O Abbas Kiarostami (Γεύση από Κεράσι, 1997, Χρυσός Φοίνικας) είναι από τους λίγους σκηνοθέτες που γνωρίζουν πως το έργο που θα πραγματοποιήσουν πρόκειται να είναι το τελευταίο τους, αφού γνώριζε ο καρκίνος δεν θα του επιτρέψει να συνεχίσει για πολύ – πέθανε το καλοκαίρι του 2016. Το τελευταίο έργο του ξεκινάει από μια πολύ απλή σκέψη που διατυπώνεται στην αρχή της ταινίας: Οι ζωγράφοι ζωγράφισαν μια εικόνα αλλά είναι μονάχα μια στιγμή.
Αναρωτιέμαι τι να συνέβαινε πριν και μετά. Ο Kiarostami επιλέγει 24 εικόνες, πολλές από προσωπική του συλλογή ως φωτογράφος (αλλά ανάμεσά τους και τον πίνακα του Pieter Bruegel, Hunters in the Snow) και με ψηφιακά μέσα τους δίνει ζωή, τα ζώα αρχίζουν να κινούνται, η φύση να ζωντανεύει και «κάτι» να συμβαίνει. Κάθε ιστορία ενός κάδρου κρατάει – ακριβώς – τεσσεράμισι λεπτά.
Όμως, γρήγορα ο θεατής καταλαβαίνει πως μέσα σε αυτές τις απλές εικόνες εισβάλλει μια ολόκληρη θεώρηση του κόσμου – ο Κιαροστάμι δείχνει και σε αναγκάζει να δεις τον κόσμο από μια άλλη οπτική και ταυτόχρονα σου αποδεικνύει την αξία του κινηματογράφου και της φωτογραφίας. Το 2012 ο Κιαροστάμι δήλωνε στις Κάννες πως τα καθίσματα κάνουν το κοινό παθητικό και ληθαργικό. Το 24 Frames αναγκάζει το κοινό να αλληλεπιδράσει με την ταινία στο ίδιο επίπεδο που ο σκηνοθέτης αλληλεπιδρά με την ζωή. Η οπτική του κοινού ταυτίζεται με αυτή του φωτογράφου-κυνηγού και έχει τεσσεράμιση λεπτά για να εντοπίσει την στιγμή-κλειδί ανάμεσα από χιλιάδες, την στιγμή που θα απαθανατίσει. Εκεί βρίσκεται η αναφορά του Κιαροστάμι στον ρόλο της φωτογραφίας.
Η δεύτερη αναφορά του είναι στο ρόλο του κινηματογράφου. Μετά από τα πρώτα λεπτά, ο θεατής καταλαβαίνει την οπτική του σκηνοθέτη-ήρεμου παρατηρητή όπου αφήνει την κάμερα να καταγράφει την ζωή, μη προσχεδιασμένα και εκείνη του ανταποκρίνεται. Στις εικόνες του Κιαροστάμι πρωταγωνιστούν ελάφια, άλογα, κοράκια, τα κύματα, τα δέντρα αλλά ποτέ οι άνθρωποι και βλέπουμε πως αυτή η μη προσχεδιασμένη ροή της ζωής αναπόφευκτα δίνει αρμονικά σχήματα, μορφές και τελικά ποίηση και ο ρόλος του κινηματογράφου είναι να τα καταγράψει χωρίς να εκμαιεύει το αποτέλεσμα. Αυτό άλλωστε βρισκόταν και στο κέντρο των ταινιών του.
Με απλά λόγια, μέσα στην ροή της ζωής όπως την βλέπουμε να εξελίσσεται σε ένα σταθερό κάδρο καταλαβαίνουμε πως βρίσκεται οτιδήποτε έχει ενδιαφέρον χωρίς να χρειάζεται να το προκαθορίσουμε ή να το στήσουμε για τον φακό και εξού ο λόγος ύπαρξης της τέχνης της φωτογραφίας και του κινηματογράφου: η παρατήρηση της ίδιας της ζωής.
Γεμάτο από την απλή ομορφιά της ζωής, την ίδια ομορφιά που έψαχνε στο Γεύση από Κεράσι, το κύκνειο άσμα του Abbas Kiarostami ενός σκηνοθέτη που χαράχτηκε στις μνήμες όλων είναι μια πειραματική ταινία που συμπυκνώνει την προσωπική του φιλοσοφία για τον κινηματογράφο όπως θα έπρεπε να είναι.
Δείτε τις παρακάτω εικόνες. Τι φαντάζεστε πως συνέβαινε πριν και μετά;
