λέξεις & εικόνες της Φιλαρέτης Χρηστίδη
Eνα πρωί που αντί να πάρω τον κλασικό περπατημένο δρόμο της Ναυαρίνου για να γυρίσω στο σπίτι, επέλεξα να διασχίσω τη Σβώλου για να επιβραδύνω λίγο το χρόνο, και καθώς έφτανα στην αρχή της, το μάτι μου έπεσε σε ένα ημιυπόγειο, του οποίου η είσοδος έχει τρία τραπέζια γεμάτα με στοίβες βιβλίων. Το βλέμμα μου κατευθύνθηκε προς τα πάνω στην προσπάθεια μου να βρω ένα όνομα, μία πινακίδα, ένα στοιχείο – τελικά δεν υπήρχε. Και αυτός είναι και ο λόγος που μπήκα για πρώτη φορά στο μαγαζί του Στέργιου, ένα παλαιοπωλείο με βιβλία.
Από ελληνική έως και ξένη – όχι μόνο αγγλική αλλά και γερμανική, γαλλική και ισπανική – λογοτεχνία, πεζογραφία και ιστορία μέχρι και λευκώματα σχετικά με θέατρο, κινηματογράφο, μουσική και ποίηση και συλλεκτικές εκδόσεις όπως αυτές της Folio που δύσκολα βρίσκονται στην Ελλάδα, “το βιβλιοπωλείο – παλαιοπωλείο χωρίς όνομα” κατέχει μεταχειρισμένα δε σε άριστη κατάσταση μεν βιβλία, τα οποία περιμένουν πιστά στις σκαλιστές βιβλιοθήκες του μαγαζιού τον επόμενο είτε αναπληρωτή είτε μόνιμο ιδιοκτήτη τους.
Στο επίκεντρο του δωματίου που περικυκλώνεται από ξύλινες βιβλιοθήκες, πίσω από ένα χαοτικό γραφείο το οποίο κοσμείται από στοίβες βιβλίων τόσο μεγάλες που οριακά φαίνεται το πρόσωπο από πίσω τους, βρίσκεται ο Στέργιος, ο ιδιοκτήτης του παλαιοπωλείου, ο οποίος αφού έσβησε το τσιγάρο του, με αβεβαιότητα χαμήλωσε την ένταση της ροκ μουσικής που έπαιζε από το ραδιόφωνο δίπλα του.
Όταν τον ρώτησα αν ήθελε να μου αφηγηθεί την ιστορία του ήταν κάτι παραπάνω από πρόθυμος.
Με αφορμή το μικρόβιο του πατέρα του για τα βιβλία και την ποικιλία αυτών στο σπίτι κατά τη διάρκεια των παιδικών του χρόνων, με σημείο τομής, εκδόσεις όπως η Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα που διάβασε πρώτη φορά στα 10 του, η αγάπη για τα βιβλία, ήταν για το Στέργιο ένα δεδομένο. Ωστόσο, δεν έγινε ποτέ επάγγελμα μέχρι που βρέθηκε ως μετανάστης στο Βανκούβερ του Καναδά το 2019 χωρίς εργασία εν μέσω του κορωνοϊού και αποφάσισε να γυρίσει όλη την πόλη.
Μέρος αυτής της εξερεύνησης ήταν και η ανακάλυψη της τεράστιας second hand αγοράς βιβλίων. Και έτσι, ο Στέργιος βρήκε το επαγγελματικό του διέξοδο και τελικά αποφάσισε να ανοίξει ένα μαγαζί με μεταχειρισμένα βιβλία το οποίο πήρε σάρκα και οστά το 2022, στην πόλη που γεννήθηκε και μεγάλωσε, τη Θεσσαλονίκη. Και σε μια γειτονιά σαν τη Σβώλου, που όπως λέει είναι από τις λίγες που δεν έχει χάσει τον ατομικό της χαρακτήρα και κρατά ακόμα ζωντανή τη νεοκλασική χροιά της Θεσσαλονίκης.
Παρατήρησα ότι έξω από το μαγαζί δεν υπάρχει όνομα.Έτσι και ρώτησα τον Στέργιο αν η απουσία μίας ταμπέλας με ένα όνομα για το μαγαζί του ήταν μία συνειδητή απόφαση. Γελάει και μου απαντά πως δεν είναι τόσο στοχαστικός. «Είμαστε ανοιχτοί μόνο 10 μήνες, δεν έχουμε ακόμα, γιατί είμαστε καινούργιοι και δεν έχουμε προλάβει.»
Στη συνέχεια μου αποκαλύπτει πως θα βαφτίσει το μαγαζί του και την όχι και τόσο τυχαία ιστορία πίσω από αυτό το όνομα.
