της Τέτης Σώλου
Η έκταση της υπόγειας Θεσσαλονίκης είναι άγνωστη. Όλοι οι ναοί είχαν υπόγειες στοές. Κάτω από το δάπεδο της Αχειροποιήτου υπήρχε υπόγεια στοά, η Καταφυγή. Από τον Κωνσταντίνο τον Αρμενόπουλο μαθαίνουμε ότι τη νύχτα της 25 προς 26 Οκτωβρίου εκεί γινόταν ολονυκτία και κατόπιν η πομπή πήγαινε στον ναό του αγίου Δημητρίου «ἐκ τῆς οὕτω λεγομένης Καταφυγῆς, διὰ τὸ τοῦτον τὸν ἀριστέα (δηλαδή τον άγιο Δημήτριο) καταπεφευγέναι ἐκεῖσε· ὑπογέῳ γάρ εἰσιν ἐνταῦθα στοαί».
Πολύ κοντά στην Αγία Σοφία, πέντε μέτρα κάτω από το επίπεδο του δρόμου, χτισμένος πάνω σε μία παλαιοχριστιανική κρύπτη, βρίσκεται ο ναός του Τιμίου Προδρόμου. Λέγεται ότι η υπόγεια διαδρομή που ξεκινούσε από τον Άι-Γιάννη έφτανε μέχρι την κρύπτη του Αγίου Δημητρίου.
Στην πυρκαγιά του 1890 κάηκε η Αγία Σοφία. Το γεγονός έγινε αιτία να ανακαλυφθεί «βυζαντινόν υπόγειον προσκυνητήριον», η κρύπτη του Άι-Γιάννη. Η δημαρχία είχε δώσει τότε άδειες να χτιστούν κατοικίες ανατολικά του τζαμιού της Αγίας Σοφίας. Κατά τη διάνοιξη των θεμελίων βρέθηκε η στοά που συνέδεε το τζαμί με την κρύπτη.
Τον Ιούλιο του 1911 η εφημερίδα Μακεδονία άρχισε να δημοσιεύει σε συνέχειες το πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα «Τα απόκρυφα της Θεσσαλονίκης» του Γεωργίου Σκωτ. Τα γεγονότα διαδραματίζονται μεταξύ 1850 και 1900. Η κατοικία του ήρωα, του μπαρμπα-Στέργιου, βρισκόταν κοντά στα ανατολικά τείχη, στη συνοικία του Αγίου Υπατίου. Κάτω από το σπίτι του υπήρχαν υπόγειοι διάδρομοι, που διακλαδώνονταν στην πόλη.
