Ο Morteza Jafari γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1975. Δούλεψε 12 χρόνια ως δημοσιογράφος σε τηλεοπτικά δίκτυα στο Ιράν ενώ παράλληλα ως πολεμικός ανταποκριτής κάλυψε τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν το 2001, την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ από το 2003 έως το 2005, ενώ κάλυψε επίσης τη στρατιωτική παρουσία του Ισραήλ στον Λίβανο το 2006.
Παράλληλα αποφοιτώντας από τη σχολή Δραματικών Τεχνών στην Τεχεράνη, ασχολήθηκε ενεργά και με την παραγωγή ντοκιμαντέρ. Μέχρι τώρα αριθμεί 38 ντοκιμαντέρ μικρού και μεγάλου μήκους και τρείς κινηματογραφικές ταινίες . Μάλιστα από το 2012 και μετά ξεκίνησε την πορεία της σκηνοθεσίας ντοκιμαντέρ στη Θεσσαλονίκη, δημιουργώντας διαδοχικά τα ντοκιμαντέρ West Dream το 2012, Dreaming of Democracy to 2014 , Dreaming of Life (2016) και το ISIS BRIDE τον Νοέμβριο του 2017, το οποίο προβλήθηκε στο 58ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Ο κ. Morteza Jafari έχει βιώσει από την ηλικία των 5 ετών τον πόλεμο. Ίσως είναι ένας από τους λόγους που η ευγένεια ψυχής γίνεται ένα με την παρουσία του. Συνεσταλμένος , ντροπαλός και ειλικρινής δεν προσπάθησε ούτε μία στιγμή να κλέψει τις εντυπώσεις μιλώντας για τα κατορθώματά του στον χώρο της 7ης τέχνης.
Ωρίμασε γρήγορα. Γνωρίζοντας πολύ καλά τι πάει να πει να ζεις καθημερινά υπό καθεστώς τρομοκρατίας στην πιο εύθραυστη ηλικία της ζωής του, οι επιλογές γι' αυτόν ήταν περιορισμένες. Όταν ο πόλεμος γίνεται μία ρουτίνα, η επιβίωση γίνεται αυτοσκοπός. Όμως επιβίωση για τον Morteza Jafari δε σημαίνει παραίτηση από τη ζωή και παρασιτισμός εις βάρος των άλλων αλλά εξέλιξη, δημιουργία και θέληση για ένα ελπιδοφόρο αύριο.
Μέσα από μερικές ερωτήσεις προσπάθησα να συνοψίσω μία πραγματικότητα – όπως εγώ τη βίωσα- για όλους εκείνους που θέλουν να πάρουν μία μικρή -έστω και πικρή- γεύση της αλήθειας ενός ανθρώπου που προτιμά να μιλά για εκείνον μέσα από τα έργα του.
Πόσο δύσκολο είναι να σπουδάζει κανείς σε μία χώρα που βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση; Σπούδασα σαν όλα τα άλλα παιδιά. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου πήγαινα σχολείο. Θυμάμαι το σχολείο μας βρισκόταν κάτω από το έδαφος, και έτσι ήμασταν αναγκασμένοι να κάνουμε μάθημα εκεί. Πολλές φορές είχε τύχει να εγκαταλείψουμε τις αίθουσές μας και να διαφύγουμε μέσω ειδικά κατασκευασμένων τούνελ, επειδή από πάνω βομβάρδιζαν τα αεροπλάνα.
Αργότερα, ως ενήλικας πλέον, και έχοντας ασχοληθεί ενεργά με τη δημοσιογραφία, τη φωτογραφία και την παραγωγή ντοκιμαντέρ, υπάρχουν στιγμές στη πορεία της επαγγελματικής σας ζωής που να θυμάστε πολύ έντονα; Μία φορά στην προσπάθειά μου να καταγράψω τον ζωντανό πόλεμο που βίωνα μπροστά στα μάτια μου, μία σφαίρα χτύπησε την κάμερα και εμείς πέσαμε κάτω στο έδαφος προσπαθώντας να προστατευτούμε. Και μία δεύτερη φορά στη Βαγδάτη, όπου ο βομβαρδισμός στους δρόμους είχε ξεκινήσει από νωρίς το πρωί. Ήταν αδύνατο να κρυφτείς οπουδήποτε για να τραβήξεις πλάνα. Έτσι βρέθηκα σε ένα δωμάτιο ενός ξενοδοχείο και κατέγραφα τον βομβαρδισμό με την κάμερα μέσα από το παράθυρο του δωματίου μου. Μέσα σε μία στιγμή ακούστηκε ένας δυνατός θόρυβος και το μισό ξενοδοχείο κατέρρευσε μπροστά στα μάτια μου. Αναγκάστηκα να νοσηλευτώ για δύο μέρες στο νοσοκομείο επειδή είχα τραυματισμούς στα χέρια και τα πόδια μου.
