Γράφει ο Τάσος Γέροντας
Carlo Lucarelli «Η τριλογία του φασισμού». Μετάφραση Δήμητρα Δότση. Εκδόσεις Διόπτρα 2024. Σειρά Crime Moments.
528 σελίδες στο τυπικό χαρτί της σειράς, ελαφρώς βελούδινης υφής και με ευχάριστη μυρωδιά, με εξαιρετική επιμέλεια, εκτύπωση και βιβλιοδεσία. Το όμορφο εξώφυλλο δίνει πολύ παραστατικά το κλίμα του βιβλίου. Εξαιρετική και η μετάφραση, με πολλές υποσέλιδες σημειώσεις για πρόσωπα και γεγονότα της ιταλικής ιστορίας.
Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει τα τρία πρώτα βιβλία που έγραψε ο Λουκαρέλλι, και τα οποία στην Ιταλία εκδόθηκαν χωριστά. Σε έναν πρόλογο ο συγγραφέας μάς περιγράφει πώς «συνάντησε» τον ήρωά του, τον αστυνόμο Ντε Λούκα, στη ζωή του. Έχει ενδιαφέρον και η εξιστόρηση της γραφής και της έκδοσης τόσο του πρώτου βιβλίου του, όσο και η συνέχειά του και η συνέχεια του Ντε Λούκα.
Η πρώτη ιστορία, «Εν λευκώ», διαδραματίζεται τον Απρίλιο του 1945. Οι Σύμμαχοι έχουν καταλάβει σχεδόν τη μισή Ιταλία και προελαύνουν προς τα πάνω. Οι Γερμανοί το 1943 απελευθέρωσαν τον συλληφθέντα Μουσολίνι και του «έφτιαξαν» την Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία, ή Δημοκρατία του Σαλό, από τη de facto πρωτεύουσα, το Σαλό, όπου είχε ιδρυθεί το κόμμα του Μουσολίνι. Ήδη όμως αυτόν τον Απρίλιο της ιστορίας μας η «Δημοκρατία» πνέει τα λοίσθια. Η πίεση των Συμμάχων είναι αφόρητη. Οι φασίστες προσπαθούν να κρατήσουν τον έλεγχο και την εξουσία, αντιμετωπίζοντας τόσο τους αντιστασιακούς παρτιζάνους, όσο και τους Ναζί, οι οποίοι τους φέρονται απαξιωτικά, κατακτητικά.
Σ’ αυτό το περιβάλλον εργάζεται ο αστυνόμος Ντε Λούκα. Ο νεότερος επιθεωρητής της ιταλικής αστυνομίας είναι πολύ άξιος αστυνόμος. Παρότι εργάζεται για το φασιστικό καθεστώς, ο ίδιος είναι εντελώς απολίτικος. Τον ενδιαφέρει μόνο να κάνει τη δουλειά του («τη δουλειά του», όπως λέει «και όχι το καθήκον του»· έχει σημαντική διαφορά). Και η δουλειά του αστυνόμου είναι να βρίσκει και να συλλαμβάνει δολοφόνους, χωρίς να νοιάζεται σε ποια κοινωνική τάξη ή πολιτική παράταξη ανήκουν. Ο Ντε Λούκα έχει όλα τα χαρακτηριστικά του αντιήρωα: απολαμβάνει να πίνει, είναι ανθεκτικός στο ποτό, λατρεύει τον καφέ, δεν κοιμάται λόγω άγχους, προκειμένου να ολοκληρώσει την αποστολή του, εύκολα παρασύρεται από ωραίες γυναίκες (καθότι γοητευτικός και ο ίδιος) και, κυρίως, φοβάται για τη ζωή του λόγω του παρελθόντος στη φασιστική αστυνομία.
Ένας ωραίος νέος θα βρεθεί άγρια δολοφονημένος στο διαμέρισμά του. Γιατί να θέλει κάποιος να τον σκοτώσει; Ήταν γνωστός στην υψηλή κοινωνία, ήταν από τους προμηθευτές της με ναρκωτικά. Τι ρόλο παίζουν τρεις γυναίκες; Πόσο θα μπορέσει να αντισταθεί στη γοητεία τους ο Ντε Λούκα; Η εμπλοκή ενός κόμη κάνει ακόμα πιο δύσκολο το έργο του αστυνόμου, που επιμένει να βρει τον δολοφόνο, σε πείσμα των ανωτέρων του, που θέλουν ναι κλείσουν τη υπόθεση.
