Mια λογοτεχνική ομάδα στα Εξάρχεια, δημιουργεί βιβλία και ενώνει κόσμους

Ποιο ήταν το κίνητρο πίσω από τη δημιουργία της λογοτεχνικής ομάδας «Στίξη»;

Νίκος: Αν και σαν ιδέα υπήρχε νομίζω από το 2016, η {στίξη} δημιουργήθηκε την περίοδο της πρώτης καραντίνας, τον παράξενο Απρίλιο του 2020. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν πολλά και φιλόξενα λογοτεχνικά sites, στα οποία να μπορεί κάποιος να δημοσιεύει εύκολα τα κείμενά του, οπότε προέκυψε η ανάγκη ενός τέτοιου «χώρου», τον οποίο τελικά αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε. Έφτιαξα, λοιπόν, το site της {στίξης}, περισσότερο σαν έναν προσωπικό χώρο έκφρασης και δημιουργίας, όμως επειδή ήξερα πως θα νιώθω μοναξιά, είχα προσθέσει εξαρχής μέσα στο site κι έναν «Ξενώνα»: ένα ξεχωριστό «δωμάτιο» στο οποίο ο καθένας θα μπορούσε να «διαμένει» μέσω των έργων του για μερικές μέρες. Κάπου εκεί, στις πρώτες μέρες δηλαδή, έρχονται ο Γιώργος και η Ισμήνη.

Ισμήνη: Συνύπαρξη. Αυτή η λέξη μου ήρθε πρώτα πρώτα. Θα έλεγα, ότι μου ακούγεται αρκετά μοναχικό να μην μπορείς να επικοινωνείς και να επανατοποθετείς τις ιδέες, βάζοντας και βγάζοντας τουβλάκια μαζί με τον άλλον. Μοναχικό και κουραστικό. Για εμένα θα είχε μια γρήγορη ημερομηνία λήξης, σαν να βάφεις ένα σπίτι με μία μόνο αισθητική και ιδέα, μετά από λίγο θα επιβίωνε απλά, συμβατικά και οι διάλογοι μεταξύ των αντικειμένων θα ήταν γνώριμοι και βαρετοί. Άρα, μεταξύ μας, οπουδήποτε και να πετάξεις την λέξη πολυφωνία, καταιγισμός, αποπνικτικά γέλια και διαφωνίες, θα βρεις από πίσω σίγουρα εμάς ή το κίνητρο, να μένει πεισματικά, μη τυχόν και του ξεφύγουμε.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε ως λογοτεχνική ομάδα;

Γιώργος: Είμαστε μια ομάδα που έχει απόλυτη κατανόηση ο ένας του άλλου και η συνεργασία των μελών βγαίνει αβίαστα. Επίσης, είμαστε άνθρωποι με όρεξη να δημιουργήσουμε και μέσα από την τέχνη να επικοινωνήσουμε το βαθύ μας συναίσθημα, το οποίο καλούμαστε να εκφράσουμε με τρόπο ανθρώπινο και με αποδέκτη τον άνθρωπο. Αν υπάρχει λοιπόν μια πρόκληση, τότε αυτή είναι να επιτευχθεί η επικοινωνία με τον άνθρωπο μέσα από την λογοτεχνία.

Ισμήνη: Ωραία ερώτηση και αρκετά ρεαλιστική. Με τα υπόλοιπα παιδιά, εκτός του αμέριστου θαυμασμού, κοινής αισθητικής και αφοσίωσης που μας διακατέχει, από τον τρόπο επικοινωνίας μέχρι και την εκτέλεση ενός κοινού project ή μιας εκδήλωσης, αντιμετωπίζουμε καθημερινά προκλήσεις που μας δημιουργούν δυσκολίες, προς την επίτευξη των στόχων μας. Δυστυχώς, ζούμε σε μια σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, ναι το ξέρουν και οι πέτρες αυτό, αυτό σημαίνει ότι ο χρόνος που μας απομένει ή και η διαθεσιμότητα του καθένα, δημιουργεί κούραση, άγχος, ανασφάλεια και μια συναισθηματική σύγκρουση μεταξύ θέλω και πρέπει. Όπως καταλαβαίνετε, οι προτεραιότητες είναι η λέξη κλειδί και εκεί μία το βρίσκουμε και μία το χάνουμε, όπως είναι και ανθρωπίνως δικαιολογημένο. Η δημιουργία ή η συγγραφική έμπνευση δεν δουλεύει πάντα ως καλοκουρδισμένο ρολόι και οι δείκτες πολλές φορές χρειάζονται ξεκούραση και συστηματική διαχείριση, χωρίς να χάνουν την δυναμική τους, αλλά να επωφελούνται από το δημιουργικό κενό. Κενό σημαίνει επίσης, όταν νιώθεις ότι αυτό που κάνεις δεν έχει το αντίκτυπο που θα ήθελες. Αυτό είναι μια ψυχολογική πρόκληση, για την οποία δεν σε προετοιμάζουν ή οι ρομαντικές ψευδαισθήσεις της λογοτεχνίας υποκύπτουν προς το να το δεις ευδιάκριτα. Κάθε ζωντανός οργανισμός, για να παραμείνει υγιής, χρειάζεται να μετουσιώνεται μέσα από τις παθογένειες του. Στην δική μας περίπτωση, μια ακόμη λέξη κλειδί, είναι η ενσυναίσθηση και έχουμε μπόλικη, για να σταματάμε και να ξεκινάμε ξανά.

