του Άγγελου Μαλλίνη

Μέσα από ένα μικροσκοπικό δωματιάκι της Καλαμαριάς

Τι ποσότητα ενδορφίνης σε κατακλύζει με το που κλείνουν τα μάτια του Ανδρέα; Τι είδος χαράς και ικανοποίησης σε κατακλύζει ο ύπνος του παιδιού σου; Το ίδιο ένιωθες και με τη Στελίνα. Το τελετουργικό συγκεκριμένο και πετυχημένο.

Τον δένεις στο καρότσι, χωρίς να ξαπλώσεις την πλάτη του καροτσιού (προσοχή είναι παγίδα, όλα τα μωρά, τουλάχιστον τα δικά σας, μπαίνουν σε μια πάλη με απίστευτη μαχητικότητα αν τα ξαπλώσεις στο καρότσι κατευθείαν), πηγαίνετε στο δωμάτιο του Ήλιου, κατεβάζεις τα στόρια, μπαίνεις YouTube, πατάς play στο Νανούρισμα του Χατζιδάκι και αρχίζεις να τον κουνάς ρυθμικά, συνήθως θα τον πάρει ο ύπνος στα μισά της δεύτερης επανάληψης του τραγουδιού. Εκεί ακριβώς αρχίζεις και κατεβάζεις την πλάτη του καροτσιού ενώ έχεις βγάλει την ζώνη (να μην τον σφίγγει) και παράλληλα κουνάς το καρότσι. Τον σκεπάζεις. Μένεις μαζί του με το ισχυρό άλλοθι ότι χωρίς ζώνη μπορεί να πέσει από το καρότσι. Πρέπει να παρατείνεις τον ύπνο του πάση θυσία.

Θα σταθώ σε δύο σημεία. Σημείο πρώτο: Νανούρισμα. Θυμήθηκα την ανάρτησή σου στο Facebook πριν χρόνια. “Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Μάνος. Από όλα τα έργα του ξεχωρίζω τον Ματωμένο Γάμο και από αυτόν τον δίσκο το νανούρισμα. Ένα τραγούδι που γράψανε δυο άτεκνοι. Ο Μάνος και ο κος Νίκος. Και έτσι αντιλαμβάνεσαι σε ποιες ψυχές κατοικεί η ευαισθησία. Και έτσι καταλαβαίνεις πως η πατρότητα δεν συνοδεύεται με πιστοποιητικά γέννησης.”

Σημείο δεύτερο: Δωμάτιο του Ήλιου. Η καραντίνα ανέδειξε εκτός από τα προβλήματα της διαχείρισης του δημόσιου χώρου και το πρόβλημα του ιδιωτικού χώρου. Ως μικροαστός ποτέ δεν αντιλήφθηκες τη σημασία της λειτουργικότητας του σπιτιού σου. Γεννήθηκε αυτή η ανάγκη όταν περιορίστηκες με την οικογένεια σου στο σπίτι, μετά το πρώτο lockdown να διαμορφώσεις ένα επιπλέον δωμάτιο σε λειτουργικό για εργασία του οποίου την ύπαρξη σχεδόν αγνοούσατε. Το δωμάτιο του Ήλιου είναι περίπου οχτώ τετραγωνικά και μέχρι πριν λίγο καιρό ήταν γεμάτο με μικρές σκασμένες από βιβλία βιβλιοθήκες (IKEA BILLY) οι οποίες περιορίζανε περισσότερο τον ελεύθερο χώρο του.

