του Χρήστου Σατανίδη
Σκέφτομαι αρκετή ώρα τι να γράψω, ως πρόλογο για τη συζήτηση μας με την Τάνια Τσανακλίδου. Καταλήγω στο ότι τίποτα δεν είναι σημαντικότερο, από το ότι «50 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ ΚΑΙ ΧΕΙΜΩΝΕΣ» είναι απλά, η Τάνια μας. Η Τάνια όλων μας! Η Τάνια που γαληνεύει τις ψυχές μας. Με τα τραγούδια, τις ερμηνείες , το λόγο, την παρουσία και τη ψυχή της.
ΧΣ: Κυρία Τσανακλίδου, φέτος γιορτάζετε «50 καλοκαίρια και χειμώνες». Σε όλα αυτά τα χρόνια υπερίσχυσαν τα «Καλοκαίρια» ή οι «Χειμώνες»;
ΤΤ: Υπήρχε και η «Άνοιξη», αλλά τελικά τα «Καλοκαίρια». Είχα πολλές χαρές, περισσότερες χαρές. (Παύση). Με ακούτε τώρα διστακτική βέβαια, γιατί το καλοκαίρι που ζήσαμε, νομίζω μας έκανε να σιχαθούμε τα καλοκαίρια. Έχασε την ομορφιά που είχε το καλοκαίρι. Όμως για να επιστρέψουμε στο θέμα μας, κάνοντας έναν απολογισμό, νιώθω μια απέραντη ευγνωμοσύνη για όλα. Η ζωή μου έδωσε πολύ περισσότερα από όσα ζήτησα. Έζησα σύμφωνα με τις επιθυμίες μου, δε τσιγκουνεύτηκα πουθενά. Τραγουδούσα όποτε ήθελα και όποτε δεν ήθελα, δεν το έκανα. Αυτό είναι μια εξαιρετική συνθήκη και ο λόγος που κάνω αυτές τις συναυλίες, είναι για να πω ένα μεγάλο «ευχαριστώ». Τα επετειακά δε μου αρέσουν.
ΧΣ: Προσέχοντας κάποιος την καθαρά προσωπική σας δισκογραφία, από το «Τσάρλυ Τσάπλιν» έως και την «Προσωπογραφία», μέσα στα 50 αυτά χρόνια, έχετε μόλις 11 δίσκους με καινούργιο υλικό.
ΤΤ: Ήταν δική μου επιλογή και για αυτό πάντα μάλωνα και με τις εταιρίες με τις οποίες συνεργαζόμουν. Δε μπορούσα να κάνω δίσκο κάθε χρόνο, όπως έλεγε το συμβόλαιο. Ήθελα να τραγουδάω, όποτε ήμουνα γεμάτη από κάτι και είχα την ανάγκη να το μοιραστώ. Ποτέ δε λειτούργησα σαν μηχανάκι, ότι «πάμε τώρα να κάνουμε τη δουλειά μας, γιατί έτσι πρέπει».
ΧΣ: Από τους 11 δίσκους, τους 8 τους κάνατε με έναν μόνο συνθέτη ανά δίσκο. Το προτιμούσατε αυτό;
ΤΤ: Βεβαίως το προτιμούσα. Ξέρετε, όταν ξεκινήσαμε, κι εγώ και η Δήμητρα Γαλάνη, η Χάρις Αλεξίου, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη, δεν κάναμε προσωπικούς δίσκους. Μας καλούσαν οι συνθέτες και δουλεύαμε σε ένα έργο, που το μοιραζόμασταν με άλλους τραγουδιστές. Αυτό είχε ένα εξαιρετικό ενδιαφέρον. Βέβαια έπαιρνε όλη την ευθύνη ο δημιουργός, αλλά ταυτοχρόνως, είχαμε όλη την ευφυϊα και το όραμα του, το οποίο πηγαίναμε να υπηρετήσουμε. Αυτό έκανε τη δουλειά μας πιο εύκολη. Μετά, όταν άρχισαν οι προσωπικοί δίσκοι, έπρεπε να πάρεις την ευθύνη για το «που θέλεις να πας».