Πολλές φορές θέσατε τον εαυτό σας σε κίνδυνο στην προσπάθειά σας να καταγράψετε την πραγματικότητα. Δεν νιώσατε ποτέ το αίσθημα του φόβου; Σκέψου ότι ήμουν 5 ετών όταν ξεκίνησε ο πόλεμος του Ιράν με το Ιράκ. Έχω μάθει να ζω με αυτόν. Όταν βιώνεις τόσο άσχημα γεγονότα , ο φόβος δεν υπάρχει πια. Εξάλλου πιστεύω πως άμα έρθει η ώρα σου να φύγεις από αυτόν τον κόσμο, θα έρθει όπου και να βρίσκεσαι.
Όλα τα ντοκιμαντέρ που κάνατε, βασίζονται σε αληθινά βιώματα; Ναι, είμαι εδώ για να δείξω την αλήθεια κάποιων ανθρώπων όπως εγώ την έζησα. Δεν υπάρχει χρόνος για μυθοπλασία. Η πραγματικότητα μιλάει από μόνη της.
Σας έχουν απαγορεύσει ποτέ την κυκλοφορία κάποιων ντοκιμαντέρ σας; Διάφορα πλάνα κρίθηκαν ακατάλληλα για την κρατική τηλεόραση του Ιράν και έτσι κάποια ντοκιμαντέρ μου δεν κυκλοφόρησαν ποτέ.
Ποιοι ήταν οι λόγοι; Κυρίως δύο. Ή το περιεχόμενο τους ήταν πολύ σκληρό για να κυκλοφορήσει δημόσια σε κάποιο κανάλι, είτε για θέματα πολιτικά.
Τα ντοκιμαντέρ σας που προβλήθηκαν; Κυρίως στην κρατική τηλεόραση του Ιράν και κάποιες ταινίες αγοράστηκαν από το BBC και στο Al Jazeera για μερικές προβολές.
Υπήρχαν φορές στη ζωή σας που σκεφτήκατε να εγκαταλείψετε τη δουλειά σας λόγω όλων αυτών των δυσχερειών; Δε θα εγκατέλειπα ποτέ τη δουλειά γιατί δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτή. Είναι αυτή που μου δίνει χαρά, και η χαρά είναι ζωή.
Πώς οδηγηθήκατε από το Ιράν στην Ελλάδα; Όλα ξεκίνησαν το 2008.Αρχικά πήγα σε μία μικρή πόλη νοτιοδυτικά του Ιράν, στα σύνορα με την Τουρκία. Και έτσι με ένα βαν , πέρασα από διάφορα χωριά για να καταφέρω τελικά να περάσω τα σύνορα με την Τουρκία. Έφτασα στη Σάμο και από εκεί στον Έβρο. Το ταξίδι μου κράτησε περίπου ένα μήνα. Μετά αποφάσισα να κατέβω νοτιότερα, στην Αθήνα όπου και έζησα για περίπου 3-4 μήνες.
Ήταν δύσκολοι αυτοί οι μήνες; Στην αρχή ναι. Όταν έφτασα στην Αθήνα δεν ήξερα καθόλου τη γλώσσα και ήταν πολύ δύσκολο για μένα να συνεννοηθώ. Ζούσα 20 μέρες στο δρόμο, ώσπου βρήκα έναν άλλο πρόσφυγα και έτσι καταφέρουμε να νοικιάσουμε ένα δωμάτιο μαζί.
Πώς αποφασίσατε να φύγετε από μία τόσο μεγάλη πόλη με πολλές ευκαιρίες και να εγκατασταθείτε μόνιμα στη Θεσσαλονίκη; Ήταν εύκολη η προσαρμογή εδώ; Η Θεσσαλονίκη είναι μία πόλη που γνώριζα από μικρός από το σχολείο, όταν διδαχτήκαμε την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πάντα είχα στο πίσω μέρος του μυαλού μου ότι ήθελα να την επισκεφτώ. Η αλήθεια είναι ότι το πρώτο διάστημα δυσκολεύτηκα πολύ να βρω σπίτι. Θυμάμαι κάθε μέρα γυρνούσα όλη την πόλη. Τελικά, βρήκα ένα πολύ παλιό σπίτι κοντά στις 40 Εκκλησιές όπου έμεινα για 4 μήνες χωρίς ρεύμα και νερό. Όταν άρχισα να γνωρίζω κόσμο από το στέκι των μεταναστών τα πράγματα βελτιώθηκαν.
