Γράφει ο Τάσος Γέροντας
Η φιλία που είναι το αντικείμενο του άρθρου ξεκίνησε το 1965. Βρισκόμαστε στο Λονδίνο, είναι εποχή ψυχρού πολέμου. Οι δύο υπερδυνάμεις κάνουν τρεις αγώνες: να ξεπεράσουν τον αντίπαλο στην κούρσα κατάκτησης του διαστήματος και στην κούρσα των εξοπλισμών, αλλά να τον ξεπεράσουν και στην προπαγάνδα για την πρωτιά.
Ας διαβάσουμε τα λόγια του ενός:
Κάθε τρία χρόνια, σε κάποιο μέρος του κόσμου διοργανωνόταν ένα επταήμερο επιστημονικό συνέδριο, όπου ειδικοί στη Γενική Σχετικότητα συγκεντρώνονταν για να ανταλλάξουν ιδέες και να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους. Το τέταρτο συνέδριο θα γινόταν στο Λονδίνο τον Ιούνιο του 1965… Στο Λονδίνο ο Νόβικοφ έδωσε μία διάλεξη διάρκειας μίας ώρας σε ένα κοινό τριακοσίων φυσικών, πρωτοπόρων σε παγκόσμιο επίπεδο στον τομέα της σχετικότητας. Η διάλεξή του ήταν εκπληκτική… Ακούγοντάς τον να μιλάει, είχα μείνει κατάπληκτος από το εύρος και τη δύναμη της έρευνας που είχε πραγματοποιήσει η ομάδα του. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχα συναντήσει κάτι παρόμοιο. Μετά τη διάλεξη του Νόβικοφ ακολούθησα το ενθουσιώδες πλήθος που συγκεντρώθηκε γύρω του. Με μεγάλη ευχαρίστηση διαπίστωσα ότι τα ρωσικά μου ήταν ελαφρώς καλύτερα από τα αγγλικά του και οτι χρειαζόμουν στη συζήτηση ως διερμηνέας. Όταν το πλήθος αραίωσε, ο Νόβικοφ κι εγώ φύγαμε παρέα για να συνεχίσουμε ιδιαιτέρως τη συζήτησή μας. Έτσι ξεκίνησε μία από τις καλύτερες φιλίες μου.
Εδώ έχουμε την εξιστόρηση του ενός για το πώς ξεκίνησε αυτή η φιλία, καθώς και έναν απλό, αλλά δυνατό χαρακτηρισμό της: «μία από τις καλύτερες φιλίες μου». Ας ακούσουμε και την άλλη πλευρά (audiatur et altera pars)
Όταν βρισκόμουν ως επισκέπτης ερευνητής στην Κοπεγχάγη το 1990, έπαθα ένα έμφραγμα. Οι καρδιολόγοι συνέστησαν λεπτομερείς καρδιολογικές εξετάσεις. Επέστρεψα στη Μόσχα και επισκέφθηκα ειδικούς, οι οποίοι επιβεβαίωσαν τη σοβαρότητα της δυσάρεστης κατάστασης αλλά, αναστενάζοντας, ομολόγησαν οτι δεν μπορούσαν να συστήσουν -στην ΕΣΣΔ- ειδικές εξετάσεις, πόσο μάλλον μια πλήρη χειρουργική αντιμετώπιση των καρδιακών αγγείων….Τι έπρεπε να κάνω; Σίγουρα δεν διέθετα ισχυρό ξένο νόμισμα για μια εγχείρηση καρδιάς στη Δύση. Η σύζυγός μου έγραψε στον Κιπ κι εκείνος κανόνισε τα πάντα με τους καλύτερους ειδικούς στο Λος Άντζελες. Έτσι, μόλις έναν μήνα αργότερα, μετά από μία ακόμα διάσκεψη στις ΗΠΑ, βρέθηκα στο σπίτι του Κιπ στην Πασαντένα της Καλιφόρνιας. Οι εξετάσεις έδειξαν οτι η κατάσταση ήταν πολύ πιο κρίσιμη από οτι είχε αρχικά προβλεφθεί στην πατρίδα μου και οτι έπρεπε να εγχειρισθώ επειγόντως. Ο Κιπ εγκατέλειψε τις υποχρεώσεις του και μαζί με την Καρολί, τη σύζυγό του, δεν έφυγαν ούτε λεπτό από το πλευρό μου. Όταν όμως ο καρδιολόγος, ο χειρουργός και ο κύριος αναισθησιολόγος του νοσοκομείου ζήτησαν να προκαταβληθούν τα έξοδα της θεραπείας, οι πόροι του Κιπ δεν επαρκούσαν. Ο Κιπ έγραψε τότε σε φυσικούς και αστροφυσικούς που με γνώριζαν. Το αποτέλεσμα ήταν οτι δεκάδες συνάδελφοι έστειλαν χρήματα για να καλυφθούν τα απαραίτητα έξοδα… Όταν άρχισα να συνέρχομαι από την εγχείρηση, που διήρκεσε τέσσερις ώρες, το πρώτο πράγμα που άκουσα ήταν η φωνή του Κιπ να επαναλαμβάνει (στα ρωσικά!) «Ιγκόρ, όλα πήγαν καλά, πολύ καλά!». Αν και η κόρη μου, με την οποία ήμουν πάντα στενά συνδεδεμένος και η οποία συνέβαλε πολύ στην ανάρρωσή μου, καθόταν δίπλα στο κρεβάτι μου, θεώρησα σαν κάτι αυτονόητο οτι η φωνή του Κιπ ήταν που με έφερε πίσω στη ζωή.