ΧΣ: Συνεργαστήκατε με δημιουργούς, με ισχυρή και διαφορετική μουσική ταυτότητα ο καθένας…
ΤΤ:… με δοκίμαζαν και εκείνοι. Τότε μας επέλεγαν οι συνθέτες, δεν επιλέγαμε εμείς.
ΧΣ: Ο πρώτος προσωπικός σας δίσκος, ήρθε το 1978, με το «Τσάρλυ Τσάπλιν». Είχατε ήδη 4 χρόνια παρουσίας, με σπουδαίες συμμετοχές. Έπαιξε ρόλο η συμμετοχή σας στη Eurovision, για να υλοποιηθεί ο δίσκος;
ΤΤ: Καθόλου, το υλικό ήταν έτοιμο. Ο «Τσάρλυ Τσάπλιν» ήταν το τελευταίο τραγούδι, που προστέθηκε.
ΧΣ: Σε αυτόν το δίσκο, νομίζω πως δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά υπάρχει και το πρώτο τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη. Το «Επεισόδιο».
ΤΤ: Ακριβώς, το πρώτο του που ηχογραφήθηκε. Δεν είναι γνωστό αυτό γιατί τότε, το είχε απαγορέψει η λογοκρισία και δεν παίχτηκε ποτέ στα ραδιόφωνα. Τότε όλη η επικοινωνία γινόταν μέσω εφημερίδων και ραδιοφώνων. Ήταν κομμένο λοιπόν, για πολλά χρόνια, ώσπου ξεχάστηκε.
ΧΣ: Φέτος, χαίρομαι πάρα πολύ, γιατί ερμηνεύετε στις συναυλίες σας, ένα ειλικρινά λατρεμένο τραγούδι, τις «Τυχαίες συναντήσεις», των Γιάννη Σπανού και Μάνου Ελευθερίου. Και έχετε πει πως ήταν και το αγαπημένο τραγούδι του Γιάννη Σπανού.
ΤΤ: Ναι, ήταν το αγαπημένο του. Εγώ το αδίκησα και τόσα χρόνια δεν το τραγούδαγα. Τώρα έχει κάνει μια εξαιρετική ενορχήστρωση ο Νεοκλής Νεοφυτίδης, και το είπα πρώτη φορά στο Ηρώδειο. Είδα το ντοκιμαντέρ για τον Γιάννη Σπανό, και εκεί είδα πως το αγαπημένο του τραγούδι, ήταν αυτό. Και φυσικά θα το πω και στη Θεσσαλονίκη.
ΧΣ: Μου είπατε πως το αδικήσατε αυτό το τραγούδι. Αισθάνεστε πως έχετε αδικήσει και άλλα τραγούδια σας;
ΤΤ: Πάρα πολλά. Όπως τα τραγούδια του Στάμου Σέμση και της Ιφιγένειας Γιαννοπούλου από το δίσκο «Ναδίρ» , ή του Γιώργου Ανδρέου, από τον καταπληκτικό δίσκο που κάναμε «Τα τραγούδια του παράξενου κόσμου». Τα έχω αδικήσει υπό την έννοια, πως είναι υπέροχα τραγούδια, τα λατρεύω, λατρεύω να τα ακούω, αλλά είναι δύσκολα στην επικοινωνία τους.
ΧΣ: Με εκπλήσσει αυτό που λέτε, διότι θεωρώ πως έχετε τον τρόπο να περάσετε στον κόσμο, ότι θέλει η ψυχή σας. Δεν αισθάνομαι πως θα έρθει κάποιος σε μια παράσταση σας, για να ακούσει απαραίτητα τις επιτυχίες σας.
ΤΤ: Ναι, έχω τον τρόπο να τα επικοινωνώ. Όμως, ειδικά τα τελευταία χρόνια, οι παραστάσεις που έκανα, περιείχαν δικά μου 3 ή 4 τραγούδια. Όλα τα άλλα ήταν «δάνεια».
ΧΣ: Δε γίνεται να μη κάνω ξεχωριστή αναφορά στο «Μαμά γερνάω». Ένας δίσκος – σταθμός στην ελληνική δισκογραφία. Δεν είχε κάνει τότε, μεγάλη επιτυχία.
