Γράφει ο Λάζαρος Γεροφώτης
Το αποκορύφωμα του καλοκαιριού είναι “παραδοσιακά” η εβδομάδα του Δεκαπενταύγουστου, με τον κόσμο των αστικών κυρίως κέντρων να ψάχνει να βρει οάσεις δροσιάς σε κάποια παραλία, αν και πολλά άτομα δυσκολεύονται φέτος, με τις τιμές των δωματίων και των ξενοδοχείων να έχουν πάρει φωτιά και τις τιμές των ακτοπλοϊκών να μοιάζουν λες και έχεις κλείσει “ταξίδι στη σελήνη”. Για όσους ξεμείνουν στην πόλη αυτές τις μέρες, δεν υπάρχει καλύτερη παρέα από μία κινηματογραφική ταινία.
Ο Ελληνικός κινηματογράφος έχει καταπιαστεί κατά καιρούς με τις μέρες του Αυγούστου και αρκετοί κινηματογραφιστές αναφέρονται στις μέρες του Δεκαπενταύγουστου. Όμως και το Χόλυγουντ δεν έμεινε αδιάφορο για τον αγαπημένο μήνα του καλοκαιριού. Πέντε προτάσεις λοιπόν για να περάσετε όμορφα τις μέρες αυτές με σπουδαίες ταινίες:
1. “Δεκαπενταύγουστος” (2001)
Η πρώτη ταινία που έρχεται στο μυαλό όλων όταν μιλάμε για τις μέρες αυτές δεν είναι
άλλη από την δημιουργία του αντισυμβατικού σκηνοθέτη Κωνσταντίνου Γιάνναρη με τίτλο
“Δεκαπενταύγουστος”. Μία ταινία που έχει αφήσει το αποτύπωμα της, με την ιδιαίτερη
ματιά του Γιάνναρη και συγκλονιστικές ερμηνείες, με εκείνη της Ελένης Καστάνη να
ξεχωρίζει. Μία ταινία με συμβολισμούς και “μεταφυσικά” στοιχεία, μία ταινία για την
παρακμή, για την ανάγκη για ένα θαύμα, μια ταινία για την μοναξιά. Μία ταινία για την
Ελληνική κοινωνία του 2000.
Ο “Δεκαπενταύγουστος” θεωρείται από πολλούς ως η καλύτερη δημιουργία του Γιάνναρη,
όμως η ταινία του “Από την άκρη της πόλης” (1998) είναι ίσως η ταινία που άλλαξε τα
δεδομένα και είναι κατά την άποψή μου, μία από τις σημαντικότερες ταινίες του
σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου.
Η ταινία συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Βερολίνου και στο 42ο
Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου απέσπασε το βραβείο της Πανελλήνιας
Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, ενώ τέλος, απέσπασε το βραβείο Καλύτερου Σεναρίου
«Silver Dolphin» στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Festroia στην Πορτογαλία το 2002.
Υπόθεση: Αύγουστος στην Αθήνα. Εποχή απόδρασης. Το καλοκαίρι τελειώνει και οι
χαρακτήρες της ταινίας αναζητούν ένα θαύμα που θα αλλάξει τη ζωή τους. Αναζητούν τη
φυγή προς μια καινούργια αρχή. Η ζέστη έχει φτάσει στο απροχώρητο. Πορείες αδιέξοδες.
Πόθοι και όνειρα καθημερινά, κάνουν τη ζωή να μοιάζει αβάσταχτη. Στο κέντρο της πόλης
μια τριώροφη πολυκατοικία αδειάζει από τους ενοίκους που ετοιμάζονται να
δραπετεύσουν για λίγες μέρες. Τρία διαμερίσματα, τρεις παράλληλες ιστορίες, τρεις
απόψεις της καθημερινής ζωής και τα «θαύματα» που όλοι τους προσεύχονται να γίνουν.
Αυτό τον Δεκαπενταύγουστο…Μέσα από το μάτια ενός 17άχρονου διαρρήκτη, που
εισβάλλει στα άδεια διαμερίσματα μαθαίνουμε τη σκοτεινή πλευρά, τις άλλες επιθυμίες,
παραβιάζουμε τα μυστικά των ηρώων και περιμένουμε να δούμε αν τα όνειρα θα γίνουν
πραγματικότητα. Κάθε Δεκαπενταύγουστο, άλλωστε, όλοι μας έχουμε την ανάγκη ενός
θαύματος.
