Γράφει η Φανή Εμμανουήλ
(Σχεδόν) Νοέμβρης στην Θεσσαλονίκη, και η πόλη γιορτάζει την μεγαλύτερη της διοργάνωση, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Από τις 31 Οκτωβρίου έως και τις 10 Νοεμβρίου θεατές και διαπιστευμένοι θα έχουν την δυνατότητα να παρακολουθήσουν ένα πλούσιο πρόγραμμα γεμάτο νέες κυκλοφορίες, αφιερώματα και αναδρομικές προβολές, σε φυσικούς χώρους και online. Στο 65ο ΦΚΘ θα προβληθούν 252 μεγάλου και μικρού μήκους ταινίες στις ανακαινισμένες, με νέα καθίσματα, αίθουσες Ολύμπιον και Παύλος Ζάννας, στις αίθουσες του Λιμανιού, Φρίντα Λιάππα, Τώνια Μαρκετάκη, Τζον Κασσαβέτης και Σταύρος Τορνές, καθώς και στον κινηματογράφο Μακεδονικόν. Παράλληλα, παρακολουθούμε 67 ταινίες και διαδικτυακά, μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας του Φεστιβάλ online.filmfestival.gr
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου φέτος υποδέχεται δύο από τους πιο λαμπερούς σταρ του παγκόσμιου σινεμά, τη Γαλλίδα ηθοποιό και βραβευμένη με Όσκαρ Juliette Binoche και τον Βρετανό υποψήφιο για Όσκαρ Ralph Fiennes, στους οποίους θα απονεμηθούν τιμητικοί Χρυσοί Αλέξανδροι. Παράλληλα, το Φεστιβάλ διοργανώνει αφιέρωμα στον σκηνοθέτη Πάνο Χ. Κούτρα, ο οποίος θα τιμηθεί επίσης με Χρυσό Αλέξανδρο για την προσφορά του στον κινηματογράφο.
Η ταινία έναρξης της φετινής διοργάνωσης, με επίκεντρο τις τελευταίες ημέρες της Μαρίας Κάλλας, ολοκληρώνει την ανεπίσημη τριλογία του Pablo Larrain, αφιερωμένη σε εμβληματικές γυναικείες μορφές που άφησαν ανεξίτηλο σημάδι στον 20ό αιώνα. Μετά από την Jackie (για την Τζάκι Κένεντι) και το Spencer (για την πριγκίπισσα Νταϊάνα), η Maria, με πρωταγωνίστρια την Angelina Jolie, μας βυθίζει στη ζωή της ντίβας της όπερας.
Μέσα από συγκλονιστικές σκηνές που συνοδεύονται από εμβληματικές όπερες της Κάλλας και αναδρομές σε καθοριστικά γεγονότα της ταραχώδους ζωής της—από τις δοκιμασίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έως την πολυσυζητημένη σχέση με τον Αριστοτέλη Ωνάση—η πολυσυζητημένη ταινία που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα τον Αύγουστο στην Βενετία, αποκαλύπτει το ανθρώπινο πρόσωπο πίσω από τη θρυλική εικόνα και τη διεθνή δόξα.
Όσον αφορά την τελετή λήξης που θα λάβει χώρα την Κυριακή, 10 Νοεμβρίου στο Ολύμπιον, ο διπλά υποψήφιος για Όσκαρ ντοκιμαντέρ, Joshua Oppenheimer, θα παρευρεθεί στο Φεστιβάλ για να παρουσιάσει τη νέα του ταινία The End, με πρωταγωνιστές τους Tilda Swinton και Michael Shannon, ένα μοναδικό μετα-αποκαλυπτικό μιούζικαλ, εμπνευσμένο από την κλασική εποχή του είδους.