ΤΤ: Δεν είχε κάνει συγκριτικά με άλλους δίσκους, που είχανε κάνει τότε η Λίνα και ο Σταμάτης. Ήταν ένας δίσκος, βραδείας ανάφλεξης και όσα χρόνια κι αν περάσουνε, θα μείνει κλασσικός.
ΧΣ: Μετά από έναν τέτοιο δίσκο, θα περιμέναμε μια ακόμα συνεργασία.
ΤΤ: Όταν δουλεύαμε για το «Μαμά γερνάω», πήγαμε και οι τρεις σε πολύ μεγάλα βάθη δικά μας. Προφανώς, νιώσαμε την ανάγκη να απομακρυνθούμε ο ένας από τον άλλον, γιατί δουλέψαμε και με πολύ σκοτεινές περιοχές του ευατού μας.
ΧΣ: Κάθε φορά που σας βλέπω σε μια παράσταση, έχω την ίδια απορία σε σχέση με το ίδιο το «Μαμά γερνάω». Πως αντέχετε ψυχικά, να το ερμηνεύετε; Εμείς το κοινό, πάντα σχεδόν όλοι, κλαίμε.
ΤΤ: Συχνά κι εγώ. Αλλά κάθε φορά, εννοώ διαφορετικά πράγματα όταν το λέω. Νομίζω πως δεν το έχω τραγουδήσει ποτέ ίδια. Άλλοτε υπέρ και άλλοτε κατά του τραγουδιού. Ανάλογα τη διάθεση.
ΧΣ: Είναι αυτό το τραγούδι, που κάθε φορά που το τραγουδάτε, σας πιέζει συναισθηματικά;
ΤΤ: Ναι. Το «Μαμά γερνάω» σαφώς.
ΧΣ: Πάντως θα ήθελα να σταθώ και σε ένα ακόμα σπουδαίο τραγούδι, του Γιώργου Ανδρέου, το «Η μάνα μου στον ουρανό», που πιστεύω δεν αναγνωρίστηκε όσο του άξιζε.
ΤΤ: Ναι, αλλά δεν πειράζει. Ήταν αυτός ο δίσκος, «Τα τραγούδια του παράξενου κόσμου», μια εκπληκτική παραγωγή, με δύσκολες μελωδίες και στίχους. Μόνο το «Θάλασσα ζωή» και το «Σκόρπια» ήταν πιο… βατά. Όλα τα υπόλοιπα τραγούδια, ήταν αρκετά λόγια. Μου άρεσε πάρα πολύ αυτό και τον ευχαριστήθηκα πολύ τον δίσκο. Είναι από τους αγαπημένους μου.
ΧΣ: Μιας και λέμε για αδικημένα τραγούδια, θέλω να σας υπενθυμίσω το «Πληροφορίες», του Τάκη Μπουγά και της Τασούλας Θωμαϊδου. «Πληροφορίες, περνούν με γράμματα ψιλά οι απελπισίες».
ΤΤ: Πολύ χαίρομαι που το θυμάστε αυτό το τραγούδι. Είναι πάρα πολύ ωραίο. Μου δώσατε ιδέα, να το εντάξω στο επόμενο πρόγραμμα. Είναι πολύ επίκαιρο. Η τέχνη πολλές φορές προφητεύει και το ανακαλύπτουμε μετά. Έτσι συμβαίνει και με αυτό το τραγούδι.
ΧΣ: Δυστυχώς προφητική αποδεικνύεται και μία τριφωνία που είχατε κάνει με τη Γλυκερία και την Ελένη Δήμου, στο τραγούδι «Μοναχικές γυναίκες» των Αντώνη Βαρδή και Σαράντη Αλιβιζάτου.
ΤΤ: Αριστούργημα! Αριστούργημα! Δυστυχώς βλέπουμε πόσο επίκαιρο είναι στις μέρες μας.
ΧΣ: Πως είχε προκύψει αυτή η συνεργασία;
ΤΤ: Η Γλυκερία μου το πρότεινε. Με ρώτησε αν ήθελα να τραγουδήσω και εγώ, σε αυτό το κομμάτι. Είπα αμέσως «ναι», γιατί μου άρεσε πάρα πολύ το τραγούδι και εκτιμώ τη Γλυκερία πάρα πολύ. Τη θεωρώ πολύ σπουδαία τραγουδίστρια και εξαιρετικά σοβαρό άνθρωπο. Τη σέβομαι πολύ.