Διάρκεια: 106’
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Γιάνναρης
Σενάριο: Κωνσταντίνος Γιάνναρης
Πρωταγωνιστούν: Ελένη Καστάνη, Ακύλας Καραζήσης, Αμαλία Μουτούση, Αιμίλιος
Χειλάκης, Θεοδώρα Τζήμου, Μιχάλης Ιατρόπουλος, Κώστας Κοτσιανίδης, Άντζελα
Μπρούσκου, Χρήστος Μιτσέλος, Αργύρης Ξάφης, Στάθης Παπαδόπουλος, Μαρία
Ιωαννίδου, Παρθενόπη Μπουζούρη, Εύη Βασιλειάδη, Γιώργος Ευγενικός, Μαρίσσα
Τριανταφυλλίδου
2. “Το τελευταίο ψέμα” (1958 )
Ο Μιχάλης Κακογιάννης είναι ίσως ο σπουδαιότερος Έλληνας Σκηνοθέτης με τις
μεγαλύτερες διακρίσεις διεθνώς του Παλιού Ελληνικού Κινηματογράφου. Μαζί του
μπορούν να συγκριθούν μόνο ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Βασίλης Γεωργιάδης και φυσικά
ο Γιώργος Λάνθιμος. Ο καθένας ξεχωριστός στο είδος του. Μία σπουδαία δημιουργία του
είναι “Το τελευταίο Ψέμα”, όπου διαδραματίζεται προς το τέλος και την περίοδο του
Δεκαπενταύγουστου. Ο Ελληνικός νεορεαλισμός σε μία από τις καλύτερες στιγμές του. Η
ταινία καταγράφει την παρακμή της κοινωνικής τάξης των εύπορων αριστοκρατών, όπου
προέρχονταν με αλαζονεία ως κατάλοιπο της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου.
Συγκλονιστικές οι σκηνές στο προσκύνημα στην Τήνο, όπου με ματιά ντοκιμαντερίστα, ο
Κακογιάννης πραγματοποιεί με αριστουργηματικό τρόπο την καλύτερη καταγραφή του
Δεκαπενταύγουστου στην Παναγιά της Τήνου.
Η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, η σκηνογραφία Γιάννη Τσαρούχη, η φωτογραφία Walter
Lassally (Όσκαρ Φωτογραφίας για τον Ζορμπά το 1963) και με μία συγκλονιστική ερμηνεία
από την Έλλη Λαμπέτη, όπου της χάρισε υποψηφιότητα καλύτερης ερμηνείας από διεθνή
ηθοποιό στα βραβεία Bafta του 1960. Η ταινία ήταν επίσης υποψήφια για Χρυσό Φοίνικα
στο Φεστιβάλ των Καννών το 1958.
Υπόθεση: Η νεαρή Χλόη (Έλλη Λαμπέτη), γόνος ξεπεσμένης μεγαλοαστικής αθηναϊκής
οικογένειας, υποχρεώνεται από την μητέρα της (Αθηνά Μιχαηλίδου) να παντρευτεί έναν
πλούσιο άντρα (Μηνάς Χρηστίδης), προκειμένου να σωθεί οικονομικά η οικογένειά της,
θυσιάζοντας έτσι την προσωπική ευτυχία της. Όταν η σκληρότητα της μητέρας της οδηγεί
την υπηρέτρια (Ελένη Ζαφειρίου) στο θάνατο, η Χλόη θα πάρει τον άρρωστο γιο της
υπηρέτριας (Βασιλάκης Καΐλας στην πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο) και τον
πηγαίνει στην Τήνο τον Δεκαπενταύγουστο για να εκπληρώσει το τάμα της ώστε να γίνει
καλά.
Διάρκεια: 112’
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης
Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης
Πρωταγωνιστούν: Έλλη Λαμπέτη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Αθηνά Μιχαηλίδου, Ελένη
Ζαφειρίου, Γεώργιος Παππάς, Μιχάλης Νικολινάκος, Ζωρζ Σαρή, Δέσπω Διαμαντίδου,
Μαίρη Χρονοπούλου, Νίκος Κούρκουλος, Νίκος Φέρμας και Βασίλης Καΐλας
3. “Ήσυχες μέρες του Αυγούστου” (1991)
Από τον σπουδαίο και πολυβραβευμένο Σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη, οι “Ήσυχες μέρες
του Αυγούστου”, είναι μία σπονδυλωτή ταινία 3 ιστοριών ασύνδετων μεταξύ τους που
διαδραματίζονται στην ζεστή σχεδόν άδεια Αθήνα του Αυγούστου. Η μία ιστορία αφορά
έναν τραπεζικό υπάλληλο, που αναπτύσσει τηλεφωνικές σχέσεις με μία άγνωστη, η
δεύτερη αφορά μία ηλικιωμένη γυναίκα που αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με μία νεαρή
κοπέλα που μόλις μετακόμισε στη γειτονιά της και η τρίτη αφορά έναν άντρα που
περιθάλπει μία γυναίκα που μόλις έχασε τον άντρα της, όταν λιποθυμά στον ηλεκτρικό.
