γράφει η Αντωνία Καραφίλη
Roma είναι το όνομα ποδοσφαιρικής ομάδας, η πρωτεύουσα της Ιταλίας αλλά και η γειτονιά όπου μεγάλωσε ο σκηνοθέτης Αλφόνσο Κουαρόν στην Πόλη του Μεξικού. Η γειτονιά που του έδωσε τόσες αναμνήσεις γίνεται το κέντρο μιας ασπρόμαυρης βιογραφικής ταινίας, σε μια χώρα που βάφεται κόκκινη λόγω των εσωτερικών πολιτικών ταραχών τις χρονιές 1970 και 1971. Πρόκειται για ένα έργο που ο Κουαρόν (Τα παιδιά των ανθρώπων,Ο Χάρι Πότερ και ο Αιχμάλωτος του Αζκαμπάν) για πολλά χρόνια σκεφτόταν να κάνει και φαίνεται πως το κατάφερε την πιο ώριμη στιγμή του. Βασισμένο στις μνήμες των παιδικών του χρόνων στο Μεξικό, σκιαγραφεί το πορτραίτο της Λίμπο, της ιθαγενούς οικιακής βοηθού – νταντάς που είχαν στην οικογένειά του. Στο Romaη Λίμπο έγινε Κλέο και πρωταγωνιστεί σε ένα αριστούργημα που καθηλώνει και συγκινεί.
Η ταινία μας τοποθετεί στη γειτονιά Romaμε την Κλέο να καθαρίζει σχολαστικά τα πλακάκια της αυλής του σπιτιού στο οποίο δουλεύει. Ρίχνει αρκετό νερό, τρίβει ξανά και ξανά μέχρι να λάμψουν. Τραγουδάει και καθαρίζει. Η μέρα ξεκινάει και πρέπει να είναι τα πάντα έτοιμα για το ζευγάρι με τα τέσσερα παιδιά. Ο γιατρός και η χημικός σύζυγός του είναι πολυάσχολοι και εξαντλημένοι. Τα παιδιά τους έχουν εκπληκτική σχέση με την οικιακή βοηθό: προσεύχονται μαζί, τραγουδάνε όταν πηγαίνουν για ύπνο, τη λατρεύουν. Η Κλέο τα αγαπάει εξίσου και τους φέρεται όπως μία μαμά: τα ξυπνάει γλυκά, με φιλί στο μέτωπο. Η εργατικότητά της είναι αξιοσημείωτη, είναι αυτή που επιδεικνύει μια γυναίκα μόνη σε έναν τόπο που δεν είναι δικός της και πρέπει να επιβιώσει. Η ίδια τους εξυπηρετεί όλους, καθαρίζει το σπίτι, προσέχει τα παιδιά, φροντίζει για τα ρούχα του κυρίου. Ποιος φροντίζει εκείνην; Όταν αργότερα η Κλέο χρειάζεται να νοσηλευτεί, η συνοδός της δεν θυμάται καν την ηλικία της.
Σε μια υπέροχη σκηνή, ο Πέπε, το ξανθό μικρό αγόρι, παριστάνει τον νεκρό και η Κλέο του ζητάει να αναστηθεί όμως αρνείται. Ξαπλώνει κι εκείνη αντικρυστά του, στην ίδια στάση, δείχνοντάς του ότι αν πεθάνει αυτός πεθαίνει και εκείνη. Του λέει «μου αρέσει να είμαι νεκρή» και στη γαλήνια σιωπή που ακολουθεί συμπυκνώνεται όλη του η αγάπη για εκείνην και όλη της η κούραση. Με φόντο ρούχα απλωμένα, στοίβες ρούχων που περιμένουν να απλωθούν και κεραίες της πόλης, οι δυο τους παραμένουν ξαπλωμένοι. Δεν χρειάζεται να πάνε πουθενά.
