γράφει η Μαρία Ράπτη
Λένε πως η άνοιξη εδώ δεν έρχεται, πως προσπερνάει τούτο το στενό. Ανθίζει στους παρακάτω δρόμους, μπουμπουκιάζει σε άλλα σταυροδρόμια· εδώ δεν στέκεται. Αν θα περάσεις από εδώ την άνοιξη, μην περιμένεις χρώματα, μην περιμένεις άνθος. Περίμενε γκρίζο, περίμενε ψύχος. Περίμενε στένεμα, λιγόστεμα. Περίμενε θρήνο, να γλύφει σαν νερό τις παλιές πέτρες που ακόμη υπάρχουν κάτω από την άσφαλτο.
Για αυτό, λένε, δεν έρχεται εδώ πέρα η άνοιξη, για αυτό δεν πρασινίζει. Φεύγει από τούτο το στενό, μην βουτηχτούν τα υποδήματά της στο αίμα, μην λεκιαστούν τα κεντήματα στον ποδόγυρό της από τους θρήνους.
Δεν έχει εδώ άνοιξη, λένε, δεν έχει Μάη. Εδώ έχει μοιρολόγια.
Τον Απρίλιο του 1936 οι καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης ξεκινούν μια σειρά από απεργίες, διεκδικώντας καλύτερες απολαβές και βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Παράλληλα, η πολιτική ζωή της χώρας βρίσκεται σε αναβρασμό: τα μεγάλα κόμματα αδυνατούν να σχηματίσουν κυβέρνηση και στις 27 Απριλίου δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στον Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος έχει συγκεντρώσει μόλις το 4% των ψήφων στις εκλογές.
Στις 9 Μαΐου το απεργιακό μέτωπο γιγαντώνεται, αφού προσχωρούν σε αυτό και άλλοι επαγγελματικοί κλάδοι. Οι δρόμοι της πόλης γεμίζουν διαδηλωτές και η χωροφυλακή αρχίζει να πυροβολεί αδιακρίτως.
Πρώτος πέφτει νεκρός στη συμβολή των οδών Συγγρού και Πτολεμαίων ο Τάσος Τούσης, 25 ετών, αυτοκινητιστής. Ο θρήνος της μητέρας του πάνω από το άψυχο σώμα του γίνεται πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες, εμπνέοντας τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο να συνθέσει το ποίημα «Επιτάφιος», το οποίο αργότερα μελοποιείται από τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ο συνολικός απολογισμός είναι 12 νεκροί διαδηλωτές και πάνω από 280 τραυματίες.
Στις 12 Μαΐου τα αιτήματα των απεργών γίνονται δεκτά, η απεργία λύνεται και η κυβέρνηση υπόσχεται ότι θα τιμωρήσει τους υπεύθυνους, κάτι που δεν πραγματοποιεί. Αντιθέτως, ο έλεγχος του στρατού εντείνεται.
Λίγους μήνες αργότερα, ο Μεταξάς θα καταλύσει το δημοκρατικό πολίτευμα, επιβάλλοντας το καθεστώς της 4ης Αυγούστου.
Οι φωτογραφίες είναι από την ομάδα Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης
