γράφει η Μαρία Ράπτη
Σαν ποντικός που πεινάει και που καμία πόρτα, κανένας τοίχος, κανένα μάνταλο δεν μπορεί να σταματήσει, λένε πως τρύπωσε παντού.
Σε λεωφόρους και στενοσόκακα, σε σκάλες και εισόδους. Σε αρχοντικά και φτωχόσπιτα. Γλίστρησε στα αρχαία τείχη, σύρθηκε στις προκυμαίες. Γούβιασε στα ρέματα και παραμόνευσε κάτω από τις γέφυρες.
Σαν την ομίχλη, μόνο πιο επικίνδυνο, γιατί την ομίχλη μπορούσες να τη δεις.
Τότε οι άρχοντες σήκωσαν τα πράγματά τους, φόρτωσαν τα τιμαλφή τους και ό,τι άλλο πρόλαβαν και έφυγαν για μέρη πιο ασφαλή. Έντρομοι, αλλά χωρίς να ξέρουν πως μέσα στα κάρα και στα μπαούλα τους έπαιρναν και το κακό. Πως είχε προλάβει να τρυπώσει και εκεί. Σαν αέρας, κομμάτι σκόνης. Μάζεψαν ό,τι πρόλαβαν κι έφυγαν, οι γυρολόγοι του θανάτου, αφήνοντας έρημες τις επαύλεις όπου άλλοτε θρόιζαν φορέματα και ακριβά υφάσματα. Παίρνοντας το μαζί.
Λένε πως τρύπωσε παντού, σαν πεινασμένος ποντικός.
Η εξάπλωση της πανώλης στη Μεσόγειο κατά τον 18ο αιώνα, δεν αφήνει ανεπηρέαστη την πόλη της Θεσσαλονίκης, που αποτελεί σημαντικό πολιτισμικό και εμπορικό κέντρο. Οι αριθμοί των νεκρών υπολογίζονται σε 6000 κατά τα έτη 1712 και 1712, σε 6500 το 1740 και σε 12000 το 1762. Το 1781 η αρρώστια χτυπά πάλι και η θνησιμότητα είναι τόσο μεγάλη που λέγεται πως θα μπορούσε κάποιος «να πεθάνει από φόβο».
Στις δύσκολες περιόδους οι προνομιούχοι εγκαταλείπουν την πόλη, ενώ οι εξαθλιωμένοι μένουν πίσω, θύματα της αρρώστιας, του πανικού, της δεισιδαιμονίας και της εγκληματικότητας. Παρόλα αυτά, καμία φορά η πόλη δεν ερημώνει ολοκληρωτικά, όπως συμβαίνει σε άλλες, παρόλο που στη διάρκεια ενός αιώνα χάνονται περίπου 65000 άτομα, δηλαδή όσο ο μέσος πληθυσμός της. Μοιραία, η αρρώστια μεταφέρεται και στις γύρω περιοχές και φτάνει μέχρι και τη Χαλκιδική.
Έξω από τα τείχη της πόλης και βορειοανατολικά του Λευκού Πύργου, σύμφωνα με μαρτυρία του 1781 λειτουργεί το περίφημο «Πανουκλόσπιτο», που προορίζεται για την απομόνωση και θεραπεία των ασθενών. Το «οσπίτιο της πανούκλας» πέφτει σε αχρηστία καθώς, κατά τον 19ο αιώνα, η αρρώστια σταδιακά εξαφανίζεται.
*η φωτογραφία είναι από την ομάδα “Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης”
