HomeMind the artΒιβλίοMarcia Bartusiak «Η μέρα που ανακαλύψαμε το...

Marcia Bartusiak «Η μέρα που ανακαλύψαμε το σύμπαν».

 

Του Τάσου Γέροντα

Marcia Bartusiak «Η μέρα που ανακαλύψαμε το σύμπαν». Μετάφραση Θεμιστοκλής Χαλικιάς. Εκδόσεις Ροπή 2022.

556 σελίδες σε πολύ καλής ποιότητας λευκό χαρτί, με εξαιρετική εκτύπωση, πλήθος φωτογραφιών, πολύ καλή επιμέλεια, υποδειγματική σελιδοποίηση (ειδικά εάν λάβουμε υπόψη μας τις 55 φωτογραφίες και τις πάνω από 900 υποσέλιδες σημειώσεις), ιδιαιτέρως στιβαρή βιβλιοδεσία με μια όμορφη σύνθεση προσωπικοτήτων στο εξώφυλλο.

Ἡ Μάρσα Μπαρτούσακ είναι Αμερικανίδα φυσικός, δημοσιογράφος και συγγραφέας βιβλίων περί αστρονομίας και φυσικής. Έχοντας διαβάσει καί απολαύσει το προηγούμενο βιβλίο της στα ελληνικά σχετικά με τις μαύρες τρύπες, έσπευσα να αποκτήσω και αυτό, τώρα από τις αγαπημένες εκδόσεις Ροπή.

Στην εισαγωγή η συγγραφέας μάς μεταφέρει στην εποχή που κατά κύριο λόγο παρουσιάζει: τη δεκαετία του 1920. Τότε που η αστρονομία σημείωνε ραγδαία πρόοδο. Και οι λόγοι γι’ αυτήν την πρόοδο γίνονται εύκολα αντιληπτοί από την ανάγνωση του βιβλίου. Οι Αμερικανοί είχαν αποκτήσει πλούτο. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση και η έρευνα είχαν καλή σχέση με τα ιδιωτικά κεφάλαια, αντίθετα με την Ευρώπη και τους Ευρωπαίους. Οι πλούσιοι Αμερικανοί λαχταρούσαν να χρηματοδοτήσουν την έρευνα, και η αστρονομία τους γοήτευε περισσότερο. Έτσι έγινε εφικτή η πρόοδος στην τεχνολογία και την κατασκευή των τηλεσκοπίων, η έρευνα για νέες εφαρμογές της φασματοσκοπίας, η χρηματοδότηση για την κατασκευή αστεροσκοπείων σε απομακρυσμένα μέρη με μεγάλο υψόμετρο. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν αυτό που γίνεται σαφές από την ανάγνωση του βιβλίου: η πρόοδος στην αστρονομία και την αστροφυσική έγινε κατά βάση στις ΗΠΑ.

Η εξιστόρηση αρχίζει από το τέλος του 19ου αιώνα και την παρουσίαση της κατάστασης στις ΗΠΑ όσον αφορά την αστρονομία. Παρακολουθούμε τις πρώτες προσπάθειες να στηθούν νέα τηλεσκόπια, να ανιχνευθούν οι παραμικρές λεπτομέρειες, να χρησιμοποιηθεί κάθε γνώση, κάθε νέα διαθέσιμη τεχνολογία. Όλα αυτά περιλαμβάνουν ανθρώπους. Και σ’ αυτούς είναι που κατά κύριο λόγο εστιάζει στο βιβλίο της η Μπαρτούσακ.

