητο να «λήξει» η σχέση. Μπορεί να εξελιχθεί πχ σε μια φιλία. Μπορεί να γίνουν μαζί γονείς. Μπορεί και να μην ξαναμιλήσουν ποτέ. Το ωραίο είναι ότι τίποτα δεν είναι προδιαγεγραμμένο.
Γιατί επέλεξες να κάνεις μία “ρομαντική” ταινία για τον χωρισμό και γιατί επέλεξες σαν χώρο ένα super-market; Ποιες ήταν οι κινηματογραφικές επιρροές σου όταν έγραφες το σενάριο και σκηνοθετούσες το “Super”;
Ειλικρινά δεν θυμάμαι πώς προέκυψε το σουπερμάρκετ! Η Ευθαλία λέει ότι είχαμε αποφασίσει να βάλουμε κάποιους random περιορισμούς ώστε να διαμορφωθεί κάπως το σενάριο, και ένας από αυτούς ήταν να διαδραματίζεται εξ ολοκλήρου σε σουπερμάρκετ. Αλλά με γοητεύει πολύ σαν χώρος. Μου φαίνεται σαν ένας ναός του ύστερου καπιταλισμού και σαν μουσείο της pop art. Αντίστοιχα με γοητεύει το ανεξάρτητο σινεμά, τόσο το αμερικανικό (Cassavetes, Jarmusch), όσο και το γαλλικό (Nouvelle Vague, Cinéma du look) που αποτέλεσαν τις πρώτες επιρροές για την ταινία.
Οι δύο ερμηνευτές, ο Αργύρης Πανταζάρας και η Ευθαλία Παπακώστα, έχουν μία απίστευτη χημεία μεταξύ τους, δίνοντας την αίσθηση στον θεατή ότι δεν ακολουθούν κάποιο κείμενο, αλλά είναι ένα πραγματικό ζευγάρι σε ένα super-market. Αρχικά, πως ήταν η συνεργασία με τους ηθοποιούς; Με ποιόν τρόπο τους διεύθυνες και βγήκε αυτό το αποτέλεσμα; Και τέλος, υπήρξε αυτοσχεδιασμός ή όλα ήταν βάση σεναρίου;
Ήταν υπέροχοι και οι δύο! Με βοήθησαν πάρα πολύ, καθώς ήταν η πρώτη μου απόπειρα να σκηνοθετήσω αφηγηματικό σινεμά, ενώ οι ίδιοι έχουν πολύ μεγαλύτερη εμπειρία. Επειδή γυρίσαμε την ταινία σε φιλμ και είχαμε μόνο λίγα takes ανά σκηνή, κάναμε αρκετές πρόβες όπου αυτοσχεδιάσαμε πάνω στο σενάριο και καταλήξαμε μαζί στους χαρακτήρες. Θα έλεγα ότι τα περισσότερα λόγια ήταν ήδη γραμμένα, όμως ο τρόπος και οι λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά ήταν δικές τους. Τους έδωσα αυτή την ελευθερία και το ανταποδώσανε με το παραπάνω.
Γιατί άσπρο και μαύρο και όχι έγχρωμο; Ήταν επιλογή σε συνεργασία με τον Διευθυντή φωτογραφίας Κωνσταντίνο Κουκουλιό ή έτσι ήταν εξαρχής στο μυαλό σου αυτή η επιλογή;
Το ασπρόμαυρο μου είχε κολλήσει εξ αρχής, νομίζω λόγω των κινηματογραφικών αναφορών και της πρόθεσης να «παραπλανήσω» τον θεατή για το είδος της ταινίας που θα δει. Ο Κωνσταντίνος βέβαια με βοήθησε τρομερά στο να εξελίξουμε το εικαστικό κομμάτι και ευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά για το αποτέλεσμα, αφού εγώ όπως είπα προέρχομαι από το σενάριο. Κάναμε δοκιμές και σε έγχρωμο, αλλά οι ήρωές μας χανόντουσαν μέσα στην πληροφορία του σουπερμάρκετ. Αντίθετα, το ασπρόμαυρο λειτουργεί ωραία με τις γεωμετρίες και τα patterns, όπως οι διάδρομοι, τα ράφια και οι σειρές προϊόντων.