Η Θυμία το ονόμασε έτσι γιατί από τις 10 το πρωί μέχρι να νυχτώσει το λούζει ο ήλιος από το μεγάλο παράθυρό του (μεγάλο σε σχέση με το μέγεθος του δωματίου). Στο ύψος που ξεκινούσε το παράθυρο υπήρχε τοποθετημένο ένα μικροσκοπικό γραφείο το οποίο έδειχνε αρκετά μεγαλύτερο λόγο της ανοιχτής προοπτικής που του χάριζε το παράθυρο, τώρα έχει αντικατασταθεί με ένα πολύ μικρό καναπέ. Η θέα σε μια εσωτερική μεγάλη κοινόχρηστη αυλή που πλαισιώνεται από πέντε διώροφες μεζονέτες. Στη μέση της αυλής υπάρχει ένα μεγάλο πέτρινο τραπέζι με δύο χτιστά παγκάκια, ενώ περιμετρικά της αυλής υπάρχουν έξι δέντρα τα οποία σου υπενθυμίζουν την εναλλαγή των εποχών ξεκάθαρα. Όταν ανοίγετε τις κουρτίνες το παράθυρο είναι ένας ζωντανός πίνακας. Έχεις τη συνήθεια, όταν ο Ανδρέας κοιμηθεί, να τοποθετείς πλάι στον μικροσκοπικό καναπέ το καρότσι και εσύ να διαβάζεις. Κάνεις την ανάγνωση άθλο αφού το μόνο φως που μπαίνει, έρχεται μέσα από τις γρίλιες, στο κάτω μέρος από τα στόρια.

Πριν λίγες μέρες καταβρόχθισες την Σεριτονίνη με αυτόν ακριβώς τον τρόπο. Πόσο σουρεαλιστικό είναι αυτό ρε αγόρι μου; Κάπως έτσι έβγαλες ,τον Δούναβη, το Δαιμόνιο και πόσα ακόμη! Πριν χρόνια διάβασες εκεί τον Στόουνερ. Θυμάσαι πως ένιωσες όταν το ολοκλήρωσες; Εγκάρσια σε έκοψε αυτό το μυθιστόρημα! Σε έκοψε κάθετα στα δυό! Παρατηρούμε ορισμένους ανθρώπους γύρω μας και θεωρούμε τις ζωές τους και τις σταδιοδρομίες τους ασήμαντες, μίζερες χωρίς κανένα ενδιαφέρον μέσα στον μικρόκοσμό́ τους. Καλυτέρα να το βουλώνουμε. Γνωρίζω πως δεν πόνεσες ποτέ ξανά́ τόσο πολύ́ ήρωα μυθιστορήματος όσο τον Στόουνερ του John Williams. Δεν ήταν απλώς ένα βιβλίο για σένα, ήταν μια ωδή στην ήσυχη και κρυφή ζωή! Έλεγες και ακόμη φωνάζεις πως πρόκειται για ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ.

Τι άλλαξε την μοίρα του Στόουνερ; Ένα αγροτόπαιδο ήταν που σπούδαζε γεωπόνος μέχρι που έπεσε πάνω στον Σαίξπηρ. Ναι η ανάγνωση μπορεί να σε μεταμορφώσει! Ναι η λογοτεχνία κρύβει συγκλονιστικές δυνάμεις!  Η λογοτεχνία τον άλλαξε. Έγραφε ο Ηλίας Μαγκλίνης στην Καθημερινή, η ανάγνωση ενίοτε μετακινεί (και αυτή) πεπρωμένα και αλλάζει ζωές. Σπάνιο, μα όταν συμβαίνει είναι όπως ένας σεισμός μέσα στο αίμα. Από τότε που ολοκλήρωσες το βιβλίο ο ήρωας παραμένει στο δωμάτιο του Ήλιου. Εδώ και έξι χρόνια ο Στόουνερ βρίσκεται νοερά μαζί σου. Κάθεται στην λευκή πολυθρόνα θηλασμού (IKEA POANG), συνήθως σταυροπόδι και διαβάζει Σαίξπηρ. Ποτέ δεν σου απευθύνεται, απλώς κοιτάζει, σχολιάζει με το βλέμμα. Τις προάλλες μονολογούσες πως πέρασες ακόμη μια χρονιά βουτηγμένος στη μετριότητα και την οκνηρία. Απλώς έκλεισε το βιβλίο που κρατούσε, (Σαίξπηρ, η επινόηση του ανθρώπινου) και χαμογέλασε συγκαταβατικά. Επίτηδες έχεις αφήσει τα Άπαντα του Καβάφη πάνω στη συρταριέρα του Άνδρεα (ΙΚΕΑ MALM), μήπως και τον δελεάσεις να το ανοίξει αλλά εις μάτην.