Το The End τοποθετείται σε ένα ερημωμένο μέλλον, 25 χρόνια μετά από μια καταστροφή που έκανε τη Γη ακατοίκητη. Μια οικογένεια, η Μητέρα, ο Πατέρας και ο Γιος, ζουν σε ένα πολυτελές καταφύγιο, ακολουθώντας πιστά τις συνήθειες της καθημερινότητας για να κρατήσουν ζωντανή την ελπίδα. Η άφιξη μιας νέας φιγούρας, του Κοριτσιού, ανατρέπει τη ρουτίνα τους και για τον νεαρό Γιο, ο οποίος δεν έχει γνωρίσει ποτέ τον εξωτερικό κόσμο, η παρουσία της γίνεται συναρπαστική αλλά και αποσταθεροποιητική. Οι σχέσεις ανάμεσα στην οικογένεια αρχίζουν να καταρρέουν, καθώς παλιοί φόβοι και συγκρούσεις έρχονται στην επιφάνεια, ενώ νέα συναισθήματα και αλήθειες τους καλούν να αναθεωρήσουν τον τρόπο ζωής τους. Με έντονο πολιτικό και οικολογικό προβληματισμό, η ταινία εξερευνά ζητήματα όπως η ανθρώπινη ευθύνη και η απληστία μιας κοινωνίας που συνεχίζει να αγνοεί τον αντίκτυπο των πράξεων της. Σε μια συνύπαρξη μαύρου χιούμορ, επιστημονικής φαντασίας και ψυχολογικού θρίλερ, το The End θίγει τον κίνδυνο της απόλυτης καταστροφής μέσα από την ιστορία της οικογένειας, που συμβολίζει τις ψευδαισθήσεις ενός ολόκληρου κόσμου.
Το μεγάλο αφιέρωμα του φεστιβάλ «Εμείς, το Τέρας» αποτελεί συνέχεια και συμπλήρωμα του περσινού επιτυχημένου αφιερώματος Φ ΝΤΑΣΜ ΤΑ και οργανώνεται υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του CharloChatrian, πρώην Καλλιτεχνικού Διευθυντή των Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και του Λοκάρνο, κριτικού κινηματογράφου, συγγραφέα και προγραμματιστή. Το αφιέρωμα θα δώσει στο κοινό την ευκαιρία να παρακολουθήσει 22 αριστουργήματα του παγκόσμιου σινεμά, τα οποία διερευνούν και διατρέχουν τους σύνθετους και συναρπαστικούς συμβολισμούς και γρίφους που κρύβουν μέσα τους τα κάθε λογής τέρατα καθώς στις ταινίες του αφιερώματος συναντούμε τέρατα της ιστορίας και της πολιτικής τα οποία έγραψαν ορισμένες από τις πιο μελανές σελίδες στο βιβλίο του 20ού αιώνα, τέρατα αόρατα και επινοημένα που αντανακλούν τις πιο ανεξήγητες και ακραίες συμπεριφορές της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης.
Μερικές από τις σημαντικές ταινίες του αφιερώματος περιλαμβάνουν κορυφαία έργα στην ιστορία του κινηματογράφου, όπως το Freaks (1932) του Tod Browning, Eyes Without a Face (1960) του Georges Franju το ιστορικό ντοκιμαντέρ To Arms, We’re Fascists!(1962), αποτέλεσμα της συνεργασίας των Cecilia Mangini και Lino Del Fra, το cult horror The Night of the Living Dead(1968) του George Romero, το Landru/Blue beard (1963) του γάλλου σκηνοθέτη Claude Chabrol’s που αποτυπώνει τη δράση ενός διαβόητου serial killer που συγκλόνισε τη Γαλλία του Μεσοπολέμου και το The Big Feast (1973)σε σκηνοθεσία του Marco Ferreri, μια ταινία που μας προσκαλεί να παρακολουθήσουμε το πιο ακραίο και εκκεντρικό γεύμα που έχει δει ποτέ ο κινηματογράφος, σε μια καυστική πολιτική σάτιρα που κατακεραυνώνει την απληστία, τον καταναλωτισμό και την πνευματική αποξένωση της αστικής ελίτ.