ΧΣ: Ο πιο αγαπημένος, δικός σας δίσκος;
ΤΤ: Μακράν το «Μαγικό κουτί».
ΧΣ: Λίγους μήνες, παρουσιάζοντας το «Μαγικό κουτί no2», εδώ στη Θεσσαλονίκη, λέγοντας ένα τραγούδι, από τα πιο πρόσφατα σας, είπατε στο κοινό, πως «ότι έκανα δισκογραφικά έκανα, δεν έχει άλλα». Θεωρείται απίθανο να βρείτε ένα υλικό νέο, να σας αγγίξει και να σας κάνει να θέλετε να μπείτε ξανά στο studio;
ΤΤ: Ναι, το βρίσκω απίθανο. Δε θέλω να είμαι απόλυτη, αλλά δε θεωρώ ότι θα έδειχνα κάποιο ενδιαφέρον από δω και μπρος.
ΧΣ: Πάντως το ίδιο είχατε πει και πριν χρόνια, και προέκυψε ο δίσκος με τον Μιχάλη Δέλτα. Και διορθώστε με αν κάνω λάθος, νομίζω σε αυτό συνέβαλε και η Δήμητρα Γαλάνη.
ΤΤ: Πρώτα είχε γίνει το «Μια αγάπη μικρή» για τις ανάγκες μιας θεατρικής παράστασης. Μετά συνέβη να είμαστε στο στούντιο εγώ με το Μιχάλη, και η Δήμητρα με τον Κ. Βήτα. Στην παράσταση μου στο Ηρώδειο, είπα το εξής. Ότι εκεί γύρω στα 50, που είχα αποφασίσει ότι δε θέλω να τραγουδάω πια, συνέβησαν δύο υπέροχα πράγματα. Πρώτον ο δίσκος με τον Μιχάλη και δεύτερον η πρόταση της Δήμητρας, να εμφανιστούμε μαζί στο «Ζυγό». Ήταν μια εκπληκτική χρονιά και έτσι αγάπησα ξανά, αυτό που κάνω.
ΧΣ: Πρώτη φορά στο δίσκο «Της βροχής και της νύχτας», το 1985 και μετά πιο έντονα στο «Χρώμα της μέρας», είδαμε και το ταλέντο σας στη γραφή. Γράψατε στίχους.
ΤΤ: Δε θεωρώ ότι τα καταφέρνω και τόσο καλά. Γράφω από μικρό παιδί. Δεν έχω όμως την αυτοπειθαρχία να κάτσω να φτιάξω ένα τραγούδι. Δεν είναι εύκολη δουλειά να γράψεις ένα τραγούδι, είναι εργατοώρες. Εγώ δεν έχω την υπομονή. Επίσης υπάρχουν άνθρωποι που γράφουν καλύτερα από εμένα, άρα γιατί να το κάνω εγώ?
ΧΣ: «Σε έψαξα σε κάθε χαρακιά του φανταστικού βινυλίου, που έφτιαξα για σένα» Στίχοι δικοί σας, από το τραγούδι «Κόσμος». Αυτό το «φανταστικό» βινύλιο πως είναι για εσάς;
ΤΤ: Το «Μαγικό κουτί»
ΧΣ: Η «Προσωπογραφία» έκλεινε με το στίχο «Απ’το Α ν’αρχίσω». Αν σας δινόταν η ευκαιρία να αρχίσετε και πάλι από το Α, θα το επιθυμούσατε;
ΤΤ: Παρότι είχε πάρα πολλή γοητεία, αυτό που δε θέλω να ξαναζήσω… αλλά γιατί όχι? Ναι! Θα το ξαναέκανα. Είχε ενδιαφέρον, και πολλές ωραίες «γωνίες» αυτή η πορεία.
ΧΣ: 50 Καλοκαίρια και χειμώνες, και θεωρώ πως είστε απλώς… η Τάνια μας.
ΤΤ: Μακάρι! Αυτό μου αρέσει και με κολακεύει πολύ. Είναι πολύ τρυφερό. Σας ευχαριστώ.