Η μουσική σύνθεση και τα τραγούδια είναι του Μάνου Χατζιδάκι (στην προτελευταία του
σύνθεση για τον κινηματογράφο) και οι στίχοι του Νίκου Γκάτσου. Η παραγωγή, η
φωτογραφία και το μοντάζ είναι του Ντίνου Κατσουρίδη (φωτογράφος, μοντέρ και
σκηνοθέτης του Παλιού Ελληνικού Κινηματογράφου, όπου σκηνοθέτησε 9 ταινίες του
Θανάση Βέγγου). Ο Θανάσης Βέγγος, υπό τις οδηγίες του Βούλγαρη δίνει μία δυνατή
ερμηνεία, άλλωστε κάθε φορά που συνεργάστηκε μαζί του ήταν συγκλονιστικός (όπως και
με τον Αγγελόπουλο και τον Κατσουρίδη). Ο Βέγγος απέσπασε το Κρατικό Βραβείο
ερμηνείας Β’ ανδρικού ρόλου, ενώ η ταινία συμμετείχε στο διαγωνιστικό μέρος του
Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σικάγο.
Υπόθεση: Μεγάλωσε σε μια όμορφη πόλη. Με τα χρόνια την είδα να καταστρέφεται και να
συγκεντρώνει τέσσερα εκατομμύρια έλληνες που προσπαθούν να επιβιώσουν. Τον
Αύγουστο φεύγουν, γυρίζουν στα χωριά τους ή καταφεύγουν στις κοντινές παραλίες.
Μένουν στην Αθήνα οι μοναχικοί ή αυτοί που την προτιμούν έρημη. Οι ήρωες της ταινίας
αντιπροσωπεύουν αυτές τις κατηγορίες. Ψάχνουν για παρέα, για έρωτα, για επικοινωνία.
Μια γυναικεία φιγούρα σ' ένα φωτισμένο παράθυρο, δυο ματιές στο άδειο βαγόνι του
ηλεκτρικού, μια άγνωστη αντρική φωνή απ' το τηλέφωνο, μπορεί να ξεκινήσουν μια σχέση ανθρώπινη. Κανείς δεν ξέρει που μπορεί να καταλήξει μια γνωριμία. Κυριαρχεί η ανάγκη για επαφή αδιαφορώντας για το τίμημα. Τρεις ιστορίες ζωής στην αυγουστιάτικη Αθήνα τις συνδέει η μοναξιά, η ανάγκη για επαφή και η πανσέληνος.
Διάρκεια: 108’
Σκηνοθεσία: Παντελής Βούλγαρης
Σενάριο: Παντελής Βούλγαρης
Πρωταγωνιστούν: Αλέκα Παΐζη, Θέμις Μπαζάκα, Θανάσης Βέγγος, Χρυσούλα Διαβάτη,
Αλέκος Ουδινότης
4. “August: Osage County” (2013)
Όταν σε μία ταινία πρωταγωνίστριες είναι η Meryl Streep και η Julia Roberts, είναι εγγυημένο ότι θα παρακολουθήσεις τουλάχιστον δυνατές ερμηνείες. Και αυτό συμβαίνει εδώ. Στον “Αύγουστο”, όπως ήταν ο Ελληνικός τίτλος όταν η ταινία βγήκε στις αίθουσες, οι δύο σπουδαίες ηθοποιοί δίνουν ρεσιτάλ ερμηνείας και χημείας μεταξύ τους, γι’ αυτό άλλωστε ήταν τόσο υποψήφιες για Όσκαρ Ά και Β’ Γυναικείου ρόλου αντίστοιχα, όσο και για πλήθος μεγάλων βραβείων. Η ταινία διαδραματίζεται τον μήνα Αύγουστο στην Οκλαχόμα και είναι μία δραματική κωμωδία (ένα dramedy όπως το ονομάζουν στην Αμερική), που θίγει τους οικογενειακούς δεσμούς και την δυσλειτουργική σχέση των παιδιών με την Μητέρα τους. Φανταστείτε ένα κλασικό Ελληνικό τραπέζι της “αγίας Ελληνικής οικογένειας”, αλλά να διαδραματίζεται στην Οκλαχόμα. Κανονική σφαγή! Η ταινία προσφέρει άφθονο γέλιο, αλλά έχει και τις συγκινητικές στιγμές της.
