Οι άνθρωποι είναι υπό την τυρρανία των ATM, η Χρυσή Αυγή όσο πάει και κερδίζει δύναμη, οι λουόμενοι στη θάλασσα αναμιγνύονται με τους πρόσφυγες και η Άγγελα Μέρκελ εμφανίζεται ως συνοδός σκύλων. Ένας Έλληνας καλλιτέχνης ξαναδιηγείται την Ευρωπαϊκή οικονομική κρίση χρησιμοποιώντας Playmobil, ενώ η γνωστή εταιρεία παιχνιδιών του ζητά να σταματήσει.
Όλα ξεκίνησαν το 2013, όταν ο Νίκος Παπαδόπουλος έπαιζε Playmobil μαζί με το μικρό του γιο Γιάννη-Μάριο. «Υποδυόμαστε ότι πηγαίνουμε για ύπνο παίζοντας Playmobil. Αυτό μου έδωσε την ιδέα να αναπαραστήσω σκηνές όχι μόνο από την οικογενειακή ζωή αλλά και από ολόκληρη την κοινωνία», δηλώνει ο ίδιος.
Από τότε, ο 36χρονος κωμικός συγγραφέας από τη Θεσσαλονίκη έχει προκαλέσει αίσθηση στο εξωτερικό. Έχει ξοδέψει περίπου 900 ευρώ σε Playmobil δημιουργώντας δεκάδες συνδυασμούς, «έργα» θα μπορούσε να πει κανείς, στο καθιστικό του. Προσεγγίζει την προσπάθεια αυτή με σατιρικό τρόπο βάζοντας τις μικρές φιγούρες να εκφράσουν τις πολιτικές του απόψεις, μοιάζοντας κάπως σαν οπτικός αρθρογράφος ή σαν σκιτσογράφος παιχνιδιών. Έπειτα φωτογραφίζει την τελική τους μορφή και τα ποστάρει στη σελίδα του στο facebook.
Το πρώτο του δημιούργημα ήταν προς τιμήν της Παγκόσμιας Ημέρας Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών (25 Νοεμβρίου). Δείχνει μια γυναίκα με μαύρα μάτια. «Όταν είδα αυτή τη φωτογραφία, με εντυπωσίασε», λέει.
Από τότε επικεντρώθηκε στο μεταναστευτικό. Σε ένα άλλο δημιούργημά του, μια βάρκα πλημμυρισμένη από κόσμο να πλέει στον ωκεανό, ενώ μια μητέρα κουνάει στην αγκαλιά της ένα μικρό αγόρι, το οποίο μας φέρνει στη μνήμη τον τρίχρονο Aylan Kurdi από τη Συρία, του οποίου το σώμα ξέβρασε η θάλασσα. «Με αυτή τη φωτογραφία», λέει, «ήθελα να υπενθυμίσω στους ανθρώπους ότι δεν υπάρχουν παράνομοι μετανάστες, υπάρχουν απλά μετανάστες».
Σε μια άλλη εικόνα, μία παραλιακή σκηνή, βασισμένη σε μια φωτογραφία που είδε στις ειδήσεις, δείχνει τους τουρίστες στο νησί της Κω, καθώς καταφθάνουν τα καϊκια των προσφύγων. «Στην πραγματική φωτογραφία», λέει ο Νίκος Παπαδόπουλος, «η μητέρα και ο γιος της έφτασαν από τη θάλασσα και μια άλλη γυναίκα που ξάπλωνε παραδίπλα κάνοντας ηλιοθεραπεία απομακρύνθηκε για να μην της καταστρέψουν οι πρόσφυγες τις ήρεμες διακοπές της». Στη δική του εκδοχή, η μητέρα φοράει μια κόκκινη μπούρκα και πλησιάζει στην ακτή κουβαλώντας το παιδί, ενώ η λουόμενη γυναίκα με το πουά μπικίνι σηκώνει τα γυαλιά της για να παρατηρήσει καλύτερα τι συμβαίνει.
«Πρόκειται για ένα μήνυμα προς όλους αυτούς που νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους και δε δίνουν δεκάρα για τους ανθρώπους που υποφέρουν από τον πόλεμο», λέει ο Παπαδόπουλος, «ενώ όλως παραδόξως, το μόνο πράγμα που ζητάνε είναι ένα ασφαλέστερο μέρος να μείνουν και μια καλύτερη ζωή για αυτούς και τα παιδιά τους».