Κυρίες και κύριοι, ιδού το μεγαλείο της φιλίας! Αναφέρομαι στη φιλία του Κιπ Θορν και του Ιγκόρ Νόβικοφ, όπως περιγράφεται στα βιβλία «Μαύρες τρύπες και στρεβλώσεις του χρόνου» του Θορν (εκδόσεις Κάτοπτρο) και «Το ποτάμι του χρόνου» του Νόβικοφ (εκδόσεις Τραυλός). Μία φιλία που κοντεύει τα εξήντα έτη και αποδεικνύει περίτρανα πως «ο φίλος τον φίλον εν κινδύνοις γιγνώσκει». Μία ιστορία που δείχνει πως η φιλία, η αγάπη υπερνικά κάθε εμπόδιο.
Ο Κιπ Στήβεν Θορν (Kip Stephen Thorne, 1 Ιουνίου 1940) είναι Αμερικανός θεωρητικός φυσικός, γνωστός για τις συνεισφορές του στη θεωρία της βαρύτητας και στην αστροφυσική. Για χρόνια φίλος και συνάδελφος του Στήβεν Χόκινγκ και του Καρλ Σέιγκαν, ήταν καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνια (Caltech) μέχρι το 2009 και ένας από τους κορυφαίους ειδικούς παγκοσμίως στην αστροφυσική της Γενικής θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Συνεχίζει να ασχολείται με την επιστημονική έρευνα και ως επιστημονικός σύμβουλος, με πιο γνωστή τη συνεισφορά του στην κινηματογραφική ταινία Interstellar του Κρίστοφερ Νόλαν. Το 2017 ο Θορν βραβεύτηκε, μαζί με τον Ράινερ Βάις και τον Μπάρι Μπάρις, με το Νόμπελ Φυσικής για τις αποφασιστικές συνεισφορές του στον ανιχνευτή LIGO και την παρατήρηση βαρυτικών κυμάτων.
Ο Ιγκόρ Ντιμιτρίεβιτς Νόβικοφ (И́горь Дми́триевич Но́виков, 10 Νοεμβρίου 1935) είναι Ρώσος (και πρώην Σοβιετικός) θεωρητικός αστροφυσικός και κοσμολόγος. Ο Νόβικοφ πρότεινε την ιδέα των λευκών τρυπών το 1964. Επίσης διατύπωσε την αρχή της αυτοσυγκράτησης Novikov στα μέσα της δεκαετίας του 1980, μια συμβολή στη θεωρία του ταξιδιού στο χρόνο. Από το 1974 έως το 1990 διετέλεσε επικεφαλής του Τμήματος Αναπτυξιακής Αστροφυσικής στο Ρωσικό Ινστιτούτο Διαστημικής Έρευνας στη Μόσχα. Από το 1994 είναι διευθυντής του Κέντρου Θεωρητικής Αστροφυσικής (TAC) του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης της Δανίας. Σήμερα είναι επίσης καθηγητής αστροφυσικής στο Παρατηρητήριο του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, όπου και βρίσκεται από το 1991. Από το 1998 είναι μέλος της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας.
