HomeΘέματαΣάν σήμερα τό 1940: Penny black

Σάν σήμερα τό 1940: Penny black

Σάν σήμερα τό 1840 κυκλοφόρησε τό πρῶτο γραμματόσημο, τό περίφημο penny black. Ὅμως ἄς δοῦμε τήν ἱστορία ἀπό τήν ἀρχή.


Μέχρι τό τέλος τοῦ 18 ου αἰώνα καί τήν ἀρχή τοῦ 19 ου δέν ὑπῆρχε σταθερός τρόπος ὑπολογισμοῦ τῶν ταχυδρομικῶν τελῶν σέ καμμία χώρα τοῦ κόσμου, συντελῶντας ἔτσι σέ μεγάλα ἕως παράλογα κόστη. Αὐτό τό γεγονός ἀπέτρεπε τή χρήση τῶν ταχυδρομικῶν ὑπηρεσιῶν, καί ὅποτε ὑπῆρχε τέτοια ἀνάγκη, τίποτε δέν ἐξασφάλιζε οὐτε τήν σωστή ὁλοκλήρωση, οὔτε τήν καταβολή τοῦ σχετικοῦ τιμήματος. Ἐκείνη τήν ἐποχή οἱ ἐπιστολές πληρώνονταν ἀπό τόν παραλήπτη καί ὄχι ἀπό τόν ἀποστολέα. Ὁ παραλήπτης θά μποροῦσε ἁπλῶς νά ἀρνηθεῖ τήν παράδοση. Οἱ ἀπάτες ἦσαν συνηθισμένες: γιά παράδειγμα, κωδικοποιημένες πληροφορίες θά μποροῦσαν νά γραφοῦν στό ἐξώφυλλο τῆς ἐπιστολῆς. Ὁ παραλήπτης θά τό ἐξέταζε, θά ἀποκτοῦσε τίς πληροφορίες καί στή συνέχεια θά ἀρνιόταν τήν παράδοση γιά νά ἀποφύγει τήν πληρωμή. Ἐπιπλέον, τά ταχυδρομικά τέλη ἦσαν πολύπλοκα, ἀνάλογα μέ τήν ἀπόσταση καί τόν ἀριθμό τῶν φύλλων στήν ἐπιστολή. Ὅλο τό ταχυδρομικό σύστημα ὑπέφερε ἀπό κακοδιαχείρηση, σπατάλη, ὑψηλά κόστη καί βραδύτητα. Οἱ ἄνθρωποι τοῦ ἐμπορικοῦ καί τοῦ βιομηχανικοῦ κλάδου καταλάβαιναν πόσο χρήσιμο θά ἦταν ἕνα ταχυδρομεῖο συνεπές, γρήγορο καί φτηνό. Ὁ Ρόουλαντ Χίλλ (Rowland Hill), Ἄγγλος ἐκπαιδευτικός καί κοινωνικός μεταρρυθμιστής, ἀσχολήθηκε μέ τήν ταχυδρομική μεταρρύθμιση τό 1835. Στίς ἀρχές τοῦ 1837 δημοσίευσε τό φυλλάδιο «Μεταρρύθμιση Ταχυδρομείου Σημασία και Πρακτικότητα» (Post Office Reform its Importance and Practicability). Σέ αὐτό ζητοῦσε «χαμηλές καί ὁμοιόμορφες τιμές» ἀνάλογα μέ τό βάρος καί ὄχι τήν ἀπόσταση. Ἡ μελέτη του ἀνέφερε ὅτι τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ κόστους στό ταχυδρομικό σύστημα δέν ἦταν γιά μεταφορά, ἀλλά γιά ἐπίπονες διαδικασίες χειρισμοῦ στήν προέλευση καί στούς προορισμούς. Τό κόστος θά μποροῦσε νά μειωθεῖ δραστικά ἐάν τά ταχυδρομικά τέλη προπληρώνονταν ἀπό τόν ἀποστολέα καί ἡ προπληρωμή θά ἀποδεικνυόταν μέ τή χρήση προπληρωμένων φύλλων ἐπιστολῶν ἤ αὐτοκόλλητων γραμματοσήμων (τά αὐτοκόλλητα γραμματόσημα εἶχαν χρησιμοποιηθεῖ ἀπό καιρό γιά νά δείξουν τήν πληρωμή τῶν φόρων).