Παράλληλα με τις προβολές του αφιερώματος θα τρέχει και η ομώνυμη έκθεση με έργα των Μαλβίνα Παναγιωτίδη και Δαυίδ Σαμπεθάι. Οι δύο ανερχόμενοι έλληνες εικαστικοί, προσεγγίζουν με τα έργα τους τη θεματική που διατρέχει το μεγάλο αφιέρωμα του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: το Τέρας, ένα διαχρονικό σύμβολο από τις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης, που λειτούργησε ως πηγή έμπνευσης για κάθε μορφή τέχνης και πολιτισμού. Το Φεστιβάλ ανέθεσε στους δύο δημιουργούς να φιλοτεχνήσουν έργα που βρίσκονται σε συνεχή διάλογο μεταξύ τους, αλλά και με τις 22 ταινίες που θα προβληθούν στο αφιέρωμα Εμείς, το Τέρας / We, the Monster. Τα έργα των δύο καλλιτεχνών θα παρουσιαστούν στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης), σε επιμέλεια του Ορέστη Ανδρεαδάκη, στη διάρκεια του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, με δωρεάν είσοδο για το κοινό. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν τo Σάββατο 2 Νοεμβρίου στις 18:00, ενώ η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή για το κοινό και μετά τη λήξη του Φεστιβάλ μέχρι τις 24 Νοεμβρίου.
Το διαγωνιστικό τμήμα Meet the Neighbors φιλοξενεί πρώτες και δεύτερες ταινίες σκηνοθετών από 36 χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Στόχος του είναι να αναδείξει έργα νέων δημιουργών, που εξερευνούν κινηματογραφικά θέματα της ζωής, των ανθρώπων και της κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή, καθώς και όψεις του κόσμου πέρα από τα σύνορά μας. Η Ελλάδα εκπροσωπείται φέτος με τις ταινίες Κυνήγι του Χρήστου Πυθαρά, Ριβιέρα του Ορφέα Περετζή και Killerwood του Χρήστου Μασσαλά. Επιπλέον, στο διαγωνιστικό τμήμα Film Forward, το οποίο επεκτείνει την καλλιτεχνική αντίληψη με πρωτοποριακές και πειραματικές ταινίες, προβάλλονται τρεις ακόμα ελληνικές δημιουργίες: Κιούκα πριν το τέλος του καλοκαιριού του Κωστή Χαραμουντάνη, Μαλδίβες του Ντανιέλ Μπόλντα και Cafe 404 του Αλέξανδρου Τσιλιφώνη. Αξίζει να σημειωθεί και το διαγωνιστικό πρόγραμμα επαυξημένης πραγματικότητας (VR) με τη συμμετοχή οκτώ ταινιών, το διαγωνιστικό τμήμα podcast με 28 ηχητικές «ταινίες» διαθέσιμες διαδικτυακά, καθώς και το ιδιαίτερο πρόγραμμα Smart 7, το οποίο καθιερώθηκε πέρυσι σε συνεργασία επτά ευρωπαϊκών φεστιβάλ με στόχο την ανάδειξη των εθνικών κινηματογραφιών. Στη δεύτερη διοργάνωσή του, το Smart 7 περιλαμβάνει την ελληνική ταινία Καλοκαίρι της Κάρμεν του Ζαχαρία Μαυροειδή αλλά και ταινίες που προέρχονται από το δίκτυο φεστιβάλ σε χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Λιθουανία, η Ισλανδία, η Ισπανία και η Πολωνία.
