Για τον κάθε άνθρωπο η μουσική νοηματοδοτείται με διαφορετικό τρόπο, αναλόγως, πάντοτε, με τα δικά του προσωπικά ενδιαφέροντα και τον τρόπο με τον οποίο έχει γαλουχηθεί στο γενικότερο πλαίσιο δράσης του. Άλλος θα τη χρησιμοποιήσει για χαλάρωση, άλλος για διάβασμα, άλλος ως μέσο για να ξεσπάσει, άλλος ως συνοδευτικό για να μεθύσει. Ο κάθε τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται κάθε φορά η μουσική έχει και κάποια χαρακτηριστικά τα οποία ενυπάρχουν στους ανθρώπους. Βασιζόμενοι σε αυτά τα χαρακτηριστικά πολλοί προσπαθούν να ιεραρχήσουν τη σημαντικότητά τους, κάτι το οποίο οδηγεί σε συγκρούσεις καθώς προσπαθεί ο καθένας να αναδείξει την υποκειμενική του άποψη σχετικά με ένα είδος μουσικής και την αναγκαιότητά του. Αυτό το θέμα δεν διαφέρει και πολύ από το να προσπαθούσε ο καθένας να αναδείξει την προτίμησή του για τη μελέτη μίας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, ή την προτίμησή του για μία συγκεκριμένη θεωρία εξήγησης του κόσμου στο εσωτερικό της επιστήμης της φυσικής. Όμως, αυτό που διαφεύγει στους περισσότερους είναι ότι η κάθε χρήση της μουσικής εκτός από τα υποκειμενικά κριτήρια τα οποία έρχονται δεύτερα, υπάρχουν και τα χαρακτηριστικά τα οποία ακολουθούν την ίδια την μουσική. Με άλλα λόγια, κάποια αντικειμενικά κριτήρια τα οποία προσελκύουν τους ακροατές και έπειτα την υποκειμενικής τους κρίση: π.χ, σε μία κοινωνία όπου οι ηλικίες 15-30 ( και μεγαλύτερες αλλά ας σταματήσουμε σε αυτήν) δεν θα ασχολούνταν μόνο με το άλλο φύλο και με την υποτιθέμενη ερωτική απογοήτευση και με τον τρόπο επανάκτησης μίας διαλυμένης σχέσης, κάποια είδη μουσικής ίσως να μην είχαν αναπτυχθεί ή τουλάχιστον τα βράδια των ανθρώπων μπορεί να ήταν κάπως πιο ήσυχα και οικονομικά. Επίσης, εάν, για παράδειγμα, η κριτική σκέψη και ικανότητα δεν ατροφούσε ήδη από τα χρόνια του δημοτικού σχολείου, σε κάποιες κοινωνίες, ίσως, κάποια τραγούδια να λαμβάνονταν με μεγαλύτερη σοβαρότητα και κάποια άλλα με μικρότερη ή και μηδαμινή. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι το είδος της μουσικής που αναπτύσσεται κάθε φορά έχει συγκεκριμένο τόπο και χρόνο και δεν θα μπορούσε να υπάρξει με διαφορετικές συντεταγμένες. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που κάποια από τα μεγαλύτερα μυαλά της ανθρωπότητας ήταν ακόμη και εθισμένα στην κλασσική μουσική. Επίσης το ίδιο παράδειγμα καταλήγει και στην μικρότητα των περισσοτέρων σημερινών μυαλών. Παρακάτω θα παρουσιαστεί ένα είδος μουσικής το οποίο λαμβάνει πολλές αρνητικές «ταμπέλες» στη σημερινή κοινωνία και παρά τις προσπάθειες των στίχων του, είναι προγεγραμμένο να δεχθεί αυτούς τους χαρακτηρισμούς διότι όπως φαίνεται καθημερινά σε αυτόν που γνωρίζει που και πώς να ψάξει, οι συντεταγμένες της σημερινής ελληνικής κοινωνίας είναι στραμμένες στην ανάδειξη του είδους της μουσικής που ορμάται από άκριτη σπατάλη δημιουργικών δυνάμεων, κριτικής και εξυπνάδας.