Πως ήταν η συνεργασία με τους συντελεστές της ταινίας;
Ήταν πραγματικά το πιο ωραίο γύρισμα που έχω κάνει! Παρότι ήταν όλο μεταμεσονύχτιο (όταν έκλεινε το σουπερμάρκετ), υπήρχε φοβερό κλίμα στο σετ και όλοι δούλεψαν με αγάπη για την ταινία. Αλλά και στο post-production, με την φανταστική Σμαρώ Παπαευαγγέλου στο μοντάζ και τους φίλους μου Κάρολο Μπεράχα, Nick Athens και Ηλία Καμπάνη στην μουσική και τον ήχο, όλα κύλησαν πολύ δημιουργικά.
Η ταινία συμμετείχε στο 46ο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας, όπου και απέσπασε το Βραβείο Ανάπτυξης (Onassis Film Development Grant). Επίσης, συμμετείχε και βραβεύτηκε σε διεθνή Φεστιβάλ (40ό Διεθνές Φεστιβάλ Μικρού Μήκους της Busan στη Νότιο Κορέα, Young Jury Award και Special Mention στο 38ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Valencia – Cinema Jove). Πόσο σημαντικές είναι οι διακρίσεις αυτές για σένα και για την ταινία σου;
Σίγουρα είναι πολύ ξεχωριστό να διακρίνεται η ταινία και πολύ σημαντικό να λαμβάνεις έμπρακτα τη στήριξη για αυτό που κάνεις. Αλλά για μένα το πιο σπουδαίο είναι αυτά τα ταξίδια που έχω κάνει και αυτά που έρχονται, να μοιράζεσαι την ταινία με κοινά από όλο τον κόσμο, να βλέπεις πώς αντιδρούν σε κάτι που έφτιαξες εσύ στον δικό σου μικρόκοσμο. Και φυσικά να μοιράζεσαι την οθόνη με τρομερές ταινίες από κάθε μεριά του πλανήτη.
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των Φεστιβάλ για την προβολή και προώθηση τόσο μίας κινηματογραφικής ταινίας όσο και του δημιουργού της; Είναι μονόδρομος για έναν μικρομηκά να φανεί το έργο του ή πιστεύεις ότι μπορούν να υπάρξουν κι άλλοι τρόποι προβολής;
Προς το παρόν είναι σίγουρα μονόδρομος, αλλά αυτό έχει και ένα θετικό, ότι μπορείς να πειραματιστείς παραπάνω αφού δεν σε απασχολεί ιδιαίτερα η εμπορική πλευρά του πράγματος. Θεωρώ όμως ότι οι νέες τεχνολογίες, και ειδικά οι πλατφόρμες, θα μπορούσαν να είναι ένα νέο κανάλι προβολής για τις μικρού μήκους που κατά τη γνώμη μου αποτελούν μια εντελώς ξεχωριστή και ιδιαίτερη φόρμα σινεμά.
Το βραβείο στη Δράμα από το Ίδρυμα Ωνάση, συνοδεύεται και από το χρηματικό έπαθλο των 10.000 ευρώ για την ανάπτυξη της πρώτης σου ταινίας μεγάλου μήκους. Βρίσκεσαι σε διαδικασία προετοιμασίας για να περάσεις από την μικρού μήκους δημιουργία στην μεγάλου μήκους; Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σου σχέδια σου;
Πράγματι, προσωπικά νιώθω πιο άνετα στα μεγαλύτερα format, είτε της μεγάλου μήκους, είτε των τηλεοπτικών σειρών. Ως σεναριογράφος, έχω στα σκαριά διάφορα έργα με άλλους σκηνοθέτες, ενώ παράλληλα έχουμε δημιουργήσει ένα νέο writers room για την ανάπτυξη σειρών με δύο συναδέλφους. Όμως θα ήθελα να δοκιμαστώ ξανά τη σκηνοθεσία και έχω ήδη βάλει μπρος μια πρώτη μεγάλου μήκους. Το βραβείο του Ιδρύματος Ωνάση ήρθε λοιπόν την κατάλληλη στιγμή, όχι μόνο ως οικονομική ανάσα, αλλά και ως πραγματική στήριξη και εμψύχωση για να συνεχίσω να γράφω.
