Ο σκιτσογράφος
Georges Wolinski ήταν ένας από τα 12 θύματα της
επίθεσης στην Charlie Hebdo τον Γενάρη. Η γυναίκα
του Maryse μίλησε στο BBC για την σχέση τους και για τα
μικρά σημειώματα που εκείνος άφηνε μες το σπίτι και πλέον την βοηθούν να αντιμετωπίσει
την οδύνη του χαμού του. Ακολουθεί μια επεξεργασμένη εκδοχή όσων δήλωσε στο BBC.
Το πρωί στις
7 Γενάρη, γινόταν μια μεγάλη συνάντηση στην Charlie Hebdo, ήταν η μηνιαία συντακτική
συνάντηση του περιοδικού. Ο Georges δεν
πήγαινε πάντα σε αυτές, αλλά εφόσον αυτή
ήταν η πρώτη του χρόνου, ακολούθησε τους άλλους. Το μόνο που μου είπε ήταν «πάω
στην Charlie»
και έφυγε.
Έφυγα
και εγώ και επειδή είχα επίσης συνάντηση και έκλεισα το κινητό μου. Όταν το ξανάνοιξα,
έκπληκτη είδα μηνύματα από ανθρώπους με τους οποίους δεν είχα συχνή επαφή να με
ρωτάνε «πως εόναι ο George;
Τι κάνει;» «Πολύ περίεργο, με ρωτάνε άνθρωποι πως ειναι ο άνδρας μου». Και ο ταξιτζής
με κοίταξε στον καθρέφτη και είπε «δεν ξέρεις τι συμβαίνει; Δεν γνωρίζεις τα
νέα; Η Charlie Hebdo δέχθηκε επίθεση και ολόκληρo
το διαμέρισμα έχει αποκλειστεί.»
Ήθελα να
πάω στα γραφεία αμέσως, αλλα ο οδηγός είπε πως ήταν αδύνατο. Εκείνη την ώρα δέχτηκα
τηλεφώνημα από τον γαμπρό μου, ο οποίος μου είπε «δεν υπάρχει νόημα να πας
εκεί, πήγαινε σπίτι, διότι προς το παρόν δεν ξέρουμε τίποτα, δεν μας έχουν πει
τίποτα».
Κατέληξα
λοιπόν, να πηγαίνω σπίτι και ήμουν, όπως μπορείτε να καταλάβετε φοβερά ανήσυχη.
Για μια ώρα περίμενα. Και είχα την περίεργη αίσθηση πως κάτι συνέβη, οτι η ζωή
μου είχε αλλάξει. Ύστερα με πήρε ο γαμπρός μου στο τηλέφωνο και μου είπε κάπως
απότομα «o Georges είναι νεκρός.»
Καθησα.
Έτρεμα, είχα καταληφθεί από έναν πολύ έντονο πονοκέφαλο και μια παράξενη
αίσθηση, σαν να μην ζούσα πλέον στο παρόν, σαν να είχε σταματήσει ο κόσμος. Και
είδα οτι δεν μπορούσε ο εαυτός μου να κάνει τίποτα. Ήξερα πως η ζωή που έκανα,
όλη μου η ζωή με τον Georges είχε
τελειώσει. Δεν είχα ιδέα πως η επόμενη ζωή μου, χωρίς αυτόν, θα μπορούσε να
ειναι.
Γνώρισα
τον Georges τον
Μάιο του 1968. Στην Γαλλία εκείνη, ήταν εποχή σπουδαίων γεγονότων, με τις
μαζικές κινητοποιήσεις της νεολαίας. Έκανα πρακτική ως δημοσιογράφος για την Le Journal du Dimanche. Ο Georges δούλευε εκεί επίσης.
Ήταν
έρωτας με την πρώτη ματιά. Εκείνος ήταν ακριβώς το αντίθετο από κάθε άλλο άνδρα
που γνώριζα και ήταν το αντίθετο από ότι οι γονείς μου ήθελαν για μένα.
Μεγάλωσα σε μια πολυ καθολική οικογένεια, πολύ σοβαρή. Το γέλιο και η πλάκα δεν
ήταν κάτι που συνηθίζαμε. Ο Georges ήταν
πολύ διαφορετικός. Τον βρήκα πολύ γοητευτικό και με έκανε να γελάω.
Προκαλούσε
κάτι μέσα μου. Ήταν σαν να άνοιγαν πόρτες σε έναν νέο κόσμο, ένα νέο σύμπαν.