Βάζει, επίσης, στο στόχαστρο την ελληνική οικονομική κρίση, χρησιμοποιώντας ένα μηχάνημα ATM να τραβάει έναν πελάτη τραπέζης με μια σκληρή αλυσίδα. Είναι ένα σύμβολο για τη λιτότητα στη χώρα μας και το έκανε λίγο καιρό αφού εφαρμόστηκε το capital control. «Ήταν σα να ήταν όλοι οι άνθρωποι σκλάβοι των ATM, γι'αυτό και η φωτογραφία ονομάστηκε ATM Bitch. Και το συμπέρασμα είναι: να φοβάστε τους άδειους ανθρώπους αντί για τα άδεια ATM».
Αυτές οι γελιογραφικές συνθέσεις του κρύβουν μεγάλες αλήθειες, όπως αυτή που δείχνει τη Γερμανίδα κανγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ με καπέλο των Βίκινγκς να κρατάει από τα λουριά δύο Έλληνες πολιτικούς, οι οποίοι τρώνε ευρώ αντί για σκυλοτροφή.
«Αυτοί οι δύο άνδρες συμβολίζουν τους υποψήφιους πρωθυπουργούς της χώρας, τους οποίους και βλέπω ως σκυλάκια της Μέρκελ», λέει για τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη.
«Αυτό που συμβαίνει στη χώρα μου έχει στερήσει την ελπίδα, την αισιοδοξία και τα χαμόγελα από τους ανθρώπους, αυτά τα τρία στοιχεία που είναι ριζωμένα στον ελληνικό λαό», λέει. «Νιώθω ότι δεν υπάρχει πια αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια στη χώρα μου, ανεξαρτησία και δικαιοσύνη».
Τα πιο διφορούμενα κομμάτια του Νίκου Παπαδόπουλου είναι αυτά που απεικονίζουν τη Χρυσή Αυγή να επιτίθεται σε ένα άσπρο περιστέρι και σε ανθρώπινους εγκεφάλους. «Δεν μπορούν να διαχειριστούν τη δημοκρατική και ελεύθερη έκφραση», εξηγεί.
Ο στόχος του Νίκου Παπαδόπουλου είναι τριπλός: να είναι εύθυμος, να ασκήσει κριτική στην κυβέρνηση και να δείξει τις συνέπειες των πράξεών μας. «Όσο σκεφτόμαστε ότι οι πολιτικοί είναι υπεύθυνοι για τη μιζέρια μας, δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα», προσθέτει.
Πολλοί βλέπουν το έργο ως σύμβολο πολιτικής ορθότητας αλλά η Playmobil δεν είναι οπαδός του. Η γερμανική εταιρεία κατάφερε να κλείσει την πρώτη του σελίδα «λόγω παραβίασης εμπορικών σημάτων και πολιτικής χρήσης των προϊόντων τους», λέει ο Παπαδόπουλος. Κι όταν δημιούργησε καινούρια ιστοσελίδα, τον προειδοποίησαν ότι θα έκανα το ίδιο πράγμα, αν δεν αφαιρούσε το πολιτικό περιεχόμενο.
Μετά από διαπραγματεύσεις, τόσο η σελίδα του στο facebook όσο και το blog του αναγράφουν ότι οι εικόνες δεν ανήκουν, δεν επεξεργάζονται, δε χορηγούνται και δεν αδειοδοτούνται από την Playmobil. «Θα 'πρεπε να έχω το δικαίωμα να χρησιμοποιήσω το παιχνίδι που αγόρασα με οποιοδήποτε τρόπο θέλω χωρίς λογοκρισία», λέει ο Παπαδόπουλος. «Διαφορετικά είναι σαν να σου απαγορεύει ο εφευρέτης των στυλό να γράφεις».
Ακόμα και σήμερα, αυτός συνεχίζει να παίζει με τα μικρά ανθρωπάκια της Playmobil μαζί με το γιο του, παρόλο που πλέον τα βλέπει όχι ως ένα παιχνίδι αλλά ως ένα ισχυρότατο μέσο. «Ένα ανθρωπάκι της Playmobil συμβολίζει κάτι αγνό και αθώο», λέει ο Παπαδόπουλος. «Όταν τοποθετώ αυτό το αθώο αντικείμενο σε μια βίαιη ανθρώπινη σκηνή, θέλω να υπενθυμίσω στους ανθρώπους το αίσθημα που είχαμε ως παιδιά, αυτό το αίσθημα που έχουμε χάσει παντελώς τώρα. Τα παιδιά μου δεν το έχασαν και ελπίζω ότι όταν έρθει ο καιρός να αντιληφθούν την πραγματικότητα, αυτή θα είναι πιο ανθρώπινη».
*μετάφραση από την δημοσίευση της
guardian
