γράφει ο Νίκος Δσκαλάκης
Pyotr Ilyich Tchaikovsky – Violin Concerto in D major, Op. 35 (Performed by David Fyodorovich Oistrakh)
“Καλή μου φίλη, έχω φτάσει πια σε μια ώριμη ηλικία, όπου δεν μπορώ να στηριχθώ ούτε στην θρησκεία ούτε στην φιλοσοφία, προκειμένου να ηρεμήσει το ανήσυχο πνεύμα μου. Αναμφίβολα, θα είχα τρελαθεί αν δεν υπήρχε η μουσική. Η μουσική είναι το πιο όμορφο από όλα τα δώρα του Ουρανού προς την ανθρωπότητα η οποία (ανθρωπότητα) περιπλανιέται στο σκοτάδι. Αυτή (η μουσική) από μόνη της ηρεμεί, φωτίζει και καθησυχάζει τις ψυχές μας, είναι ένας αληθινός φίλος, καταφύγιο και παρηγοριά και για χάρη της, η ζωή αξίζει να την ζεις.” – Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, απόσπασμα από επιστολή του προς την Μαντάμ φον Μεκ.
Ο Τσαϊκόφσκι (δεξιά) με τον μαθητή και εραστή του Ιωσήφ Κότεκ.
Ήταν ένα ομιχλώδες πρωινό του Ιουλίου του 1877, όταν ο Πιότρ Τσαϊκόφσκι ορκιζόταν
αιώνια πίστη και αγάπη προς την Αντονίνα Μιλιούκοβα μέσα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Μόσχα. Την στιγμή που ο ορθόδοξος ιερέας τους ένωνε με τα ιερά δεσμά του γάμου, ο Τσαϊκόφσκι αναλογιζόταν το λάθος που διέπραττε και το ψέμα εντός του οποίου επέλεγε να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του.
Ο γάμος τους τυπικά δεν λύθηκε ποτέ αλλά ουσιαστικά διαλύθηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες. Ο Τσαϊκόφκι, προκειμένου να ξεφύγει από την κατάθλιψη που του προκάλεσε το γεγονός, ταξίδεψε στην Ελβετία όπου και βρήκε καταφύγιο στη σύνθεση ενός νέου βιολιστικού κοντσέρτου. Εκεί, ζήτησε την βοήθεια ενός εξαιρετικού σολίστα του βιολιού, του Ιωσήφ Κότεκ, με τον οποίο πέρασαν ένα ολόκληρο καλοκαίρι δίπλα στην λίμνη της Γενεύης, συνθέτοντας το πιο χαρούμενο αριστούργημά του, το “Violin Concerto in D major, Op. 35”.
Η συγκεκριμένη μελωδία έμεινε θρυλική από την ερμηνεία του Σοβιετικού βιολιστή Νταβίντ
Όιστραχ, καταμεσής της μάχης του Στάλινγκραντ, τον χειμώνα του 1942. Την ώρα που η πόλη βομβαρδιζόταν ανηλεώς από τους Γερμανούς, εκείνος επέλεξε να παίξει το συγκεκριμένο κοντσέρτο του Τσαϊκόφκι προκειμένου να δώσει κουράγιο στους Ρώσους υπερασπιστές, αδιαφορώντας για τις βόμβες που έσκαγαν δίπλα του.
Έτσι, η μελωδία που συμβολίζει την “απελευθέρωση” του Τσαϊκόφκι από την κοινωνική πίεση της εποχής του και το πέρασμά του από την κατάθλιψη του γάμου του με την Μιλιούκοβα, στην ευτυχία του έρωτά του με τον Κότεκ, είναι η ίδια μελωδία που εμψύχωσε τους συμπατριώτες του, μισό αιώνα αργότερα, να πετύχουν την πρώτη τους νίκη κατά του φασισμού, βάζοντας τα θεμέλια για την απελευθέρωση ολόκληρης της Ευρώπης.
Μερικά χρόνια πίσω ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ενέκρινε νομοσχέδιο, βάση του οποίου τιμωρείται με χρηματικό πρόστιμο ύψους 5.000 ρουβλίων και φυλάκιση έως και 3 ετών η «προπαγάνδα» υπέρ των ομοφυλοφίλων.
Ήδη, από την εποχή του Τσαϊκόφκι, η ομοφυλοφιλία τιμωρούνταν με εξορία στην Σιβηρία,
ενώ κατά την σοβιετική περίοδο ίσχυε νόμος που την καταστούσε κακούργημα, με αποτέλεσμα άγνωστος αριθμός πολιτών να βρεθεί σε στρατόπεδα “αναμόρφωσης”.
Η ομοφυλοφιλία αποποινικοποιήθηκε στη Ρωσία το 1993, αλλά η Ρωσία του 2014 νομιμοποιεί την προκατάληψη κατά των ομοφυλοφίλων βαφτίζοντάς την «παράδοση».
Ο Τσαϊκόφκι πέθανε στην Αγία Πετρούπολη στις 6 Νοεμβρίου του 1893, σε ηλικία 53 ετών. Κατά πολλούς, ο πρόωρος θάνατός του οφείλεται σε αυτοκτονία, συνέπεια κάποιου ανομολόγητου «σκανδάλου στην προσωπική του ζωή». Η μελωδία της προσωπικής του ευτυχίας, αυτή που κατάφερε να ακουστεί μέσα από τον κρότο των βομβαρδισμών του Στάλινγκραντ, δεν ακούστηκε στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Σότσι της Ρωσίας. Όταν οι κάμερες κλείσουν και η φιέστα τελειώσει, το Σότσι θα ξεχαστεί, η μουσική όμως αυτή θα ζει για πάντα.