Μπορεί «η μέρα που ανακαλύψαμε το σύμπαν» να είναι η 1η Ιανουαρίου 1925, όταν ο Χαμπλ ανακοίνωσε με βεβαιότητα τα στοιχεία του για την ύπαρξη και άλλων γαλαξιών σε ένα σύμπαν που διαστέλλεται. Όμως για να φτάσει ο Χαμπλ στο σημείο αυτό, πολλοί άλλοι δούλεψαν σκληρά, μόνοι, συνήθως νύχτα, παρατηρώντας και καταγράφοντας. Ναι, στο βιβλίο κυριαρχεί η μορφή του Χαμπλ. Άλλωστε ο ίδιος αυτό προσπαθούσε σε όλη του τη ζωή. Όμως η Μπαρτούσακ μάς παρουσιάζει όλους τους επιστήμονες πού δούλεψαν σε διάφορα αστεροσκοπεία και προσέφεραν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, λίγο ή πολύ, ώστε να φτάσουμε στη σημερινή γνώση και στην κατά το δυνατόν κατανόηση του Σύμπαντος. Όπως γράφει και η ίδια «Τόσο ισχυρός είναι ο θρύλος του Χαμπλ· επισκίασε τις συμβολές τρίτων με την πάροδο του χρόνου». Αυτήν την αδικία αποκαθιστά η συγγραφέας με αυτό το βιβλίο, δίνοντας «φωνή», υπόσταση, σε όσους δούλεψαν σκληρά.

Ξεχωρίζει μεταξύ αυτών η Ενριέτα Λίβιτ. Η Λίβιτ ανήκε στις γυναίκες «υπολογίστριες». Αυτές ήσαν νεαρές, έξυπνες γυναίκες, πολλές με πανεπιστημιακά πτυχία, οι οποίες απασχολούνταν με την εξονυχιστική παρατήρηση μέσω μεγεθυντικών φακών των χιλιάδων φωτογραφιών που λαμβάνονταν μέσα από το τηλεσκόπιο του αστεροσκοπείου του Χάρβαρντ, τόσο στο Κέιμπριτζ της Μασσαχουσέτης, όσο και στο Περού. Δεν έχει νόημα να αναφέρω λεπτομερώς την εργασία της, αρκεί μόνο να σημειώσω πως ο θάνατός της στα 53 από καρκίνο της στέρησε την υποψηφιότητα για βραβείο Νόμπελ Φυσικής.

Η πρόοδος της φυσικῆς με τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν έδωσε νέα ώθηση στην αστρονομία. Επιστήμονες από την Ευρώπη πήγαν στις ΗΠΑ – Αϊνστάιν, Έντινγκτον, Λεμαίτρ- και αντάλλαξαν γνώσεις και ιδέες. Σήμερα φτάσαμε πολύ πιο μακρυά στις γνώσεις, αλλά και στην κατανόηση του βάθους της αγνοίας μας. Όπως είπε και η ίδια η Μπαρτούσακ σε μία συνέντευξή της «Πάντοτε νομίζουμε πως φτιάξαμε το «τελικό» μοντέλο του σύμπαντος και μετά εμφανίζεται κάτι καινούργιο, που τα αλλάζει όλα. Πρόκειται απλώς για ένα συνεχιζόμενο μοτίβο στην ασταμάτητη πορεία της ανθρωπότητας προς τα εμπρός. Πρέπει να συνηθίσουμε την ιδέα αυτή και, επιτέλους, να γίνουμε πιο ταπεινοί».

Είναι ένα απολαυστικό βιβλίο, γραμμένο μέ τρόπο που γοητεύει τον αναγνώστη, τον ταξιδεύει στον κόσμο της γνώσης και των επιστημόνων. Ένα θαυμάσιο ταξίδι, μεταφρασμένο υπέροχα στα ελληνικά, σε μια πολύ όμορφη έκδοση. Αποκτήστε το και αφήστε τη Μπαρτούσακ να σας οδηγήσει. Εγγυημένη η απόλαυση!

Related stories

Οι Ανοιξιάτικες θεατρικές παραστάσεις μας περιμένουν!

  RADIO CITY THEAΤRE (Βασ.όλγας 11 Παρασκευοπούλου 9, Τηλ. 2313 254...

Αστικοί θρύλοι της Θεσσαλονίκης – Η Πανούκλα

γράφει η Μαρία Ράπτη Σαν ποντικός που πεινάει και που...

Έρχονται δύο νέα πάρκα τσέπης

Στη φύτευση 500 δέντρων στη νέα παραλία Θεσσαλονίκης προχωρά ο δήμος Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο...

Κλείνει ένα από τα πιο αγαπημένα μεζεδοπωλεία του κέντρου

Λατρεύτηκε από τις παρέες νέων κι όχι μόνο! Τα...