Ένιωθα οτι μαζί του θα ανέπτυσσα μια πιο δημιουργική πλευρά της προσωπικότητας
μου. Μαζί του, ένιωσα πως αυτό ήταν κάτι που θα μπορούσα να καλλιεργήσω και να
βγάλω.
Ο γάμος μας ήταν πολυ παθιασμένος. Ήμασταν πραγματικά
ερωτευμένοι μέχρι το τέλος. Το 2002, έγραψα ένα βιβλίο, το «Separate Rooms» που μιλούσε για το γιατί πολλοί μας φίλοι χώριζαν και
προσπαθούσα να αναλύσω τι έκανε την δική μας σχέση μας να δουλεύει.
Νομίζω το κύριο συστατικό ήταν το χιούμορ. Επειδή ο George είχε έναν ιδιαίτερο τρόπο να βλέπει την ζωή, ώστε ακόμα και στις
δυσκολότερες μας στιγμές θα έβρισκε τρόπο να αναποδογυρίσει τελείως τα πράγματα,
να με κάνει να γελάσω. Και τότε αυτό ήταν- όλη η ένταση μεταξύ μας διαλυόταν.
Είχαμε τις ίδιες αξίες- ανοχή, ελευθερία, ειρήνη, ισότητα- αλλά
όχι απαραίτητα τις ίδιες ιδέες. Οπότε δεν συμφωνώ με αυτό που είπε ο Antoinede Saint-Exupery [συγγραφέας του Μικρού
Πρίγκιπα], ότι δηλαδή η αγάπη συνίσταται κοιτώντας προς την ίδια εξωτερική
κατεύθυνση.
Μερικές φορές, όταν καθόμουν στο γραφείο μου στο σπίτι, ερχόταν
και καθόταν δίπλα μου και με ζωγράφιζε. Σε πολλά από τα σκίτσα του ήταν μια
μικρή ξανθιά γυναίκα- αυτή ήμουν εγώ. Οι συνάδελφοι του Georges μου έλεγαν «Α, να ‘σαι πάλι Maryse! Πάλι είσαι μέσα στο σκίτσο!» Αλλά αν πίστευε πως δεν θα μου
άρεσε το σχέδιο, έκανε μια μικρή μελαχρινή για να μην αναγνωρίζω τον εαυτό μου.»
Είχε έναν φάκελο από αρχεία που είχε συλλέξει μέσα από τα χρόνια
για τον θάνατο του πατέρα του, ο οποίος είχε μια μικρή εταιρία κατασκευής
σιδήρου. Ήταν κάποιος που ο πατέρας του Georgesήθελε να απολύσει, και δυστυχώς αυτός ο Ιταλός υπάλληλος πήρε ένα
όπλο και τον σκότωσε. Ο George ήταν μόλις δυο
χρόνων. Όταν έγινε η επίθεση στην Charlie Hebdo ένιωσα πως αυτή ήταν η πιο φοβερή επανάληψη στην ιστορία της
οικογένειας του- για τον Georgesνα περάσει αυτό το
πράγμα στην παιδική του ηλικία και ύστερα να το ζήσει και ο ίδιος.
Πιστεύω πως είναι απλά απίστευτο το οτι αυτοί οι δυο άνδρες κατάφεραν
να μπουν στα γραφεία. Ακόμα δεν μπορω να κατανοήσω γιατί συνέβη και εκείνη τη
συγκεκριμενη μέρα, όταν ήταν όλοι εκεί. Πιστεύω θα πρέπει να υπήρξε κάποια διαρροή.
Κατά την προηγούμενη δικαστική υπόθεση [το 2007] για τα σκίτσα του Μωαμεθ,
είχαμε δεχθεί κάποια ειδική προστασία. Αλλά τελευταία δεν είχα εκλάβει την κατάσταση
ως ιδιαίτερα επικίνδυνη – εκτός αν ο Georges δεχόταν απειλές
και δεν μου το έλεγε. Και ποτέ δεν ζωγράφιζε τον Μωαμεθ. Οι Γελοιογραφίες του ήσαν
κυρίως πολιτικές ή ερωτικες, οπότε δεν υπήρχε ιδιαίτερη ανησυχία. Αυτό ήταν που
το έκανε χειρότερο, αν καταλαβαίνετε τι εννοώ. Διότι δεν είχαμε ιδέα οτι κάτι έβραζε
από κάτω.