Στη δεύτερη ιστορία, «Ένα μουντό καλοκαίρι», βρισκόμαστε στον Μάιο του 1945. Ο Μουσολίνι και το «κράτος» του έχουν πέσει. Στην κεντρική και τη βόρεια Ιταλία επικρατεί αναρχία. Ένοπλες δυνάμεις παρτιζάνων ελέγχουν, «κυβερνούν» περιοχές. Οι συνεργάτες του φασιστικού καθεστώτος έχουν επικηρυχθεί, και όσοι συλλαμβάνονται, δικάζονται και εκτελούνται. Ο Ντε Λούκα με ψεύτικη ταυτότητα προσπαθεί να διαφύγει στην ανωνυμία της Ρώμης. Ο αρχηγός μια ομάδας παρτιζάνων, οποίος δεν τον αναγνώρισε, τον συλλαμβάνει και τον υποχρεώνει να τον ακολουθήσει. Μαζί θα προσπαθήσουν να εξιχνιάσουν μια ομαδική δολοφονία. Ο παρτιζάνος θα αντιληφθεί την ικανότητα του αγνώστου και θα εκτιμήσει την τιμιότητά του στην ανεύρεση του ενόχου. Θα έρθει σε αντιπαράθεση με αρκετούς ομοϊδεάτες του, που δεν βλέπουν με καλό μάτι τον άγνωστο που δεν φοβάται τα αφεντικά της περιοχής. Η λύση του γρίφου χάρη στον Ντε Λούκα θα συνοδευτεί από τη σύλληψή του από τους καραμπινιέρους, πολύ καλύτερη προοπτική από το να συλληφθεί από τους τοπικούς φανατικούς.
Η τρίτη και τελευταία ιστορία, «Το μπουρδέλο της οδού Όκε», διαδραματίζεται τον Απρίλιο του 1948. Η Ιταλία ετοιμάζεται για τις δεύτερες –και πολύ καθοριστικές για τις πολιτικές εξελίξεις- βουλευτικές εκλογές. Δεξιοί και κομμουνιστές επιδίδονται σε έναν σκληρό αγώνα αλληλοεξόντωσης. Ο εμφύλιος μοιάζει αναπόφευκτος. Στη Μπολόνια ένας νεαρός κομμουνιστής βρίσκεται κρεμασμένος σε ένα πορνείο. Το πεσμένο σκαμνί κάτω του μαρτυρά πως πρόκειται για αυτοκτονία. Είναι όμως έτσι; Η οξύνοια και η παρατηρητικότητα του Ντε Λούκα αποδεικνύουν πως είναι δολοφονία. Και τίποτε δεν μπορεί να τον εμποδίσει να βρει τον δολοφόνο. Βουλευτές, πόρνες, υψηλόβαθμοι αστυνόμοι, ο καθένας για τους λόγους του, εμποδίζουν τον Ντε Λούκα, ο οποίος ακόμα έχει το παρελθόν να τον καταδιώκει. Θα αντέξει μέχρι το τέλος;
Τρεις ιστορίες που απεικονίζουν τη γέννηση ενός νέου ήρωα του μεσογειακού νουάρ, γραμμένες με αγάπη για τον ήρωα, την ιστορία, την Ιταλία. Ο Λουκαρέλλι τοποθετεί τις ιστορίες του σε χρονικά σημεία κρίσιμα στην εξέλιξη της μεταπολεμικής Ιταλίας, έτσι ώστε πολύ παραστατικά να απλώσει μπροστά μας τους αγώνες και την αγωνία των Ιταλών να ξεπεράσουν τον διχασμό και τη διαφθορά και να ξαναστήσουν στα πόδια της την πατρίδα τους. Εξαιρετική η πλοκή, κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, ο οποίος μπορεί να βρει πολλά κοινά με την ελληνική ιστορία εκείνης της εποχής.
