Βρίσκεσαι ήδη κολλημένος 45 λεπτά στον περιφερειακό, λίγο μετά την Ευκαρπία, πριν το Παπαγεωργίου. Σκέφτεσαι πως αυτή θα είναι η καθημερινότητα σου τα επόμενα χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί ο fly over. Παρατηρείς όλα όσα η ταχύτητα στον Περιφερειακό δεν σου επέτρεπε 15 χρόνια να τα εξετάσεις, να τα δεις πιο προσεκτικά. Κυρίως σκουριασμένοι σκελετοί διαφημιστικοί. Κάποιοι στέκονται γυμνοί, οι περισσότεροι με ξέφτια. Κάποτε προωθούσαν δερμάτινα μπουφάν, οικίες εξοχικές και εταιρίες ασφαλιστικές. Τώρα σταματημένος φαντάζεσαι τη δεύτερη χρήση τους, το νέο μήνυμά τους. Γνωρίζω τι θα έκανες αν εργαζόσουν στον εργολάβο του έργου. Θα έντυνες τους σιδερένιους σκελετούς με στίχους και ποίηση. Να διεγείρεις των οδηγών τη φαντασία. Να τους δόσεις μια μικρή παρηγοριά. Να ο πρώτος:

“σε φωνήεντα και φθόγγους

κομπάζεις

σε φωνήεντα και φθόγγους

πνίγεσαι” Αναστασία Γκίτση

Να και ο επόμενος:

“Δεν γνωρίζω ποιος κερδίζει, ποιος χάνει

παιδί γύρεψα εδώ τη φωνή μου 

όταν θέλω να γυρίσω στο σπίτι 

κόβω δρόμο για τη καρδιά” Δανάη Σιώζιου (Σιώζιου, 2021)

Μα τι είναι αυτά που σκέφτεσαι; Οι άνθρωποι δεν δίνουν σημασία. Με ποιήματα και συνθήματα ο κόσμος δεν άλλαξε πορεία. Πέρασε ακόμη ένα τέταρτο και έφτασες Νεάπολη. Σκέφτεσαι την πόλη σου. Πόσα χρόνια τώρα ασελγούνε πάνω της συστηματικά; Και όμως αναδύεται μόνιμα παρθένος! Θα το καταπιούμε και αυτό, συλλογικά. Για κάποια χρόνια θα το καταπίνουμε βουλιμικά και θα δηλητηριαζόμαστε. Ψάχνεις μια λέξη να περιγράψεις τη στασιμότητα σε συνδυασμό με τη αίσθηση απάθειας που επικρατεί σε αυτό το τόπο και δεν τη βρίσκεις. Έρχονται όμως σε λίγες μέρες τα Χριστούγεννα να στριμωχτούν στον ημερολογιακό σου χρόνο. Σε παρασύρει αυτή η ιδέα. Θα σε εξαντλήσει αυτή η περίοδος να ζητάς, να επιθυμείς δώρα, κρασιά, εστιατόρια. Πρέπει να καταναλώσεις για να υπάρξεις στις γιορτές!

Ακόμα δέκα λεπτά στο δρόμο και έφθασες Επταπύργιο, δυσανασχετείς, αποφασίζεις να μπεις στη πόλη. Στο ράδιο αναγνωρίζεις τον νυχτερινό περίπατο. Τι σημαίνει για σένα αυτός ο σκοπός; Τι σημαίνει για σένα ο Χατζιδάκις; Μην απαντήσεις, δεν είσαι υποχρεωμένος. Μόλις επανεκδόθηκε ο καθρέφτης και το μαχαίρι και θέλεις να είναι το δώρο σου για όλους όσους σε στηρίζουν και σε συμπαραστέκονται, είναι αρκετοί! Θα πας αρχικά στις Ακυβέρνητες Πολιτείες θα αγοράσεις όσα αντίτυπα υπάρχουν, μετά θα τρέξεις Ιανό, θα πάρεις άλλα τόσα. Θα τσακίσεις τη πρώτη σελίδα σε όλα και θα γράψεις «Καλά Χριστούγεννα, σ’ ευχαριστώ!». Αλήθεια θα το κάνεις; Και ας μη διαβαστεί από κανέναν, ας μείνει στις βιβλιοθήκες, εσύ θα ξαναδιαβάσεις για όλους το κείμενο με τίτλο «Για την ευπρέπεια και την αξιοπρέπεια». 

Κατηφορίζοντας από την Άνω πόλη έχεις στα δεξιά σου τα τείχη. Όσο γραφικό και να ακούγεται, ξέρεις ότι  Χριστούγεννα σημαίνουν όταν διαβάσεις Παπαδιαμάντη. Θυμήθηκες που μια περίοδο το έπαιζες υπέρμαχος της μεγαλόφωνης ανάγνωσης και διάβαζες στη Στελίνα το Έρωτας στα χιόνια και αυτή από όλο το διήγημα συγκράτησε το «γειτόνισσα, γειτόνισσα πολυλογού και ψεύτρα» και το φώναζε δυνατά και ρυθμικά στον διάδρομο της πολυκατοικίας και πέσατε πάνω στην Μαρία από το απέναντι διαμέρισμα. Και τι να πεις, τι να εξηγήσεις; Μια και αναφέρεις τη Στελίνα μη ξεχάσεις να πάρεις το Μυστικό Κήπο για τις φίλες της, την Φαίη και την Μαριτίνα. Πάτε μαζί στο  Έτσι κάνουν οι μπαλαρίνες, θα τρελαθεί!

