εικονογράφηση της Αντιγόνης Βασιλάκη
Ο Mαν Ραίη (Man Ray, 27 Αυγούστου 1890 – 18 Νοεμβρίου 1976) είναι αδιαμφισβήτητα ένας από τους πρώτους και σημαντικότερους εκφραστές του υπερρεαλιστικού ρεύματος, στην φωτογραφία. Είναι επίσης γνωστός για την ανάμιξή του στα κινήματα του ντανταϊσμού και του υπερρεαλισμού. Το πραγματικό του όνομα είναι Emmanuel Rudzitsky και γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβανίας στην Αμερική το 1890, ενώ μεγάλωσε στο Μπρούκλιν της Νέα Υόρκης.
Το 1910-1911 παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής αφού προηγουμένως έχει αρνηθεί μια υποτροφία για σπουδές στην αρχιτεκτονική. Το 1915 πραγματοποιεί την πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής, στη Νέα Υόρκη. Το ραντεβού του με την φωτογραφία θα έρθει ίσως με τον πιο περίεργο τρόπο. Στα πλαίσια της έκθεσης εκείνης θα φωτογραφίσει τα έργα του για να φτιάξει κατάλογο. Γοητεύεται από τις δυνατότητες της φωτογραφίας και αφιερώνει, εν τέλει, μεγάλο μέρος της ζωής του σ' αυτήν. Το 1918 παρουσιάζονται οι πρώτες σημαντικές του φωτογραφίες.
Στα πρώτα χρόνια της καριέρας του, ο Ραίη δέχεται επιρροές από τον κυβισμό και τον εξπρεσιονισμό. Αρχικά θα εισάγει στις φωτογραφίες του την κίνηση, ενώ το 1920, ερχόμενος σε επαφή με τα κείμενα του Φρόιντ, θα αλλάξει ολόκληρη την κοσμοθεωρία του για την τέχνη. Μαζί με τους Ντισάν και Φρανσουά Πικάμπια, θα ηγηθεί του κινήματος του Ντανταϊσμού.
Ακολουθεί η έκδοση ενός μοναδικού τεύχους της επιθεώρησης New York Dada το 1920. Στην ουσία, ο ντανταϊσμός απαιτούσε αυθορμητισμό στην έκφραση, ενώ ο σουρεαλισμός στεκόταν ενάντια στην λογική σκέψη που κυριαρχούσε στην λογοτεχνία, το καλλιτεχνικό κίνημα και κατ' επέκταση σε ολόκληρη την κοινωνία, ιδέες τις οποίες ασπάστηκε πλήρως.
Η μύηση του στα ανωτέρω ρεύματα, διαμόρφωσαν και την γνωστή του πεποίθηση, ότι αυτό που έχει αξία είναι η ιδέα-κίνητρο για την δημιουργία ενός έργου τέχνης και όχι το έργο αυτό καθεαυτό. Ωστόσο, η Νέα Υόρκη θα αποδειχθεί αφιλόξενη για τον ντανταϊσμό, γι αυτό, το 1921, θα μετακομίσει στο Παρίσι.
Η περίοδος που ακολουθεί είναι ίσως η πιο δημιουργική για τον Μαν Ραίη, ο οποίος συνεχίζει να ασχολείται με τη φωτογραφία διαμορφώνοντας ένα ιδιαίτερο ύφος αλλά και μια προσωπική τεχνική.
Πολύ σύντομα, χρησιμοποιεί τις αποκαλούμενες Ραιη-γραφίες (rayographies) φωτογραφίες που παράγονται τοποθετώντας αντικείμενα πάνω σε μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια και στη συνέχεια εκθέτοντας τις σε φως. Η τεχνική αυτή στην πραγματικότητα ήταν ήδη γνωστή, ωστόσο ο Μαν Ραίη την υϊοθέτησε. Το 1925 συμμετέχει μαζί με τους Μαξ Ερνστ, Χουάν Μιρό, Πάμπλο Πικάσσο και Ζαν Αρπ στην πρώτη υπερρεαλιστική έκθεση που πραγματοποιείται στο Παρίσι. Την δεκαετία του 1930 ο Μαν Ραίη επινοεί μαζί με τη βοηθό του Lee Miller την μέθοδο που καλείται solarization και ουσιαστικά αποτελεί το φαινόμενο Sabatier στη διαδικασία της φωτογραφικής εκτύπωσης.
Παράλληλα με τις υπερρεαλιστικές φωτογραφίες του, το έργο του Μαν Ραίη περιλαμβάνει και μια πληθώρα πορτρέτων, συμπεριλαμβανομένων και γνωστών καλλιτεχνών όπως του Ζαν Κοκτώ, του Ανρί Ματίς καθώς και των υπερρεαλιστών Αντρέ Μπρετόν, Τριστάν Τζαρά, Μαρσέλ Ντυσάν, Μαξ Ερνστ και άλλων.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του επέστρεψε στις Ηνωμένες πολιτείες όπου έζησε στην Καλιφόρνια. Πέθανε το 1976 στην Γαλλία.
Διαβάστε επίσης για το σουρεαλιστικό σινεμά του Man Ray, εδώ