Παρά τίς ἔντονες πολιτικές ἀντιδράσεις, ἡ πρόταση τοῦ Χίλλ βρῆκε τήν ἰσχυρή ὑποστήριξη τῶν ἐμπόρων καί τῶν τραπεζιτῶν. Δημιούργησαν λοιπόν μία «Ἐμπορική Ἐπιτροπή» γιά νά ὑποστηρίξουν τό σχέδιο τοῦ Χίλλ καί πίεσαν γιά τήν ἔγκρισή του. Ἔτσι τό 1839 δόθηκε στόν Χίλλ μία διετής σύμβαση γιά τήν ὀργάνωση καί τή λειτουργία τοῦ νέου συστήματος. Στόν διαγωνισμό πού προκηρύχθηκε γιά τόν σχεδιασμό τοῦ πρώτου γραμματοσήμου ὑποβλήθηκαν 2.600 προτάσεις, ἀλλά καμμία δέν ἱκανοποίησε τήν ὁμάδα. Ἀντἰθετα, ἕνα πρόχειρο σχέδιο μέ τή μορφή τῆς πριγκίπισσας Βικτωρίας, εἶχε τήν ὑποστήριξη τοῦ Χίλλ καί προκρίθηκε. Ἦταν ἀντιγραφή τοῦ πορταίτου της ἀπό ἕνα ἀναμνηστικό μετάλλιο πού ἐκδόθηκε γιά τήν ἐπίσκεψή της στό Λονδῖνο τό 1937. Τό γραμματόσημο πού τυπώθηκε εἶχε αὐτή τή μορφή σέ μαῦρο φόντο καί ὀνομαστική ἀξία μίας πένας, πού ἦταν τό ἀντίτιμο γιά γράμματα στό ἐσωτερικό τῆς χώρας. Λόγῳ τοῦ χρώματος καί τῆς ἀξίας ὀνομάστηκε penny black. Καί ἀφοῦ ἦταν τό πρῶτο γραμματόσημο τοῦ κόσμου, δέν ἀνέφερε τή χώρα. Αὐτό τό προνόμιο τό ἔχει μέχρι τώρα τό Ἡνωμένο Βασίλειο, τό ὁποῖο, ὡστόσο, ἀπεικονίζει στά γραμματόσημά του, ἀνεξάρτητα ἀπό τό θέμα τους, τήν κεφαλή τοῦ ἑκάστοτε μονάρχη. Λίγο μετά τήν penny black κυκλοφόρησε καί τό γραμματόσημο δύο πενῶν σέ μπλέχρῶμα, γιά τήν ἀποστολή γραμμάτων στό ἐξωτερικό.


Ἡ penny black τυπώθηκε τήν 1 η Μαΐου τοῦ 1940 ἀλλά ἐπετράπη ἡ χρήση της στίς 6 Μαΐου. Καί σήμανε τήν ἀνάπτυξη τοῦ ταχυδρομείου καί ἀκολούθως τοῦ φιλοτελισμοῦ.


Ἡ πρώτη φωτογραφία ἀπεικονίζει τό αὐθεντικό γραμματόσημο. Στή δεύτερη φωτογραφία εἶναι μία ἀναμνηστική ἔκδοση τοῦ Μπουτάν, στήν ὁποία σέ μαῦρο φόντο ἡ μορφή τῆς Βικτώριας εἶναι τυπωμένη σέ φύλλο χρυσοῦ 22 καρατίων.

Related stories

Η Βάσω Λασκαράκη πιστεύει στο μαγικό ραβδάκι της Θεσσαλονίκης

Συνέντευξη στη Χρύσα Πλιάκου/ Φωτογραφίες: Nekti Δεν νομίζω ότι υπάρχει...

Γιατί διαλύθηκαν αρχικά οι Simon and Garfunkel μετά το πρώτο τους άλμπουμ

Η ιστορία του ντουέτου Simon and Garfunkel είναι γεμάτη...

Το τραγούδι των REM που αρνήθηκαν να παίξουν live

Το βράδυ της άνοιξης του 1980, η πόλη Athens...