Φασισμός: προέρχεται από το λατιν. fascis ( = δέσμη από βέργες φτελιάς, δεμένες με κόκκινη ταινία την οποία κρατούσαν οι κλητήρες ενός άρχοντα στην αρχαία Ρώμη ως σύμβολο εξουσίας). Σημασίες: 1. (πολιτική) ακροδεξιά εθνικιστική πολιτική ιδεολογία και μαζικό κίνημα που έχει ως στόχο να θέσει το έθνος, το οποίο ορίζει βάσει βιολογικών, πολιτισμικών και ιστορικών στοιχείων, υπεράνω πάσης άλλης αξίας και να δημιουργήσει μια κινητοποιημένη εθνική κοινότητα καταργώντας τη δημοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό. 2. (κατ' επέκταση) κάθε αυταρχική και καταπιεστική συμπεριφορά.
Διαφωνώ με αυτό που λες αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες.
Αυτή η φράση – που από παρεξήγηση έχει αποδοθεί στον Βολταίρο – φαίνεται να μην έχει φτάσει στ' αυτιά ανθρώπων όπως εκείνοι που χθες το απόγευμα επιτέθηκαν στον Δήμαρχο Θεσσσαλονίκης κ. Γιάννη Μπουτάρη μπροστά στον Λευκό Πύργο κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μνήμης για την Γενοκτονία των Ποντίων.
Πόσο αντιθετικό και ειρωνικό στ' αλήθεια! Θέλεις υποτίθεται να τιμήσεις τους προγόνους σου που σφαγιάστηκαν λόγω εθνικών διαφόρων και πολιτικών σκοπιμοτήτων, κι εσύ ο ίδιος, παίζεις με ευκολία το παιχνίδι του θύτη, προπηλακίζοντας και χτυπώντας έναν άνθρωπο μόνο του και ηλικιωμένο – μια μειονότητα εκείνη τη στιγμή, όπως αυτή που κάποτε υπήρξε η ποντιακή κοινότητα σε σχέση με το τουρκικό κράτος. Μας αρέσει το παιχνίδι του ισχυρού, μας αρέσει το παιχνίδι της μάζας αρκεί να είμαστε εμείς ο ισχυρός, αρκεί να μας καλύπτει εμάς η μάζα.
Και υπερασπιζόμαστε τα ιδανικά μας. Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια. Οικογένεια. Τα παιδιά μας και τους ηλικιωμένους μας. Τα παιδιά μας που καθημερινά γίνονται μάρτυρες βίαιων σκηνικών από τις τηλεοράσεις και πότε πότε τα έχουμε αγκαλιά να μας ακούν να βρίζουμε, να μας βλέπουν να κυνηγάμε. Να κυνηγάμε ποιον; Έναν άνθρωπο ηλικίας 76 ετών! Να κυνηγάμε δηλαδή τον πατέρα μας και τον παππού μας. Αυτός είναι, λοιπόν, ο σεβασμός που διατρανώνουμε πως έχουμε προς τους γηραιότερους και που πάνω του βασίζουμε την πολιτική της οικογένειας.
Η πόλη της Θεσσαλονίκης είναι ιστορικά μια πόλη πολιτικών εξελίξεων που γεννιούνται από τη βία. Ίσως σ' αυτό, η πόλη που αντιμετωπίζεται ως δεύτερη σε όλα, να είναι πρώτη. Η δολοφονία του Βασιλιά Γεώργιου Α', ο Μάης των Καπνεργατών, η ανεξιχνίαστη έως σήμερα δολοφονία Πολκ, ο Λαμπράκης. Άλμα ναι, αλλά ίσως όχι τόσο μεγάλο, το ότι στο νου μου συνδέθηκε η εικόνα του πεσμένου στο κράσπεδο Δημάρχου με πλήθος κόσμου να του επιτίθεται πισώπλατα, με την επίθεση και δολοφονία του Λαμπράκη το 1963.