Πηγαίνοντας τελικά βόλτα με την Αδέλα, την άλλη οικιακή βοηθό, γνωρίζει τον Φερμίν, έναν νεαρό που της κάνει επίδειξη πολεμικών τεχνών. Η Κλέο χαμογελάει αληθινά, σύντομα όμως ο Φερμίν εξαφανίζεται, το ίδιο και το χαμόγελό της. Παράλληλα εξαφανίζεται και ο πατέρας του Κουαρόν, αφήνοντας πίσω μια συντετριμμένη σύζυγο που πρέπει να σταθεί στα πόδια της. Η εγκατάλειψη που βιώνουν από τους άντρες, κάνει τις γυναίκες να ενωθούν. Ένα βράδυ η κ. Σοφία, η μαμά του Κουαρόν, γυρίζει μεθυσμένη, αντικρύζει την Κλέο, και βάζοντας τα χέρια στο πρόσωπό τής ανακοινώνει: «Είμαστε μόνες. Ό,τι κι αν σου λένε, εμείς οι γυναίκες είμαστε πάντα μόνες».
Οι αντιθέσεις ανάμεσα στις κοινωνικοοικονομικές τάξεις της χώρας σε συνδυασμό με τις εθνοτικές τους διαφορές είναι εμφανείς σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, με χαρακτηριστική απεικόνιση σε ένα περιστατικό την πρωτοχρονιά του 1971. Το δάσος έχει πάρει φωτιά, οι εργάτες κάνουν τα πάντα για να τη σβήσουν, όμως οι πλούσιοι λευκοί δεν χρειάζεται να ανησυχούν, μπορούν να συνεχίσουν την αντίστροφη μέτρηση προς το νέο έτος. Θα τα τακτοποιήσουν όλα οι άλλοι. Όπως και η Κλέο τακτοποιεί τα πάντα, υπηρετεί αγόγγυστα από νωρίς το πρωί, μέχρι το βράδυ, που τα μέλη της οικογένειας μαζεύονται για να φάνε και να δουν ταινία στην τηλεόραση. Στη θαλπωρή και ζεστασιά του σπιτιού εκείνη βρίσκεται εκεί και τους φροντίζει και για λίγο μοιάζει να γίνεται μέλος της οικογένειας. Όμως είναι η μόνη που κάθεται στο πάτωμα και όχι στον καναπέ. Προσπαθεί να απολαύσει την ταινία, αλλά δεν πρέπει να ξεχάσει ποια είναι. Σηκώνεται να φέρει τσάι στον κύριο, γιατί πρέπει να συνεχίσει να τους υπηρετεί.
Το καθοριστικό 1971, οι αναταραχές που βιώνει το Μεξικό συμπέφτουν με τις ταραχές που βιώνουν οι οικογένεια και η Κλέο. Ένα καινούριο αυτοκίνητο σηματοδοτεί το ξεκίνημα μιας νέας ζωής και μια εκδρομή (που θυμίζει το Ytuma mátambién, 2001) το επισφραγίζει. Κάμερα και θεατής ακολουθούν την Κλέο σε μια ριψοκίνδυνη μάχη με τον ωκεανό, ενώ η ίδια δεν γνωρίζει κολύμπι. Τα κύματα του ωκεανού, όπως τα κύματα της ζωής, τη χτυπάνε αλύπητα. Δεν τα παρατάει ποτέ, γιατί έχει μάθει να μάχεται και να παλεύει με τα προβλήματά της. Άλλωστε είναι η σούπερ ηρωίδα που νωρίτερα εκτέλεσετο κόλπο που δεν κατάφεραν ούτε οι γυμνασμένοι άντρες.
Κατά την επιστροφή από την εκδρομή, η Κλέο είναι χαρούμενη στο αμάξι, στην αγκαλιά των παιδιών που αγαπάει σαν δικά της παιδιά. Χαμογελάει αληθινά, ανακουφισμένη. Η ταινία τελειώνει όπως ξεκίνησε. Η Κλέο κάνει δουλειές και ένα αεροπλάνο πετάει ψηλά.
«Buenas noches Cleo. Tequiero mucho.»(μτφρ. «Καληνύχτα Κλέο. Σε αγαπώ πολύ.»)
Διαθέσιμο στο NETFLIX
