25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ-2 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΜΙΕΤ – ΒΙΛΛΑ ΚΑΠΑΝΤΖΗ (ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 108)
Μια παλιά φωτογραφία της Θεσσαλονίκης
απεικονίζει δύο εβραίες γυναίκες να περπατούν η μία σε συνοδεία της άλλης. Η μία εκ των δύο, η γηραιότερη, η μάνα, είναι
ντυμένη με μια παραδοσιακή ενδυμασία. Η
άλλη, η νεότερη, η κόρη, είναι ντυμένη με την ευρωπαϊκή μόδα της εποχής. Οι δύο γενιές, οι δύο κόσμοι πορεύονται
μαζί. Δεν προηγείται, ούτε ακολουθεί κανένας
από τους δύο. Ο παλιός κόσμος που
φεύγει, ο κόσμος της παράδοσης, της Τουρκοκρατίας και ο νέος που έρχεται, ο
σύγχρονος, ο εξευρωπαϊσμένος. Το αποτέλεσμα αυτής της «συμπόρευσης» είναι η
Θεσσαλονίκη του τώρα.
Το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας
(ΜΙΕΤ) παρατείνει μέχρι και τις 2 Ιουνίου, μετά από την μεγάλη προσέλευση των
επισκεπτών, την έκθεση «Η Δύση της Ανατολής, ο αιώνας που διαμόρφωσε τη
Θεσσαλονίκη του 1912».
Ένας μεγάλος αριθμός καρτ-ποστάλ, από
τις συλλογές του Άγγελου Παπαϊωάννου και του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ) του
Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, είναι το βασικό υλικό της έκθεσης,
το οποίο μας ξεναγεί πίσω στη Θεσσαλονίκη του τέλους του 19ο
αιώνα. Είναι η χρονική στιγμή του
μετασχηματισμού της, με την παράδοση να υποδέχεται τη νεοτερικότητα, τον παλιό
κόσμο να παραχωρεί τη θέση του στον νέο.
Είναι η στιγμή που η Ανατολή χάνει τη μάχη με τη Δύση, ο ανατολίτικος
τρόπος ζωής ξεθωριάζει, για να αντικατασταθεί από μια στάση ζωής που συνδέεται
περισσότερο με τα δυτικά πρότυπα. Η
αλλαγή αυτή δεν προέκυψε ξαφνικά, αλλά ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς αλλαγών
που συνέβησαν σταδιακά και διήρκησαν περίπου έναν αιώνα, δηλαδή από τις αρχές
του 19ου αιώνα ως την οριστική απελευθέρωσή της πόλης μας, το 1912.
Κατά
τον 18ο αιώνα, η κατάσταση που επικρατούσε στα Οθωμανικά εδάφη ήταν
πολύ άσχημη. Οι Έλληνες χαρακτήριζαν
«οπισθοδρομικούς» τους Τούρκους σε σχέση με τις εξελίξεις που λάμβαναν χώρα
στην Ευρώπη. Τα τελευταία 80 χρόνια και
μέχρι την απελευθέρωση της Μακεδονίας, κατά τη διάρκεια δηλαδή της
διακυβέρνησης των τελευταίων σουλτάνων, επιχειρείται ο εκσυγχρονισμός της
κοινωνίας και του κράτους. Η Θεσσαλονίκη
γνωρίζει ένα διαφορετικό Οθωμανικό προσωπείο, αυτό του εκσυγχρονισμού και της
εφαρμογής καινοτόμων μέτρων και φυσικά αποτελεί η ίδια το κατάλληλο πεδίο για
την εφαρμογή των καινοτομιών. Το
πολυπολιτισμικό της πρόσωπο διευκόλυνε τους πειραματισμούς σε σύγκριση με τη
συντηρητική Κωνσταντινούπολη.
Στη
συνέχεια, η Θεσσαλονίκη της Belle Époque, παρά τις δύσκολες συνθήκες,
καταφέρνει να εισέλθει δυναμικά στην νέα εποχή και με ταχείς ρυθμούς να
απαγκιστρωθεί από τις δυσμορφίες του παρελθόντος και να εκσυγχρονιστεί σε όλους
τους τομείς και όλα τα επίπεδα.
Η
άνοδος της οικονομίας και του εμπορίου, ο μετασχηματισμός του αστικού χώρου, η
ανανέωση των ηθών και η ανατροπή της πληθυσμιακής σύστασης με την έλευση των
προσφύγων και την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά την μικρασιατική καταστροφή,
είναι μερικά από τα γεγονότα που επιδρούν καταλυτικά στην μετεξέλιξή της και
στη δημιουργία του σημερινού της προσώπου.
Κοιτώντας τα παλιά
καρτ-ποστάλ της πόλης με τα μάτια του σήμερα, διαπιστώνω πως τα χρώματα της
ανατολής δεν έχουν ξεθωριάσει τελείως. Η
ανατολή δεν έδυσε οριστικά, αλλα συνεχίζει να πορεύεται μαζί μας, μπορεί να μην
πρωταγωνιστεί πλέον στη φωτογραφία, αλλά είναι κάπου εκεί να προσδώσει τη
μαγεία της στη δυτικότροπη πλεόν πόλη μας.
Παράλληλα
με την έκθεση παρουσιάζεται, ένα δρώμενο εμπνευσμένο από τις ενδυμασίες των
τελών του 19ου – αρχών 20ού αιώνα, το οποίο επαναλαμβάνεται κάθε Τετάρτη.
Ωράριο Λειτουργίας: Τρίτη
9:00-16:00,Τετάρτη & Πέμπτη 14:00-21:00, Παρασκευή,
Σάββατο & Κυριακή 10:00-18:00 (Δευτέρα κλειστά)
Ελεύθερη είσοδος για το κοινό
Σε ομαδικές επισκέψεις προηγείται συνεννόηση με το ΜΙΕΤ, τηλ. 2310
295.170-1.
ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ
Για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο οι ξεναγήσεις θα γίνονται κάθε
Τετάρτη και κάθε Παρασκευή στις 18:00.
Τις ξεναγήσεις πραγματοποιεί ο επιμελητής της έκθεσης. Η είσοδος είναι
ελεύθερη για το κοινό αλλά, λόγω της παλαιότητας του κτιρίου, ο αριθμός των
επισκεπτών σε κάθε ομάδα είναι περιορισμένος. Για να δηλώσετε συμμετοχή,
παρακαλούμε να επικοινωνήσετε με τη γραμματεία του Κέντρου, καθημερινά 9:00 –
15:00, στα τηλέφωνα: 2310 295.170 και 2310 295.171.
