Από το Γιώργο Καρακασίδη
Ένας άντρας καλεί ασθενοφόρο, όταν βρίσκει αναίσθητη μια κοπέλα που φαίνεται να έχει κάνει απόπειρα αυτοκτονίας στο διαμέρισμά της. Όταν ερωτάται από τις αρχές για τη σχέση του μαζί της, απαντά κάπως αόριστα, ισχυριζόμενος ότι είναι απλά φίλος της. Όμως ο ντετέκτιβ που αναλαμβάνει την υπόθεση διαισθάνεται ότι κάτι διαφορετικό και βαθύτερο κρύβεται από πίσω.
Μέσα από συνεχείς εναλλαγές παρόντος και παρελθόντος, αποκαλύπτεται η τρικυμιώδης ερωτική σχέση ανάμεσα σε δυο (φαινομενικά;) διαφορετικούς ανθρώπους. Ο Άλεξ είναι ένας Αμερικανός καθηγητής ψυχολογίας, ζώντας ως εργένης στη ανατολική Βιέννη στα χρόνια του ψυχρού πολέμου. Απαξιοί για αυτούς που δεν καταλαβαίνουν ότι η ψυχολογία είναι επιστήμη, ενώ δεν κρύβει τη δυτική του έπαρση όταν του προσφέρουν τσιγάρα κι αυτός αρνείται, αφού καπνίζει μόνο τα (ακριβοθώρητα τότε) Marlboro του. Η Μιλένα, από την άλλη, είναι ένα ανήσυχο αντισυμβατικό πνεύμα που από την αρχή ξεκαθαρίζει ότι δεν μπορεί να υπαχθεί σε δεσμούς, διατηρώντας παράλληλα σχέση και με άλλους άντρες. Τα πράγματα περιπλέκονται, όταν το ΝΑΤΟ ζητά από τον Άλεξ να παρακολουθήσει έναν αρκετά μεγαλύτερο άντρα που ζει στην Μπρατισλάβα (ανατολικό σύνορο της Βιέννης, τότε υπό κομμουνιστική κατοχή), ο οποίος είναι παντρεμένος με τη… Μιλένα.
Μέσα από την πλοκή μιας έντονης ερωτικής σχέσης, διαφαίνεται η αντίφαση στη συμπεριφορά δύο ανθρώπων. Ο Άλεξ, ενώ διδάσκει στους φοιτητές του ότι είμαστε όλοι παρατηρητές, ο ίδιος απαρνείται το ρόλο, όταν βλέπει τη Μιλένα με άλλους άντρες, νιώθοντας ότι χάνει την εξουσία που έχει ο παρατηρητής στο αντικείμενό του. Πρώτος αυτός έχει διδαχθεί για την καταπίεση της έμφυτης σεξουαλικότητας από τις κοινωνικές νόρμες και τις ηθικές προσταγές (άρα θεωρητικά κατανοεί την όποια παρόρμηση), όμως η κτητικότητα υπερισχύει του ανοιχτού πνεύματος που απορρέει από την φροϋδική γνώση. Από την άλλη πλευρά, η Μιλένα παρόλο που τείνει συνεχώς να σκανδαλίζει, να προκαλεί, μπλοκάροντας ακόμα και με το γυμνό της πόδι το δρόμο ενός άντρα που της αρέσει, θέλει να νιώσει θελκτική όχι μόνο ως σεξουαλικό αντικείμενο, αλλά ως ανθρώπινη ολότητα από τον Άλεξ. Προσπαθεί να του δείξει ότι μπορεί να βάλει τη ζωή της σε τάξη και να ελέγξει τους εθισμούς της. Μάταια. Οι δύο εραστές δεν μπορούν να πνίξουν το ναρκισσισμό τους, ο ένας στο πρόσωπο του άλλου, όπως επιτάσσει ο αληθινός έρωτας. Το τέλος μπορεί να οδηγήσει σε οριακές καταστάσεις. Ή μήπως τελικά είναι όλα μέρος ενός καλοστημένου κατασκοπευτικού παιχνιδιού;
Ο Νίκολας Ρεγκ, ένας εικονοκλαστικός Βρετανός σκηνοθέτης και διευθυντής φωτογραφίας με ηδονοβλεπτικό φακό (μην ξεχνάμε ότι η ερωτική σκηνή του Ντόναλντ Σάδερλαντ με την Τζούλι Κρίστι στο ‘στοιχειωμένο’ Don’t Look now είναι τόσο αληθοφανής σε σημείο να εικάζεται ότι οι ηθοποιοί δεν προσποιούνταν στα γυρίσματα) υφαίνει ένα ψυχολογικό δράμα με νήματα θρίλερ. Παίζει δεξιοτεχνικά μπρος πίσω με το χρόνο, βάζοντας τον ντετέκτιβ (Χάρβεϊ Καϊτέλ) μέσα στη σκηνή των γεγονότων που προσπαθεί να αναπαραστήσει, ενώ θολώνει επιτηδευμένα το background των πρωταγωνιστών για να εστιάσουμε στα πρόσωπά τους, ακούγοντας μάλιστα τις σκέψεις τους, ακόμα κι όταν δεν τις εκστομίζουν. Τέλος, για άλλη μια φορά αναδεικνύει το υποκριτικό ταλέντο ενός μουσικού, του Art Garfunkel (είχαν προηγηθεί ο David Bowie στο The Man Who Fell to Earth & o Mick Jagger στο Performance), ενώ χαρίζει στην 22χρονη τότε Τερέζα Ράσελ (που μετέπειτα θα παντρευτεί) τον πρώτο πρωταγωνιστικό της ρόλο.
Ένα σχετικά υποτιμημένο φιλμ παραγωγής 1980 που είχαμε την τύχη να δούμε στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας στα πλαίσια του αφιερώματος ‘This is England’.