Τι σημαίνει για εσάς η συνεργασία ως ομάδα στη διαδικασία συγγραφής και έκδοσης; 

Νίκος: Βασικός, πρωταρχικός και αδιαπραγμάτευτος όρος ύπαρξης της {στίξης} είναι η συνύπαρξη, η κοινή εμπειρία μέσω των κειμένων και των βιβλίων μας. Είναι κάτι που μας αρέσει πολύ και μας ιντριγκάρει, να ορίζουμε ένα θέμα και να δουλεύουμε μαζί πάνω σε αυτό, γιατί έτσι πειραματιζόμαστε κι εμείς στο γράψιμό μας και νιώθουμε ότι ίσως το προχωράμε μισό βήμα παρακάτω. Και τα πρότζεκτς που μας γοητεύουν πιο πολύ είναι εκείνα που προκύπτουν αυθόρμητα. Για παράδειγμα το Generation 404, που χωρίς να το ξέρουμε γράφαμε πάνω κάτω τα ίδια πράγματα, την ίδια περίοδο, ή το πρότζεκτ με το A.I., που προέκυψε όλο μέσω πλάκας και κουβέντας πάνω από κρασιά.

Ελένη: Στα πλαίσια μιας ομάδας υπάρχουν κοινοί στόχοι και οράματα, ωστόσο το κάθε μέλος είναι εντελώς διαφορετικό και αυθύπαρκτο, με τις δικές του προσλαμβάνουσες και καταβολές. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε διαδικασία συνεργασίας έχει την πρόσκληση του συγκερασμού και της ουσιαστικής συνύπαρξης εντελώς ξεχωριστών κόσμων με έναν τρόπο, όσο το δυνατόν πιο αρμονικό. Και αυτό είναι η μαγεία και η ομορφιά και έτσι το αντιμετωπίζουμε όλοι μας στην {στίξη}! Είναι ένα παιχνίδι δημιουργίας, άλλοτε με βροχή ιδεών, άλλοτε με περισσότερη βάσανο, ακόμα και με αδιέξοδα. Είναι μια διαδικασία με αρκετές φάσεις και (ενίοτε) κάμποσα εμπόδια, όμως από την στιγμή που υπάρχει κοινή αφετηρία στην βούληση, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, εμείς σαν ομάδα περνάμε καλά! Και φυσικά χάρη σε αυτό το πνεύμα συνεργασίας έχουν προκύψει πολλά κοινά έργα, μέσα στα οποία εκφραστικά αναπνέουμε όλοι, τόσο ατομικά, όσο και σαν σύνολο.

Πώς επηρεάζει η διαφορετικότητα των μελών το περιεχόμενο των βιβλίων που εκδίδετε;

Νίκος: Πολύ σπάνια βάζουμε στεγανά και όρια στο μέσο ή στον τρόπο που θα επιλέξει κανείς να γράψει. Αυτό σημαίνει ότι πετυχαίνουμε μια πολυφωνία ανομοιογενή, την οποία θέλουμε, διότι αν μη τι άλλο αυτή την ελευθερία ζητάμε. Ωστόσο, επηρεαζόμαστε ο ένας από τον άλλον, και σε κείμενα που χρειαζόμαστε ένα ύφος κοινό, επεμβαίνουμε με συμβουλές ώστε να αμβλύνουμε/οξύνουμε τον συμβολισμό του άλλου, ή την κυριολεξία, την αφαιρετικότητα κλπ. Κι αυτή η διαφορετική οπτική πάνω στο κομμάτι που έχουμε αναλάβει, μας δίνει τελικά ένα νέο τρόπο να αντιλαμβανόμαστε το κείμενο ή τον τρόπο που πρέπει να το διαχειριστούμε.

