Δύο ήταν τα κύρια θέματα που απασχόλησαν την συνέντευξη τύπου της κριτικής επιτροπής του φετινού Φεστιβάλ των Καννών, αλλά και τα δύο συνδέονται με όλα όσα ζήσαμε αυτές τις μέρες. Το ένα είναι η θέση των μειονοτήτων στο Φεστιβάλ και το άλλο είναι το μέλλον του κινηματογράφου.
Γυναίκες και Μειονότητες
Το καλύτερο σχόλιο του Φεστιβάλ ειπώθηκε από τα χείλη της Jessica Chastain όταν την ρώτησαν τι σκέφτεται για την θέση της γυναίκας στην κινηματογραφική βιομηχανία, μετά την απόφαση απονομής του βραβείου σκηνοθεσίας στην Σοφία Κόπολα – σημειωτέων, πρώτη φορά μετά από 50 χρόνια απονέμεται σε γυναίκα. Η Jessica Chastain απαντάει πως βλέποντας τόσο μαζικά ταινίες μέσα στο Φεστιβάλ, προβληματίστηκε καθώς βρήκε την παρουσίαση των γυναικείων χαρακτήρων ιδιαίτερα ενοχλητική (για την ακρίβεια είπε: I was really disturbed by the women representation in the films I saw). Δίχως άλλο η ηθοποιός αναφέρεται ανάμεσα σε άλλες και στην ταινία του Διπλού Εραστή, του Οζον, μια ταινία που πολιτικά για την οπτική της γυναίκας ανήκει στην δεκαετία του 30 (διαβάστε εδώ την κριτική του Εξώστη. http://www.exostispress.gr/Article/O-exostis-stis-…) αλλά πολύ πιθανό και στην ταινία Rodin όπου η Camille Claudel δεν εμφανίζεται παρά ως το «παιχνίδι» του γλύπτη. Παίρνοντας την σκυτάλη, η Agnès Jaoui σχολίασε πως ελάχιστες ταινίες θα περνούσαν το τεστ Bechdel το οποίο απαιτεί για μια ταινία να έχει τουλάχιστον έναν διάλογο ανάμεσα σε δύο γυναίκες (με ονοματεπώνυμο) που να μην αναφέρεται σε άντρες. Τέλος, η ανάγκη της Fan Bingbing να σχολιάσει πως δεν δώσαμε το βραβείο στην Κόπολα επειδή είναι γυναίκα αλλά επειδή είναι καλή σκηνοθέτης αποδεικνύει μια αδικαιολόγητη ανάγκη επεξήγησης που δεν θα υπήρχε φυσικά για την βράβευση κάποιου άντρα σκηνοθέτη.
Δεν θα έβλαπτε να βλέπαμε και some black folks, πετάχτηκε εκεί ο Will Smith αναφερόμενος στην έλλειψη εγχρώμων σκηνοθετών στο φεστιβάλ. Ο μαύρος ηθοποιός δήλωσε επίσης την ανάγκη εκπροσώπησης και υποστήριξης του κινηματογράφου της Αφρικής σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου, κάτι που προφανώς εκλείπει. Η επιτροπή,εμφανώς, ήταν ιδιαίτερα καυστική προς τις επιλογές του Φεστιβάλ οι οποίες, σίγουρα, δεν αντιπροσωπεύουν φυλετικά και φυλετικά τον κινηματογράφο.
Η Diane KRUGER (νικήτρια του βραβείου γυναικείας ερμηνείας) εμφανίστηκε ιδιαίτερα ευχαριστημένη καθώς «η ταινία (In the Fade του Fatih Akin) δείχνει ακριβώς την δύναμη μιας γυναίκας και μιας μητέρας».
Netfilx και Κινηματογραφική Κρίση
Η προβολή της πρώτης ταινίας (Odja) του Netflix (από τις δύο που συμμετείχαν) συνοδεύτηκε από γιουχαίσματα. Όχι όμως αποκλειστικά για το Netflix όμως και σίγουρα όχι γενικά για κάποιον αφηρημένο ιδεολογικό λόγο. Το πρώτο ήταν πως υπήρχε ένα πρόβλημα με το format της ταινίας η οποία και σταμάτησε να προβάλλεται για να ξεκινήσει –σωστά αυτή την φορά- πέντε λεπτά μετά. Ο δεύτερος λόγος ήταν πως οι ταινίες του Netflix δεν θα προβληθούν στους κινηματογράφους της Γαλλίας και αυτό γιατί υπάρχει ένας νόμος, φτιαγμένος για να προωθεί της κινηματογραφικές αίθουσες- ο οποίος λέει πως μια ταινία που προβάλλεται στον κινηματογράφο, δεν μπορεί να προβάλλεται streaming – αυτό δηλαδή που κάνουν οι συνδρομητές του Netflix- για 3 χρόνια. Ανάμεσα στις κινηματογραφικές αίθουσες και τα laptop αγκαλιά στο κρεβάτι των συνδρομητών του, το Netflix θεώρησε – απολύτως λογικά- το δεύτερο ως πιο κερδοφόρο. Οι αντιδράσεις λοιπόν ήταν ενάντια στην υπονόμευση της λειτουργίας των κινηματογραφικών αιθουσών και όχι προσωπικά προς το Netflix. Παρόλα αυτά, το Φεστιβάλ υποσχέθηκε του χρόνου να μην επιλέξει ταινίες οι οποίες να μην έχουν και ταυτόχρονα release στις αίθουσες.