Το πρόβλημα με τον φασισμό είναι ότι είναι χαμαιλέων. Μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, μπορεί να κρυφτεί καλά, μπορεί εύκολα να υιοθετήσει άλλα πρόσωπα και να βαφτιστεί με άλλα ονόματα. Δεν ήταν φασίστες στην εκδήλωση μνήμης, ήταν Πόντιοι που τιμούσαν τους μακρινούς τους προγόνους. Ναι, αλλά οι φωτογραφίες και τα βίντεο δείχνουν ανάμεσά τους κουκουλοφόρους. Δείχνουν ανάμεσά τους ανθρώπους με γυαλιά ηλίου που κρύβουν τα μάτια. Είναι απότοκο της σημερινής μας κοινωνίας να νιώθουμε ασφάλεια κρυμμένοι πίσω από τον πολύ κόσμο ή πίσω από ένα ψεύτικο προφίλ ή μια ψευδή εικόνα ή μια κουκούλα; Και όντως, υποθέτουμε πως δεν ήταν όλοι στην συγκέντρωση υπέρμαχοι αυτής της επίθεσης κατά του κ. Μπουτάρη. Τι έκαναν όμως για να την αποτρέψουν; Τι κάνουμε σήμερα για να αποτρέψουμε άλλες παρόμοιες εκδηλώσεις βίας; Το να μη θεωρείς τον εαυτό σου φασίστα, αλλά να διαδηλώνεις μαζί με φασίστες αυτομάτως σε κάνει συνένοχο. Πρέπει πάντα να βλέπεις πλάι σε ποιους πολεμάς. Όπως λέει κι ο θυμόσοφος λαός όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα, τον τρώνε οι κότες. Ό,τι μπορεί αυτό να σημαίνει για τον καθένα.
Ο φασισμός ενυπάρχει και στις πιο μικρές εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Στον τρόπο που μιλάμε στους υπαλλήλους, στον τρόπο που φερόμαστε στους άλλους, στον τρόπο που δεν σεβόμαστε τον άλλον και παρκάρουμε στις διαβάσεις, που καπνίζουμε κι ας ενοχλούμε τον διπλανό μας, στον τρόπο που χάνουμε την υπομονή μας και καταφεύγουμε στη βία. Ο φασισμός δεν είναι το αυγό του φιδιού που εκκολάπτεται. Είναι ένα φίδι που σέρνεται χρόνια μέσα στις ίδιες μας τις ζωές, μέσα στα σπίτια μας, μέσα στις κοινωνίες μας. Πότε πότε κουλουριάζεται, αλλάζει δέρμα και ξαναβγαίνει.
Δεν με ενδιαφέρει στο παρόν άρθρο η πολιτική δραστηριότητα και οι απόψεις του κ. Μπουτάρη. Δεν είναι αυτό το θέμα. Το θέμα είναι πως ο κ. Μπουτάρης είναι ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, δεν είναι πρόσωπο είναι θεσμός, έχει ψηφιστεί από την πλειοψηφία των κατοίκων της πόλης και μια τέτοια συμπεριφορά και στάση απέναντί του τι άλλο μπορεί να σημαίνει πέρα από την πρόθεση κατάργησης της δημοκρατίας και των θεσμών; Δεν είναι μια επίθεση προς τον άνθρωπο αυτόν, είναι μια επίθεση προς τον πληθυσμό της Θεσσαλονίκης, προς την πόλη, προς την δημοκρατία και την παρρησία. Κοίτα που κάποιοι όροι που χρησιμοποιούσαμε παλιά στο σχολείο στην έκθεση και μας έμοιαζαν απαρχαιωμένοι, σήμερα αποκτούν νόημα και σημασία.
ΥΓ. 1. Ο Μπρεχτ γράφει:
Όταν ήρθαν να πάρουν τους τσιγγάνους δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν τσιγγάνος.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους κομμουνιστές δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν κομμουνιστής.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν Εβραίος.
Όταν ήρθαν να πάρουν εμένα,
Δεν είχε απομείνει κανείς για να αντιδράσει…
Γιά σένα που νομίζεις..
ότι η δική σου σειρά δε θα φτάσει ποτέ..
ότι επειδή ακόμη δε χρειάστηκε να πας στο νοσοκομείο
και να σε διώξουν
γιατί δεν έχεις λεφτά..
Οτι επειδή ακόμη έχεις ένα πιάτο φαί, δε θα στο πάρουν
Οτι ακόμη δε σου πήραν το σπίτι του πατέρα σου
για χρέη στο Δημόσιο, θα τη γλυτώσεις
Οτι επειδή το παιδί σου ακόμη είναι στο σχολείο, θα συνεχίσει..
Οτι η ζωή σου δεν επηρεάζεται από εκείνη του διπλανού σου..
ΥΓ. 2. Η φράση του Βολταίρου παραπάνω, ανήκει στην αυτοβιογράφο του Έβελιν Μπίατρις Χολ (ψευδώνυμο: S.G. Tallentyre)