Φαίνεται πως οι ελληνικές ταινίες βρίσκονται σε κεντρική θέση φέτος. Το φεστιβάλ παρουσιάζει ένα πλούσιο πρόγραμμα με 27 ελληνικές ταινίες μεγάλου μήκους, από τις οποίες οι 18 θα κάνουν την πρεμιέρα τους, καθώς και 29 ταινίες μικρού μήκους. Παράλληλα, όπως κάθε χρόνο, υποστηρίζει την ελληνική κινηματογραφική παραγωγή και τους τοπικούς δημιουργούς μέσα από ειδικές δράσεις και πρωτοβουλίες. Εκτός από τις ελληνικές ταινίες που θα παρουσιαστούν σε τρία διαγωνιστικά προγράμματα, η φετινή διοργάνωση θα αποτίσει φόρο τιμής στον σκηνοθέτη Πάνο Χ. Κούτρα για την πολύτιμη συνεισφορά του στο ελληνικό σινεμά. Από τις 31 Οκτωβρίου εως και τις Κυριακή 11 Νοεμβρίου, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει στην μεγάλη οθόνη τις παρακάτω ταινίες του δημιουργού: Η Επίθεση του Γιγαντιαίου Μουσακά (1999) σε επετειακή, ψηφιακά αποκατεστημένη εκδοχή για τα 25 χρόνια από την πρώτη προβολή, Αληθινή Ζωή (2004) επίσης σε αποκατεστημένη εκδοχή για την 20ή της επέτειο, Στρέλλα (2009) σε ψηφιακά ανανεωμένη κόπια, Xenia (2014), και Dodo (2022), καθώς και μικρού μήκους ταινίες του που δεν έχουν παρουσιαστεί ξανά στην Ελλάδα. Επιπλέον, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει, σε καθολικά προσβάσιμες προβολές, δύο κλασικά έργα του ελληνικού κινηματογράφου: τον Ιωάννη τον Βίαιο της Τώνιας Μαρκετάκη και τη Ληστεία στην Αθήνα του Βαγγέλη Σερντάρη. Επίσης, θα προβληθούν όλες οι βραβευμένες ελληνικές ταινίες του πρόσφατου 47ου Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, τόσο από εγχώρια όσο και από διεθνή διαγωνιστικά προγράμματα.
Το αφιέρωμα “Un–Family–ar” στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης εστιάζει στη διευρυμένη έννοια της οικογένειας, στις σύγχρονες και εναλλακτικές της μορφές, μέσα από τις ταινίες της ενότητας Survey Expanded. Οι ταινίες αποτυπώνουν την οικογένεια ως δυναμική και πολύπλευρη, με μοναδικό βασικό στοιχείο την άνευ όρων αγάπη, που μπορεί να την αναδείξει σε οποιοδήποτε απρόβλεπτο και παράδοξο πλαίσιο. Ο κινηματογράφος, ως παρατηρητής των κοινωνικών μεταβολών, αναδεικνύει την απελευθέρωση της οικογένειας από παλιές, αυστηρές αντιλήψεις. Μονογονεϊκές, ομόφυλες, θετές και ανασυγκροτημένες οικογένειες, καθώς και οικογένειες που ξεπερνούν τα βιολογικά και πολιτισμικά όρια, παρουσιάζονται στο αφιέρωμα αυτό, χωρίς να αμφισβητούν το κλασικό μοντέλο αλλά διευρύνοντας τα όριά του.
Το Survey Expanded, ένα θεματικό σκέλος της ενότητας Meet the Neighbors+, επικεντρώνεται κάθε χρόνο σε διαφορετικές θεματικές, καταγράφοντας κινηματογραφικές τάσεις και κοινωνικά ζητήματα, αναδεικνύοντας πρωτοποριακές φωνές από 36 χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Στο Un–Family–ar παρουσιάζονται 11 ταινίες από 16 χώρες, που αποτυπώνουν εναλλακτικές μορφές οικογενειακής συνύπαρξης.
Ο Εξώστης θα προσφέρει καθημερινές προτάσεις για τις ταινίες και τις παράλληλες εκδηλώσεις του φεστιβάλ, δίνοντας στο κοινό επιλογές και οδηγίες για κάθε ημέρα της διοργάνωσης.