Μία γενικότερη ματιά:
«Είμαστε 2000 χρόνια απ' το θάνατο του Ιησού, αιώνας 21 ψάχνει νέο Ιησού. Πλανήτης Γη τρέπεται σε φυγή, αιμορραγεί, άνθρωποι λίγοι, φόβος τους τυλίγει. Ουλές που αφήνει η μάχη με τις μηχανές. Ψηφίζουμε μαζί μα δεν πεθαίνουμε μαζί, αυτοί ένας-ένας εμείς όλοι μαζί. Οι φαρμακευτικές μας εμβολιάζουν με άγνωστες φόρμουλες, χρειάζονται αρρώστους να πληρώνουν τις ασφαλιστικές. Ψάχνουν μήπως περίσσεψε καθόλου ήθος, οι έχοντες πυροβολούνται αδιακρίτως. Μηχανές από παρατάξεις πολιτικές, μηχανές από δυνάμεις αστυνομικές.»
Για την πατρίδα:
«Μου είπαν ήσουν όμορφη όσο κανείς. Σε είπαν πατρίδα, εγώ όμως δεν σε είδα, έχω δει, όμως, τα παιδιά σου να σφάζονται στην κερκίδα. Σε είδαν στην Ευρώπη να γυρεύεις κάτι, και έκανες τα παιδιά σου πρόσφυγες για ένα κομμάτι. Αυτή η πατρίδα που μου 'δειξαν, λέει, πέθανε με τις γυναίκες του Ζαλόγγου όταν πέφτανε. Με εκβιάζουν μέρα νύχτα τα κανάλια σου, μυρίζει αίμα και είναι κόκκινο το γάλα σου. Πατρίδα τα παιδιά σου τα πούλησες και είσαι μόνη.»
Για την πρωτεύουσα της πατρίδας:
«Εδώ η χλιδή, εδώ ο αστός, εδώ και η πείνα. Δημάρχων που ζουν από τις μίζες θεαμάτων, και ράσων στο όνομα θεών και πνευμάτων. Σπίτια ερειπωμένα διαλυμένα χωρίς χρώμα, κάτω από τη σκιά του Παρθενώνα. Πόλη που ρίχνει στάχτη στα μάτια, πόλη με παράγκες και πόλη με παλάτια.»
Για τους πρόσφυγες:
«Ξεκινήσαμε […] με βάρκες που χάθηκαν στον ορίζοντα. Νιώσε μας, κοίτα μας, τι σου θυμίζουμε; Έλληνες του 50΄ πιάτα καθαρίζουμε. Γελαστοί σκούροι τύποι που βλέπεις στα φανάρια και τους θυμώνεις που σου πλένουνε τα τζάμια. Ξέρεις δεν θα ήθελα να ήμουνα εδώ, έχω πατρίδα, οικογένεια και εγώ. Έλληνα στη χώρα μου είχε εμφύλιο και χούντα, μην ξεχνάς, και εδώ είχατε εμφύλιο και χούντα. Δεν πιστεύουμε στον ίδιο θεό μα έχουμε ένα κοινό, και οι δύο πολιτικοί μας έχουν κλέψει. Μάθε το παιδί σου ν' αγαπά τον μετανάστη.»
Για προσωπικές ανησυχίες κάποιου σημερινού ανθρώπου:
«Είμαι λάθος, δε θέλω να είμαι σωστός […]Λάθος και πάλι λάθος, γεννήθηκα σε λάθος κλινική λάθος μέρα και λάθος εποχή, αφού ο κόσμος που μου φτιάξανε είναι λάθος και αυτός αφού στη χώρα μου οι πολιτικοί είναι λάθος κατά βάθος και οι αστυνομικοί πυροβολούνε κατά λάθος. αχά, στον τόπο μου σκοτώνονται παιδιά
και εσύ μου λες πως είναι λάθος να φοράω φαρδιά. εγώ σωστός μέσα μου, εσύ σωστός ντύσου. υπηρέτησα λάθος Ελλάδα, λάθος μονάδα, λάθος σώμα, όπως λάθος κάθε αυτόχειρα πτώμα. λάθος υπηρεσία, σκοπιά και λάθος ώρα ασχολήθηκα με μία λάθος κοινωνία μια λάθος εκκλησία …»
Οι παραπάνω στίχοι προέρχονται από το άλμπουμ «Μηχανές» των Στίχοιμα. Το άλμπουμ αποτελείται από 20 τραγούδια τα οποία με μεγάλη λύπη δεν μπορούσα να παραθέσω ολόκληρα για ευνόητους λόγους έκτασης, παρά το γεγονός ότι ο κάθε στίχος είναι ξεχωριστός και πολύ σημαντικός.