Ποτέ δεν ρώτησα τον George γιατί δεν ζωγράφιζε
τον Μωάμεθ αλλά σε μια πρόσφατη έκδοση της Charlie Hebdo, o Riss Sourisseau, ο νέος συντάκτης, έγραψε για τις ενστάσεις του George πάνω στα σκίτσα. Έκανε ερωτήσεις, όπως «αξίζει να παίρνουμε το
ρίσκο να κάνουμε αυτές τις Γελοιογραφίες; Βάζουμε την ζωή μας σε κίνδυνο;»
Και αυτοί οι άνθρωποι που έκαναν αυτή την πράξη, αυτοί οι
τζιχαντιστές είναι έτοιμοι να σκοτώσουν χωρίς κανένα λόγο, αυτό νιώθω. Ένα
άρθρο στην Le Monde έλεγε πως έφυγαν από τα σπίτια τους το πρωί, λέγοντας στις
γυναίκες τους «πάμε να κάνουμε ψώνια, πάμε στις εκπτώσεις.» Και αντί για αυτό
όπλισαν τους εαυτούς τους με καλάσνικοφ οδήγησαν μέχρι την Charlie Hebdo και σκότωσαν 12 ανθρώπους μέσα σε 15 λεπτά.
Γι’ αυτό ανησυχούσε ο Georges, διότι
αντιμετωπίζουμε ανθρώπους με τους οποίους είναι αδύνατο να κανεις μια λογική συζήτηση.
Είναι τέρατα. Διδάσκονται να σκοτώνουν για την θρησκεία αλλά ξερουμε πως δεν
πρόκειται για την θρησκεία. Θέλουν απλά να σκοτώσουν όλους όσους δεν σκέφτονται
όπως εκείνοι- αυτό θέλουν. Και οι κωμικογράφοι συμπεριλαμβανομένου του Georges πέθαναν κάνοντας αυτό που κάνουν καλύτερα, πέθαναν με τις πένες
τους στο χέρι. Βρίσκονταν στην πρωτη γραμμή και πέθαναν εν δράσει.
Μου είναι πολυ δύσκολο να ξεχωρίσω μια συγκεκριμενη ιδιότητα του
για να τον θυμάμαι. Αλλά αυτό που θα έλεγα είναι οτι παρέμεινε ερωτευμένος μέχρι
το τέλος. Έκανε κάτι συγκεκριμένο που πάντα με έκανε να χαμογελάω. Στις μέρες
που δεν βλεπόμασταν ή αν ήταν να βγω το απόγευμα, μου άφηνε μικρά σημειώματα post-it. Μπορει να έλεγαν «έκανα αυτό ή εκείνο σήμερα», ή αν είχα μια
δύσκολη συνάντηση εκείνο το απόγευμα, μπορεί να υπήρχε ένα που να έλεγε «σου
φιλώ το όμορφο σου χαμόγελο».
Αυτό που έχω κάνει- επειδή όπως καταλαβαίνετε μετά από 47 χρόνια
γνωρίζοντας τον Georges, και τώρα που έχει φύγει είναι τόσο
δύσκολη περίοδος για μένα- είναι οτι εχω τοποθετήσει όλα αυτά τα σημειώματα, το
ενα μετά το άλλο γύρω σε όλο μου το διαμέρισμα.
Το τελευταίο που βλέπω πριν μπω στην κρεβατοκάμαρα λέει
«Καληνύχτα αγάπη μου».
Με βοηθάει να αντιμετωπίσω την κατάσταση αυτή την περίοδο, η εικόνα
όλων αυτών των λέξεων που άφησε πίσω.
«Σ’αγαπώ. Έφαγα λίγο φουά γκρα. Λίγη σούπα και λίγο galette. Σε σκέφτομαι. Τα λέμε αύριο αγάπη μου. Σε φιλώ Maryse αγάπη μου. Georges»
«Ο Wolinski- ήταν…ωραίος. Μεγάλο παρουσιαστικό,
αστείος, θερμός, καυστικός και πολύ Εβραίος…Το να σκεφτείς αυτόν τον σπουδαίο,
αισθησιακό, μεγάλο άνθρωπο πως το
τελευταίο πραγμα που θα έβλεπε στην ζωή του θα ήταν το κουκουλωμενο βλέμμα
μίσους και την αιχμηρή μεταλλική μύτη ενός όπλου, είναι το να εγγυηθείς στον εαυτό
σου μια νύχτα αϋπνίας…και όχι μόνο μια νύχτα.» Adam Gopnik
