«Φονικό στή Μεγάλη Ἐκκλησία» τοῦ Τεύκρου Μιχαηλίδη. Ἐκδόσεις Πόλις, Νοέμβριος 2019.
Τό βιβλίο μᾶς μεταφέρει στήν Κωνσταντινούπολη 27 Δεκεμβρίου 537. Ἑτοιμασίες γιά τά θυρανοίξια τῆς ἐκκλησίας τῆς Ἁγίας τοῦ Θεοῦ Σοφίας. Ἡ Πόλη συνέρχεται ἀπό τή Στάση τοῦ Νίκα. Οἱ ἄνθρωποι προσβλέπουν σέ ἕνα καλύτερο αὔριο. Καί τότε γίνεται ἕνας φόνος.
Ἡ Θεανώ, ὀρφανή κόρη ἑνός πλούσιου ἐμπόρου μέ πολλές καλές γνωριμίες στό Παλάτι, βρίσκει στό σπίτι της νεκρό ἕναν οἰκογενειακό φίλο, μέ καρφωμένο στό σῶμα του ἕνα δικό της μαχαίρι. Δύο οἰκογενειακοί φίλοι καί ὑπαρκτά πρόσωπα θά ἀναλάβουν νά τήν βοηθήσουν καί νά διαλευκάνουν τό ἔγκλημα.
Μέ ἀφορμή τό φονικό καί τήν ἐκ νέου ἀνέγερση τῆς Ἁγιασοφιᾶς, ὁ συγγραφέας μᾶς παρουσιάζει τήν πολιτική καί κοινωνική κατάσταση στή Βυζαντινή Αὐτοκρατορία στά 16 χρόνια πού προηγήθηκαν τοῦ ἐγκλήματος. Ταὐτόχρονα μᾶς ἀναπτύσσει (ἐνίοτε μέ χιουμοριστικό τρόπο) τό ἐπίπεδο τῶν τεχνικῶν γνώσεων μέχρι τήν ἐποχή ἐκείνη. Δέν παραλείπει νά μᾶς περιγράψει τά τελευταῖα χρόνια λειτουργίας τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, καθώς καί ἕνα σύντομο ἱστορικό της.
Ἡ συγκέντρωση ἐξ ἑνός ἐκ τῶν ἡρώων ὅλων τῶν ἔργων πού ἀναφέρουν ὁτιδήποτε εἶπε, δίδαξε, ἀπέδειξε ὁ Ἀρχιμήδης, ἀλλά καί τά τεχνικά προβλήματα πού ἔπρεπε νά λυθοῦν γιά τήν κατασκευή τοῦ ναοῦ καί δή τοῦ τρούλου, ὅλα αὐτά εἶναι ἀφορμές γιά τόν συγγραφέα γιά νά μᾶς ἀποδείξει ὅτι τά μαθηματικά δέν εἶναι δύσκολα, δυσνόητα, βαρετά. Τά μαθηματικά εἶναι διασκεδαστικά, προσφέρουν ἀπόλαυση. Ὅταν παρουσιάζονται σωστά.
Τό ἴδιο πνεῦμα ὑπάρχει καί στά ἑπόμενα κεφάλαια μετά τό φονικό, ὅπου τά μαθηματικά, ἡ φυσική καί ἡ λογική βοηθοῦν στήν ἐξιχνίαση τοῦ ἐγκλήματος. Ἴσως λίγο περισότερο νά τά συναντοῦμε στά δύο τελευταῖα κεφάλαια, τά ὁποῖα κλείνουν τόν κύκλο τοῦ αἵματος. Σέ ὅλη τήν πορεία μέχρι τήν τελική λύτρωση συναντᾶμε πολλά παραδείγματα ἰσχυρῆς φιλίας ἀλλά καί δυνατῆς ἀγάπης.