Παραγωγός της ταινίας είναι ο George Clooney και είναι μεταφορά του βραβευμένου με
Πούλιτζερ και Τόνι ομότιτλου θεατρικού έργου του Tracy Letts.
Υπόθεση: Ο θάνατος και η κηδεία του πατέρα τους φέρνει τρεις αδερφές στο σπίτι της
μητέρας τους, της Violet (Meryl Streep), μιας καρκινοπαθούς φαρμακόγλωσσας. Οι κόρες
Barbara (Julia Roberts), Karen (Juliette Lewis) και Ivy (Julianne Nicholson), μαζί με τους
σημαντικούς τους ανθρώπους και διάφορους άλλους συγγενείς τους, παίρνουν όλο το
βάρος από το δηλητήριο της δυσλειτουργικής μητέρας τους, γιατί η Violet λέει στον καθένα
τους ότι ακριβώς σκέφτεται για εκείνους.
Διάρκεια: 120’
Σκηνοθεσία: John Wells
Σενάριο: Tracy Letts
Πρωταγωνιστούν: Meryl Streep, Julia Roberts, Ewan McGregor, Chris Cooper, Abigail
Breslin, Benedict Cumberbatch, Juliette Lewis
5. “Rhapsody in August” (1991)
Από τον καταξιωμένο Ιάπωνα σκηνοθέτη Akira Kurosawa, μία ταινία για τις χειρότερες
μέρες της ανθρωπότητας, τις ατομικές βόμβες εναντίον αμάχων, των Αύγουστο του 1945.
Σίγουρα δεν είναι μια καλοκαιρινή ταινία για τις μέρες αυτές, αλλά υπενθυμίζει ότι τον
μήνα αυτό, συνέβη μία απ’ τις πιο μαύρες στιγμές της ανθρωπότητας.
Αυτό το στοχαστικό δράμα, βασισμένο στο μυθιστόρημα “Nabe no naka” του Kiyoko
Murata, επικεντρώνεται γύρω από μια ηλικιωμένη γυναίκα που επέζησε από την επίθεση
με ατομική βόμβα στο Ναγκασάκι και την πολυπολιτισμική οικογένειά της. Καθώς
συγκεντρώνονται για να τιμήσουν την επέτειο της τραγωδίας (9 Αυγούστου), η ταινία
εμβαθύνει σε θέματα μνήμης, ιστορίας και συγχώρεσης, με δυνατές ερμηνείες.
Μαζί με τους Ιάπωνες ηθοποιούς, πρωταγωνιστεί και ο Richard Gere.
Η ταινία ήταν η επίσημη πρόταση της Ιαπωνίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ, αλλά δεν
κατάφερε να μπει στην τελική πεντάδα. Απέσπασε ωστόσο, 5 βραβεία και ακόμα 7
υποψηφιότητες στα Βραβεία της Ιαπωνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Υπόθεση: Σχεδόν 50 χρόνια μετά την αμερικανική πυρηνική επίθεση στο Ναγκασάκι κατά
τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, το φρικτό περιστατικό εξακολουθεί να
διαμορφώνει τη ζωή της Kane (Sachiko Murase), μιας ηλικιωμένης γυναίκας που έχασε τον
σύζυγό της και πολλά αδέρφια στον βομβαρδισμό. Ένα καλοκαίρι, η Kane μαθαίνει ότι ο
μεγαλύτερος αδερφός της είναι ετοιμοθάνατος στη Χαβάη. Ο ανιψιός της Kane, ο Clark
(Richard Gere), ταξιδεύει στο Ναγκασάκι για να τη βοηθήσει να τη φέρει εκεί, αλλά η Kane,
που εξακολουθεί να τρέφει εχθρότητα προς την Αμερική, δεν είναι σίγουρη για το ταξίδι.
Διάρκεια: 98’
Σκηνοθεσία: Akira Kurosawa
Σενάριο: Akira Kurosawa
Πρωταγωνιστούν: Sachiko Murase, Hidetaka Yoshioka, Richard Gere