Γιώργος: Νομίζω ότι ακριβώς αυτό επιζητά και αναζητά η στίξη, την διαφορετικότητα σε κάθε έκφανση. Γι’ αυτό άλλωστε έχει και έναν φιλόξενο διαδικτυακό χώρο, τον ξενώνα, μέσα από τον οποίο πασχίζει να δώσει χώρο στο άλλο, στο διαφορετικό και σε εκείνο που ψάχνει τρόπο να ακουστεί. Τώρα, σχετικά με τις αυτοεκδοσεις των έργων, είναι ακριβώς η διαδικασία που επισφραγίζει αυτήν  την ιδέα της διαφορετικότητας, μιας και δεν υπάρχει κάποια μανιέρα ή κάποιο μοτίβο που επικροτείται ή απορρίπτεται, παρά μόνο ο εκάστοτε μοναδικός τόπος έκφρασης εκείνου που αυτοεκδίδεται.

Πώς βλέπετε τον ρόλο της ψηφιακής τεχνολογίας στις σύγχρονες εκδόσεις και επίσης, πώς αντιμετωπίζετε τις αλλαγές στον χώρο του βιβλίου και της ανάγνωσης;

Ισμήνη: Βιώνουμε μια περίοδο που η ψηφιακή τεχνολογία εξαπλώνεται ραγδαία, χωρίς να αντιλαμβάνεσαι τα βήματα, αλλά να τρέχεις να προλάβεις την πληροφορία και την εικόνα, που μέσα σε δευτερόλεπτα έχει αλλάξει, διαγραφεί και αναρτηθεί μια καινούργια. Αυτή η ταχεία υπερφόρτωση των ψηφιακών μέσων, πολλές φορές νιώθω, ότι με αφήνει με πολλή γνώση, αλλά με ακόμη περισσότερη ασυνείδητη αμνησία. Επικεντρώνεσαι σε ένα στίχο, κάτω από μια άρρηκτα συνυφασμένη εικόνα αντίστοιχης αισθητικής, μέσα σε αντίστοιχα άλλα εκατομμύρια βιβλία, που δημιουργούν το πλαίσιο, αλλά όχι το χρονικό περιεχόμενο, για μια σχέση αφής, συναισθηματικής οπτικής σύνδεσης και ρεαλιστικού χρόνου για την συνειδητοποίηση, αποδοχής ή απόρριψής του. Γίνονται όλα κάπως μηχανικά και ο κόσμος του βιβλίου, δεν μας έχει συνηθίσει έτσι. Δεν θέλω να είμαι απορριπτική, καθώς μέσα σε όλα αυτά, έχει από την άλλη, αρκετά θετικά, ώστε να μπορέσει ο ίδιος ο δημιουργός, να επικοινωνήσει το έργο του, με την δική του προσωπική αισθητική, να το μοιραστεί, να δημιουργήσει τον χώρο ή και τις ευκαιρίες διασύνδεσής του. Ευκαιρίες που διαφορετικά δεν θα του δίνονταν από κάποιο άλλο μέσο, καθώς η αδιαφορία για αυτόν τον χώρο είναι κάπως δεδομένη, δεν ανταποκρίνεται στην μάζα, άρα προσπαθεί να ανθίσει μέσα σε ελάχιστες διαθέσιμες επιλογές. Σου δίνει την ευκαιρία, να γνωρίσεις ανθρώπους με την ίδια αγάπη, να ανταλλάξετε ιδέες και μέσα σε μηδαμινό χρόνο, με το πάτημα ενός κουμπιού, έχεις δημιουργήσει ένα πλαίσιο με την δυσκολία να μετουσιώνεται σε ευκολία και συνύπαρξη. Νιώθω ότι αν αφήσεις κάτι να συνυπάρχει για πολύ καιρό, σε ένα περιβάλλον που δεν οξυγονώνεται όσο πρέπει, θα αρχίσει να υπολειτουργεί. Αντίστοιχα, αν το αφήσεις σε ένα περιβάλλον μη λαμβάνοντας υπόψη, τα σύγχρονα συστήματα εξέλιξης, θα το παγιδεύσεις μέσα σε μια εικόνα, προβάλλοντας ένα παρελθοντικό γνώρισμα και συγχέοντας το αποκλειστικά με την αυθεντικότητα ή με την νοσταλγική ψευδαίσθηση αυτής.