O Will Smith και ο Pedro Almodovar αναφέρθηκαν σε μια κινηματογραφική κρίση που πηγάζει ίσως και από αυτό το ζήτημα. Στην ερώτηση εάν το βραβείο του Χρυσού Φοίνικα θα έχει αξία στο μέλλον, ο Almodovar απάντησε αινιγματικά: «Ένα μπορώ να σας πω, για την Γαλλία θα έχει τεράστια σημασία, για τον υπόλοιπο κόσμο δεν ξέρω.» ενώ ο Will Smith σημείωσε πως «Ο κινηματογράφος δυσκολεύεται να συναγωνιστεί τις νέες πλατφόρμες» υποθέτω αναφερόμενος και στο Netflix και στις σειρές – υπερπαραγωγές προορισμένες να προβληθούν κατευθείαν και μόνο σε μικρές οθόνες, στα σπίτια των συνδρομητών. Επίσης, o Will Smith ανέφερε πως, τώρα τελευταία κυριαρχούν ταινίες «γραμμικές και μονοδιάστατες» και αυτό δείχνει μια κρίση στην ποιότητα του σύγχρονου κινηματογράφου.
Είναι αλήθεια πως η ευθύνη για όλα αυτά τα σχόλια βρίσκεται στον ίδιο τον Almodovar ο οποίος είχε δηλώσει στην αρχή του Φεστιβάλ πως ελπίζει να ανακαλύψει εκεί μια ταινία ισάξια του Αποκάλυψη Τώρα. Αντίστοιχα, εγώ, ερχόμενος στο Φεστιβάλ έχοντας στο μυαλό μου την Αιωνιότητα και μια Μέρα και τον Θίασο του Αγγελόπουλου που οδήγησε τον Βέρνερ Χέρτζογκ να του φιλήσει τα πόδια του Αγγελόπουλου στις απογοητεύτηκα. Κοινή δήλωση των περισσοτέρων: τέτοιες ταινίες και τέτοιες «ποιητικές αντιδράσεις» δεν υπήρχαν φέτος. Αντίθετα, η πλειονότητά τους ήταν απλά καλές και δεν θα χαραχτούν στην ιστορία. Και αν το Φεστιβάλ των Καννών απογοητεύει, πρέπει υπάρχει κάποιο πρόβλημα.
Τέλος, ιδιαίτερα σημαντική είναι η αιτιολόγιση του Pedro Almodovar για την επιλογή του the Square για τον Χρυσό Φοίνικα. Ο σκηνοθέτης δήλωσε πως η ταινία κριτικάρει την σύγχρονη τέχνη – που συχνά μένει στο απυρόβλητο- και με ιδιαίτερα έντονα λόγια πως η ταινία δείχνει τον παραλογισμό της Δικτατορίας της Πολιτικής Ορθότητας που «είναι μια δικτατορία εξίσου άσχημη με τις υπόλοιπες».
Απολογισμός
Το Φεστιβάλ των Καννών, με αφετηρία το 1939 (για μια μόνο νύχτα, δείτε εδώ http://www.exostispress.gr/Article/iperbainontas-t…) και ουσιαστικά το 1946 σήμερα θεωρείται το μεγαλύτερο Φεστιβάλ Κινηματογράφου στην Ευρώπη. Τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της 7ης τέχνης έχουν περάσει από εκεί, κλασικοί σκηνοθέτες σαν τον Fellini, Bonuel,Visconti, Antonioni έχουν φύγει με τον Χρυσό Φοίνικα. Έχει όμως την ίδια αξία σήμερα;
Το Φεστιβάλ των Καννών, ήταν πάντοτε αλλά σήμερα περισσότερο από ποτέ – είναι μια γιορτή του Κινηματογράφου, όχι των απλών θεατών αλλά της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Συνείσφερε στην καλλιέργεια βεντετών – σταρ – ζεν πρεμιέ και λοιπά: εικόνες, παπαράτσι και πρωτοσέλιδα, απαραίτητα για την βιομηχανία, απαραίτητα για την δημιουργία ενός φαντασιακού για το κοινό. Οπότε υπάρχουν μέσα του δύο τάσεις: η ρομαντική, η οποία μιλάει για έναν κινηματογράφο ποιητικό και η ρεαλιστική, η οποία μιλάει για το βιομηχανικό προϊόν και τους κανόνες της αγοράς που θα ρυθμίσουν την παραγωγή αυτού του προϊόντος. Αυτές οι δύο τάσεις αναζητούν την ισορροπία αλλά έχω την αίσθηση πως αυτοί που μιλάνε για μια τέχνη ευγενική, ποιητική και ικανή να σχίσει στα δύο την πραγματικότητα (ή για να τιμήσουμε τον Ταρκόφσκι: Να κάνει τους ανθρώπους απροστάτευτους ενάντια στην ομορφιά) είναι αυτή την στιγμή μειοψηφία.