Σέ ὅλο τό μυθιστόρημα ἔχουμε ἐναργέστατη ἀπεικόνιση τῆς καθημερινότητας τῆς ἐποχῆς, τίς κρυφές ἰσορροπίες καί τίς μηχανορραφίες, τίς συμμαχίες καί τίς δολοπλοκίες, τίς προκαταλήψεις καί τούς φανατισμούς, τά σκάνδαλα καί τίς καταχρήσεις. Καί μέσα στό πλαίσιο αὐτό οἱ ἥρωες παρουσιάζονται σέ βᾶθος. Ἡ σοβαρότητα καί τό περιπαικτικό τῶν χαρακτήρων, τά πάθη καί οἱ ἐμμονές συνταιριάζονται ἁρμονικά. Πραγματικά πρόσωπα, ὅπως ὁ Ἰουστινιανός, ἡ Θεοδώρα, φυσικά ὁ Ἀνθέμιος καί ὁ Ἰσίδωρος, χρησιμοποιοῦνται στήν πλοκή χωρίς να παραβιάζουν ἱστορικά δεδομένα.
Θέλω ἰδιαιτέρως νά σταθῶ στίς 27 σελίδες τῶν σημειώσεων στό τέλος τοῦ βιβλίου. Αὐτές εἶναι ἴσως ἡ ἀπόδειξη, ἄλλη μία ἀπόδειξη, τοῦ πόσο σπουδαῖο εἶναι τό βιβλίο. Ἐξηγοῦν ὅ,τι χρειάζεται, κυρίως ὅμως δείχνουν πόσο πολλά καί πόσο πολύ διάβασε ὁ συγγραφέας ὥστε νά στήσει ἄψογα στό σκηνικό τούς τίτλους, τά ὀνόματα, τίς τοποθεσίες, τά μαθηματικά. Μέ τό μυθιστόρημα, ἀλλά καί μέ τίς σημειώσεις, ἐμπλουτίζονται οἱ -κατά κανόνα ξερές- γνώσεις ἱστορίας πού ἀποκομίζουμε στό σχολεῖο. Πόσοι ἄραγε γνωρίζουμε πόσο πολλά εἶχε συνεισφέρει ἡ Θεοδώρα, ἤ ὅτι ὁ μέγας Ἀνθέμιος ἦταν μεγάλο πειραχτήρι; Ἀκόμη, τεκμηριωμένα ἐξηγεῖται ἡ κατάρρευση μετά ἀπό λίγα χρόνια τοῦ ἐντυπωσιακοῦ τρούλου τῆς Ἁγιασοφιᾶς.
Ἀξιοθαύμαστη εἶναι ἡ ὑψηλή ποιότητα τῆς ἔκδοσης. Ἕνα ὄμορφο ἐξώφυλλο κλείνει μέσα του 330 σελίδες ἐξαιρετικοῦ χαρτιοῦ, μᾶλλον 120 γραμμαρίων (πολύ σπάνια χρησιμοποιεῖται τόσο ἀκριβό χαρτί), ὑποκίτρινου χρώματος καί ἀπολαυστικῆς ὑφῆς, τό ὁποῖο θυμίζει ἔντονα παλιό χαρτί, πού παραπέμπει στό παρελθόν. Ἡ ἐπιμέλεια, ἡ ἐκτύπωση, τό δέσιμο, ὅλα εἶναι ἄψογα, ὁλοκληρώνοντας τό ἐκδοτικό κόσμημα.
Παρότι τελείωσα τό πολυτεχνεῖο, ποτέ δέν ἥμουν λάτρης τῶν μαθηματικῶν. Ἀντίθετα, λάτρευα τή γεωμετρία, καί ἀκόμα τήν λατρεύω. Ὅμως τά βιβλία τοῦ Τεύκρου Μιχαηλίδη μέ ὠθοῦν νά ἀναθεωρήσω ἑτεροχρονισμένα τή σχέση μου μέ τά μαθηματικά.