Ελένη: Προσωπικά μιλώντας, θα έλεγα ότι είμαι αρκετά ρομαντική στο συγκεκριμένο θέμα. Μου αρέσει η υφή του χαρτιού, η μυρωδιά του, προσέχω πάντα τις καλαίσθητες εκδόσεις έργων, αγαπώ τις βόλτες στα βιβλιοπωλεία για την αναζήτηση του επόμενου βιβλίου. Τίποτα δεν συγκρίνεται με αυτό,στις δικές μου αισθήσεις. Η άνθιση της ψηφιακής τεχνολογίας, προφανώς δεν δαιμονοποιείται, αλλά για να είμαι ειλικρινής με ξενίζει. Παρόλα αυτά, είναι μια καλή ευκαιρία να γίνει περισσότερο προσιτό ένα βιβλίο σε περισσότερο κόσμο, με τρόπο γρήγορο και οικονομικό. Σήμερα π.χ., αν κάποιος δεν έχει πρόσβαση σε ένα βιβλίο με τον κλασικό τρόπο, που αναφέρω παραπάνω, μπορεί να το διαβάσει στην διαθέσιμη ηλεκτρονική έκδοση. Ναι, δεν το κρατάει στα χέρια του, έχει όμως την χαρά να το διαβάσει ψηφιακά και αυτό από μόνο του είναι σπουδαία υπόθεση!  Ή ένα άτομο με πρόβλημα όρασης, σήμερα με την εμφάνιση των audiobooks, έχει την δυνατότητα να έρθει εύκολα σε επαφή με πληθώρα σπουδαίων έργων λογοτεχνικού, φιλοσοφικού, επιστημονικού κ.λπ. ενδιαφέροντος.Πόσο σημαντικό είναι αυτό! Σκεφτείτε πόσο βοηθητική σε αυτά τα άτομα είναι η ψηφιακή τεχνολογία. Καταλήγοντας, λοιπόν, θα έλεγα ότι μάλλον βάζω θετικό πρόσημο στην εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας, με την προϋπόθεση να υφίσταται σαν ηχηρή επιλογή και η παραδοσιακή μορφή των εκδόσεων και κατ’ επέκταση της ανάγνωσης βιβλίων.

Ποιο είναι το επόμενό σας βήμα; Τι να περιμένουμε στο μέλλον; 

Ελένη: Αυτό είναι μια πολύ καλή ερώτηση, χωρίς συγκεκριμένη απάντηση. Νομίζω ότι αν ξέραμε ακριβώς το επόμενό μας βήμα, κάπως θα βαριόμασταν (γέλια). Υπάρχουν πολλές ιδέες και σχέδια, έχουν γίνει συζητήσεις για projects, αλλά λέω να σας αφήσουμε με την αγωνία! Στο πολύ κοντινό όμως μέλλον, συγκεκριμένα το Σάββατο 12 Οκτωβρίου στις 8:30 μ.μ., ετοιμάζουμε μια εκδήλωση/συνάντηση στον φιλόξενο χώρο του “Closer – Books, Coffee and more” στην Πλατεία Εξαρχείων (Θεμιστοκλέους 74) και ελπίζουμε με χαρά να έχουμε την ευκαιρία να γνωριστούμε με κόσμο, να μιλήσουμε για όσα αγαπάμε, τις δράσεις μας και την {στίξη}, να απαντήσουμε σε ερωτήσεις και να συνυπάρξουμε αυθεντικά και ανθρώπινα.

Γιώργος: Εκτός από το επερχόμενο event, όμως, ήδη επεξεργαζόμαστε νέα πραγματάκια που εμπνέεται ο καθένας μας και τα συζητάμε και που φυσικά δεν θα τα μαρτυρήσω (γέλια), ενώ από την άλλη ενδέχεται κάποια αυτοέκδοση, μιας και υπάρχει υλικό που πρόκειται να βγει προς τα έξω.