Στρίβεις αριστερά από το τουρκικό προξενείο και μετά δεξιά στην Εθνικής Αμύνης, έχεις μπροστά σου τουλάχιστον ένα τέταρτο μέχρι να βγεις στο τέλος της Νίκης. Τι να χαρίσεις στο νονό Κώστα και Στέλιο αλλά και στην νονά Δέσποινα; Τις Μακρινές Γειτονιές. Ο Γιώργος Τούλας σε όλη τη διαδρομή του βίου του, με συνέπεια λέει μια ιστορία. Ένα αφήγημα. Είτε από το μικρόφωνο του κρατικού ραδιοφώνου, είτε μέσα από την αρθρογραφία του ή από τις δράσεις του Θεσσαλονίκη Αλλιώς μιλάει και έχει στο κέντρο του τους ανθρώπους για τους οποίους γράφει στο βιβλίο του. Όσο παρακολουθείς τον Γιώργο, ο τόπος, το περιβάλλον, τα γεγονότα αποτελούν τον καμβά για τους ήρωες του. Η ευαισθησία που εισπράττεις στο βιβλίο δεν είναι α λα καρτ! Αυτούς συμπονάει και αυτούς συντρέχει. Αυτά τα διηγήματα θα τους ακολουθούν για καιρό. Όπως αυτοί οι ήρωες ακολουθούν τον Γιώργο μια ζωή! Πήγαινε στο Σαιξπηρικόν να τα προμηθευτείς! Πέρασε το τέταρτο και δεν πέρασες ακόμη τη Τσιμισκή.

Υπάρχουν βιβλία που περιμένουν υπομονετικά, χρόνια στις βιβλιοθήκες, να τα επιλέξει ένα χέρι. Κάποια είναι τυχερά που ανοίγουν όμως πιο τυχερός ο αναγνώστης! Ένα τέτοιο βιβλίο ήταν για σένα στις αρχές του χρόνου, η Βιοτεχνία Υαλικών του Μένη Κουμανταρέα. «Στο χέρι μια βαλίτσα εμπορική, και είχε έρθει, λέει, να την πάρει ταξίδι σ ´ένα τόπο όπου όλα ήσαν γυάλινα, τα σπίτια, οι δρόμοι· κι οι άνθρωποι τόσο διάφανοι που διέκρινες ώς και τις καρδιές τους.» Ένα βιβλίο για τα πιστεύω και τις προσδοκίες που μετατρέπονται σε αναβολές και διαψεύσεις και γίνονται σμπαράλια στα γρανάζια της ιστορίας και της καθημερινότητας όπως το γυαλί στη χαλασμένη πρέσα της βιοτεχνίας. Μια αφήγηση με ένα μοναδικό ρεαλισμό δείχνοντας την στόφα του. Οι μοναδικές, ποιητικές επαναλήψεις που κάνει χρήση ο Κουμανταρέας μοιάζουν με ποίηση του Καβάφη ή καλύτερα του Μπάρα…

Η “Κλεοπάτρα”, η “Σεμίραμις” κι η “Θεοδώρα”,

χρόνια τώρα, κάνουν τον ίδιο δρόμο, φτάνουν την ίδια μέρα, φεύγουν στην ίδιαν ώρα.

Μοιάζουν υπάλληλοι γραφείων που γίνανε χρονόμετρα… 

Έχεις αποφασίσει εδώ και καιρό πως θα το δωρίσεις τα Χριστούγεννα στον φίλο σου το Μίμη, που λείπει χρόνια στο εξωτερικό, είσαι σίγουρος πως θα του αρέσει, σου έλλειψε αρκετά, αυτός, τα αστεία σας, οι συζητήσεις σας. Θα το βρεις στο Κεντρί. Στο φανάρι μπροστά στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών χαζεύεις το Λευκό Πύργο και αυτή τη παχύρευστη θάλασσα κάτω από ένα σφιχτό αλλά ανοιχτό ουρανό. 

Και ήρθε η στιγμή να επιλέξεις ένα βιβλίο για την Θύμη σου. Μη μπλοφάρεις! Έχεις πάει ήδη Πρωτοπορία και έχεις τυλίξει το Η ασπίδα του Αχιλλέα του Ώντεν σε μια μοναδική μετάφραση του Ερρίκου  Σοφρά. Σημείωσες με μολύβι στη σελίδα 37 τον 17ο στίχο ως τον 20ο.  

»Τα χρόνια σα λαγοί θα τρέχουν,

Γιατί κρατώ μες τη ζωή

Όλων των Αιώνων το Λουλούδι,

Την πρώτη αγάπη που φάνηκε στη γη».

Βγήκες Μεγάλου Αλεξάνδρου μετά το θερινό Ναταλί, ο δρόμος άνοιξε.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΤΗΛΗΣ, ΕΔΩ 

Βιβλία που αναφέρονται

Γκίτση, Α. (2023). ό,τι ΛύΠει ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓείΤΑΙ . Θεσσαλονίκη: Σαιξπηρικόν.

Κουμανταρέας, Μ. (2016). Βιοτεχνία Υαλικών . Αθήνα: Πατάκης.

Παπαδιαμάντης, Α. (2011). Ερωτικός Παπαδιαμάντης. Αθήνα: Πατάκης.

Σιώζιου, Δ. (2021). Ενδεχόμενα Τοπία. Αθήνα: Αντίποδες.

Τούλας, Γ. (2022). Μακρινές Γειτονιές. Αθήνα: Πόλις.

Φράνσις, Μ. Χ. (2021). Μυστικός Κήπος. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Χατζιδάκις, Μ. (2008). Ο καθρέφτης και το μαχαίρι . Αθήνα: Ίκαρος.

Ώντεν, Χ. Γ. (2020). Η ασπίδα του Αχιλλέα . Αθήνα: Αντίποδες.