Με το συγκεκριμένο άρθρο ήθελα αρχικά να παραθέσω κάποιους στίχους και έπειτα να τους αναλύσω κάπως, παραθέτοντας σκέψεις τις οποίες μου ξυπνούν.
Αλλά, όπως είπα στην αρχή, εάν προχωρούσα με αυτόν τον τρόπο θα παρέθετα τις υποκειμενικές σκέψεις και κρίσεις μου παρουσιάζοντας τα υποκειμενικά κριτήρια με τα οποία προσέγγισα την συγκεκριμένη μουσική. Από τους ίδιους τους στίχους, όμως, αναδύονται κάποια χαρακτηριστικά της ίδιας. Παραθέτοντας τους στίχους αυτούσιους προσκαλώ τον κάθε αναγνώστη να προβληματιστεί ο ίδιος, αναμιγνύοντας τα αντικειμενικά χαρακτηριστικά της μουσικής αυτής με τα δικά του υποκειμενικά. Π.χ, αυτοί οι στίχοι δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν χωρίς την καλή γνώση της ιστορίας και της παρούσης κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής της χώρας. Αυτό είναι ένα αντικειμενικό χαρακτηριστικό το οποίο, μάλιστα, δεν βρίσκεται σχεδόν σε κανένα άλλο είδος μουσικής της συγκεκριμένης ιστορικής στιγμής της Ελλάδας. Μιας και έγινε αναφορά στην κριτική σκέψη, οι παραπάνω στίχοι μπορούν να προκαλέσουν έστω μία μικρή προσπάθεια κριτικής της συγκεκριμένης ξεχασμένης λειτουργίας του εγκεφάλου.
Επιπλέον, χρήσιμες πληροφορίες αποτελούν το γεγονός ότι το άλμπουμ αυτό κυκλοφόρησε το 2012 και όσα αναφέρονται στους στίχους του, ισχύουν ακόμη, χωρίς καμία εξαίρεση. Η κριτική σκέψη του καθενός μπορεί να βγάλει κάποια συμπεράσματα ακόμη και από αυτό. Επίσης, από τέτοιου είδους τραγούδια δεν μπορούν να λείψουν οι βρισιές. Αλλά αυτό δεν θεωρώ ότι αποτελεί πρόβλημα καθώς εάν κάποιος ξεχαστεί να ξεκινήσει το αυτοκίνητό του 1 δευτερόλεπτο αφού ανάψει το πράσινο φανάρι, ακούει πιο πολλές και το σύνολο αυτών που υπάρχουν σε όλα τα τραγούδια του άλμπουμ. Αλλά η «στάχτη στα μάτια» που αναφέρεται στους παραπάνω στίχους ενυπάρχει ακόμη και σε αυτό καθώς κανένας δεν θεωρεί σωστό να δημοσιεύονται προτάσεις με τέτοιου είδους λεξιλόγιο. Τέλος, το πιο σημαντικό κομμάτι του άλμπουμ, ακόμη πιο σημαντικό και από τους στίχους, είναι η αφήγηση που ακούγεται στο ενδιάμεσο κενό από τα τραγούδια. Εάν παρακολουθήσει κανείς ακριβώς τι περιγράφεται και βάλει το μυαλό του να δουλέψει, θα καταλάβει τη σημαντικότητά της. Η σημερινή κοινωνία διέπεται από την τάση να τα έχει όλα έτοιμα. Η αφορμή να «ξυπνήσουμε» λίγο ακούγοντας τέτοιους στίχους και να κρίνουμε την γύρω κατάσταση αποτελεί μία κρυφή πολυτέλεια. Κρυφή διότι χρειάζεται σκέψη ακόμη και για να καταλάβει κανείς ότι είναι πολυτέλεια.