Οι Έλληνες ήταν φιλικοί απέναντί σας; Ναι ήταν πολύ φιλικοί και φιλόξενοι. Αγαπάω την Ελλάδα και πλέον έχω γνωρίσει Έλληνες φίλους που πραγματικά τους έχω σαν αδέρφια μου.
Υπήρξε κάτι που σας ώθησε να σπουδάσετε δραματικές τέχνες και να πραγματοποιήσετε στη συνέχεια master σκηνοθεσίας; Θυμάμαι ήμουν 8-9 χρονών όταν ο αδερφός μού, μου έφερε μία μηχανή super8mm. Έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι σίγα σιγά με τη φωτογραφία και τα βίντεο και μετά προχώρησα στη σκηνοθεσία ντοκιμαντέρ. Το ντοκιμαντέρ ήταν κάτι που μου άρεσε πάντα, γιατί φέρνει στο φως την πραγματικότητα χωρίς ωραιοποίηση.
Τα ντοκιμαντέρ σας με τι θεματολογία ασχολούνται; Κυρίως με το προσφυγικό.
Συναντήσατε δυσκολίες για την παραγωγή των ντοκιμαντέρ και ταινιών που κάνατε εδώ; Δυσκολεύτηκα πολύ να μαζέψω χρήματα. Η βοήθεια μου έρχεται κυρίως από άτομα που με στηρίζουν και από φίλους που έχω στην Αγγλία και τη Γερμανία. Για την προβολή του Dreaming of Life(2016) το κρατικό κανάλι αγόρασε τα πνευματικά δικαιώματα της για δύο προβολές και λάβαμε κάποια χρήματα, τα οποία όμως ήταν ελάχιστα. Για την ίδια ταινία στο BBC και τις δύο προβολές λάβαμε ένα μεγάλο ποσό, περίπου 12.000 ευρώ. Βέβαια τα οικονομικά δεδομένα είναι τελείως διαφορετικά σε κάθε χώρα.
Στο επόμενο φεστιβάλ κινηματογράφου θα συμμετέχει η νέα σας ταινία σας με τίτλο End of humanity. Περί τίνος πρόκειται; Αφορά το ταξίδι κάποιων προσφύγων πάνω σε μία βάρκα καταμεσής της θάλασσας. Ξαφνικά χαλάει ο μηχανισμός και εκεί ξεκινάει το στόρι. Πρόκειται μία μεγάλη παραγωγή με τη συμμετοχή περίπου 100 ατόμων από τους οποίους οι μισοί είναι πραγματικοί πρόσφυγες που φέραμε από το camp στα Διαβατά. Το δύσκολο σε αυτή την παραγωγή ήταν να συνδυάσουμε τις διαφορετικές γλώσσες των συμμετεχόντων. Φαντάσου ότι δουλέψαμε με 6 διαφορετικές γλώσσες. Αραβικά, γαλλικά, φαρσί, τουρκικά, αγγλικά και αφρικανικά.
Πού πραγματοποιήθηκαν τα γυρίσματα της ταινίας; Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν αρχικά στην Επανομή της Θεσσαλονίκης και αργότερα στην Καλαμαριά στον Ναυτικό Όμιλο. Μπορώ να πω ότι το 90% των γυρισμάτων έγινε μέσα στη θάλασσα με πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες.
Οραματίζεστε το επαγγελματικό σας μέλλον εδώ; Ναι. Δε θα ήθελα να φύγω από την Ελλάδα. Το μόνο που θα ήθελα να κάνω, είναι τον επόμενο χρόνο να ταξιδέψω στο Ιράν και να κάνω εκεί ένα ντοκιμαντέρ.
Ποια είναι τα επόμενα επαγγελματικά σας σχέδια; Είμαστε στη διαδικασίες για μία καινούρια ταινία με εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο από τις προηγούμενες. Είναι το μόνο που μπορώ προς το παρόν να αποκαλύψω!
Για επιπλέον πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί με τον Morteza Jafari στην προσωπική του σελίδα στο facebook