Μετά το τελευταίο κόλλημα σου με τον Τζώρτζ Στάϊνερ και ενώ ο Ανδρέας κοιμάται ήσυχος, του περιγράφεις τα σύνορα του κόσμου μέσα από αυτό το μικροσκοπικό δωματιάκι της Καλαμαριάς. Τα πραγματικά όρια του κόσμου είναι τα όρια της γλώσσας για τον Τζώρτζ Στάϊνερ. Δεν ξεχνάς όμως και το χάσμα γέμισε άνθη, το κείμενο του δασκάλου σου Χρίστου Τσολάκη στο Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική. Η σκέψη χωρίς γλώσσα είναι βουβή, αλλά και η γλώσσα χωρίς τη σκέψη είναι κραυγή, συνέχιζε πως συνείδηση της απεραντοσύνης της γλώσσας σημαίνει συνείδηση της απεραντοσύνης της σκέψης. Έλεγες λοιπόν στο Στόουνερ πως αυτή η ιδέα ότι η σκέψη σου φτάνει μέχρι εκεί που πηγαίνει το λεξιλόγιο σου, σε κάνει να μην μπορείς να κοιμηθείς τα βραδιά. Του περιέγραψες που οφείλεται η αγλωσσία σου, κυρίως μέσα από τις αθλητικές ραδιοφωνικές εκπομπές του libero και του metropolis τη δεκαετία του ’00. Σε κοίταξε σχεδόν αδιάφορα και συνέχισε να διαβάζει. 

Σκέφτηκες αρκετές φορές ότι όλο αυτό είναι σημάδι σχιζοφρένιας αλλά όπως σου ήρθε η σκέψη, σου έφυγε. Θυμάσαι όταν πήρες προαγωγή; Επέστρεψες χαρούμενος πίσω στο σπίτι από το αεροδρόμιο. Άνοιξες την πόρτα με τα κλειδιά σου (έχει σημασία, δεν τα ξέχασες ούτε στο αυτοκίνητο ,ούτε στο γραφείο), η Θύμη τάιζε τον Ανδρέα, η Στελίνα έκανε κατακόρυφο και σου χαμογελούσε με το κεφάλι ανάποδα. Είπες στην Θύμη λεπτομέρειες για την προαγωγή, για τα νέα δεδομένα. Μπήκες μπάνιο, έπλυνες χέρια και μετά πρόσωπο. Πήγες στο δωμάτιο του Ήλιου να αφήσεις την τσάντα και ο Στόουνερ διάβαζε (για πρώτη φορά) τη Σατραπεία χαμηλόφωνα. Κράτησες μόνο αυτή τη στροφή, που θα την επαναλάμβανες για μια βδομάδα ξανά και ξανά, ρυθμικά, καρδιακά σαν το Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με.

«Και συ τα δέχεσαι με απελπισία

αυτά τα πράγματα που δεν τα θέλεις.

Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι’ άλλα κλαίει·».

Βιβλία που αναφέρονται

Steiner, G. (2022). Περί λόγου, τέχνης και ζωής. Αθήνα: Πατάκη.

Williams, J. (2017). Στόουνερ. Αθήνα: Gutenberg.

Θεοτοκάς, Γ. (2005). Το Δαιμόνιο. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ.

Καβάφης, Κ. Π. (2015). Τα Ποιήματα, Δημοσιευμένα και Αδημοσίευτα. Αθήνα: Gutenberg.

Μαγκρίς, Κ. (2017). Δούναβης. Αθήνα: Πόλις.

Μπλούμ, Χ. (2023). Σαίξπηρ, η επινόηση του ανθρώπινου. Αθήνα: Gutenberg.

Ουελμπέκ, Μ. (2020). Σεροτονίνη. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ.

Τσολάκης, Χ. (2005). Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική. Θεσσαλονίκη: Νησίδες.