«Το μαγαζί θα λέγεται Goliard. Άκουγα μία μέρα για κάποιο περίεργο λόγο την Carmina Burana του Καρλ Ορθ, που ήξερα ότι είναι σειρά από φολκ τραγούδια των Γκολιάρδων, χωρίς να ξέρω την ιστορία από πίσω και αποφάσισα να το ψάξω…γιατί από μικρό παιδί άλλωστε αυτό κάνω. Ανακάλυψα ότι οι Γκολιάρδοι ήταν σπουδαστές των εκκλησιαστικών ιδρυμάτων στο Μεσαίωνα, αλλά δε μπορούσαν να απορροφηθούν μετά από την εκκλησία, γιατί δεν υπήρχαν αρκετές θέσεις.
Σου θυμίζει κάτι;Σαν να μιλάμε για τον επαγγελματικό κορεσμό της σημερινής εποχής. Έπειτα γυρνούσαν από πόλη σε πόλη στο Μεσαίωνα και αντέστρεφαν το ρόλο που υποτίθεται ότι θα είχανε πάρει εντασσόμενοι στην εκκλησία, τραγουδώντας κυρίως σατιρικά και χαρούμενα τραγούδια στα πανηγύρια και στα καρναβάλια όπως στην Πρωταπριλιά. Οι φτωχοί γίνονταν πλούσιοι και κορόιδευαν τους πλούσιους. Έτσι, πέρα από το γεγονός ότι μου άρεσε σαν όνομα μου φάνηκε πως σαν έννοια είχε μία ενδιαφέρουσα κοινωνιολογική βάση, για αυτό και υιοθετήθηκε».
Σκέφτομαι πως τόση ώρα ηχογραφώ από το κινητό μου και πως στο δρόμο μου προς τα εκεί άκουγα ένα audio book. Πάνω στη συζήτηση λέω στον Στέργιο πόσο θαρραλέο το θεωρώ εκ μέρους του που έχει ακόμη πίστη στα βιβλία, γιατί όσο η τεχνολογία προχωρά τόσο η αυθεντική μορφή του βιβλίου πάει πίσω. Ο Στέργιος όμως έχει αντίθετη άποψη.
«Το βιβλίο για μένα δεν πρόκειται να χαθεί ποτέ. Προφανώς είναι ένα κομμάτι το οποίο έχει υποχωρήσει είτε σαν μέσο ψυχαγωγίας είτε μόρφωσης.Αλλά πιστεύω έχει και μία γοητεία να πας κόντρα στο ρεύμα και τι είναι η μόδα και πως εκφράζεται το πνεύμα των καιρών. Ναι,το βιβλίο είναι ψυχοθεραπεία. Και λύτρωση. Σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Είναι ένα πολύ βασικό εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιεί ο άνθρωπος. Για μένα είναι απαραίτητο εφόδιο για να αντιληφθείς την πραγματικότητα γύρω σου.
Αυτό το κατάλαβα όταν διάβασα τις “Σταυροφορίες μέσα από τα μάτια των Αράβων” του Amin Maaloof και κατάλαβα πως υπάρχουν πολλές διαφορετικές πλευρές και τρόποι σκέψης στα πράγματα. Όχι μόνο στις Σταυροφορίες (γελάει)…αλλά και στη ζωή γενικότερα.Τώρα εντάξει έχουν μείνει λίγοι και ορκισμένοι, οι οποίοι δίνουν όσα λεφτά, από τα λίγα που έχουν, στα βιβλία. Αλλά υπάρχουν.»
«Δε ξέρω βέβαια, αν είναι το ημιυπόγειο που δίνει στο μαγαζί έναν πιο underground χαρακτήρα, αλλά το πιο ενθαρρυντικό για μένα είναι ότι έρχεται αρκετά νέος κόσμος στο μαγαζί μου.Όταν λέω νέος εννοώ από 16 έως 40 ετών.Αυτό μου δίνει ελπίδα πως η παράδοση του βιβλίου παρά τη δυστοπική πραγματικότητα της τεχνολογίας, δεν έχει χαθεί ακόμα και ούτε πρόκειται στο σύντομο τουλάχιστον μέλλον.»
Σίγουρα, δεν υπάρχει τρόπος να γυρίσεις το χρόνο πίσω. Σε περίπτωση, όμως που θα ήθελες, έστω και για λίγο, το ημιυπόγειο βιβλιοπωλείο του Στέργιου θα σε περιμένει.
Αλ. Σβώλου 19, Θεσσαλονίκη 546 22
