Ὁ λόρδος Ἔρνεστ Ράδερφορντ γεννήθηκε στή Νέα Ζηλανδία στίς 30 Αὐγούστου τοῦ 1871 ἀπό φτωχούς Σκωτσέζους γονεῖς καί ἦταν τό τέταρτο ἀπό τά δώδεκα παιδιά τῆς οἰκογενείας του.
Σέ ἡλικία μόλις 10 ἐτῶν ὁ Ἔρνεστ διάβασε τό πρῶτο του βιβλίο Φυσικῆς κι ἔκανε τά πρῶτα του πειράματα. Τό 1887 κέρδισε μία ὑποτροφία στό κολέγιο τοῦ Νέλσον, ἕνα ἰδιωτικό σχολεῖο ἀρρένων, ὅπου ἔμεινε ἐσωτερικός γιά τρία χρόνια.
Τό ἑπόμενο βῆμα στήν καριέρα του ἦταν τό κολέγιο τοῦ Καντερμπέρυ στό Κράισττσερτς (Christchurch) τῆς Νέας Ζηλανδίας. Ἐκεῖ ὑπῆρξε δραστήριος φοιτητής ἐνῶ ἀναδείχθηκαν καί ἄλλα ταλέντα του στούς τομεῖς τοᾶ ἀθλητισμοῦ καί τῆς μουσικῆς, δεξιότητες πού ὀφείλονταν στή μητέρα του. Ὡστόσο ὁ ἴδιος ἐπέλεξε νά ἀφοσιωθεῖ στήν ἐπιστήμη. Ἀφοῦ πῆρε τό πτυχίο του, μία ἀκόμη ὑποτροφία τοῦ ἐπέτρεψε νά συνεχίσει τίς σπουδές του. Τό 1893 ὁ Ράδερφορντ πῆρε μεταπτυχιακό δίπλωμα μέ διάκριση, σπουδάζοντας Μαθηματικά, Μαθηματική Φυσική καί Φυσική (συγκεκριμένα ἠλεκτρισμό καί μαγνητισμό). Ἡ ἀδυναμία του νά βρεΙ μία μόνιμη δουλειά μετά τήν ὁλοκλήρωση τῶν σπουδῶν του τόν ὁδήγησε στήν ἕρευνα. Καταφέρνοντας νά ἀποκομίσει καί τρίτη ὑποτροφία, στά 23 του χρόνια ταξίδεψε στό Κέμπριτζ ὅπου συνεργάστηκε ἐπιτυχῶς μέ τόν Τζόζεφ Τζών Τόμσον. Τό 1898 ὁ Ράδερφορντ ἀποδέχθηκε μία θέση καθηγητῆ στό Πανεπιστήμιο Μάκ Γκίλ στό Μόντρεαλ τοῦ Καναδᾶ. Τά ἐργαστήρια ἐκεῖ ἦσαν πολύ καλά ἐξοπλισμένα, κάτι πού τοῦ ἔδωσε τή δυνατότητα νά σημειώσει σημαντική πρόοδο στίς ἕρευνές του. Ἐκεῖ παρέμεινε μέχρι τό 1907 ἐργαζόμενος πάνω στή ραδιενέργεια. Τό 1907 ἔγινε καθηγητής τῆς Φυσικῆς στό Πανεπιστήμιο Βικτόρια τοῦ Μάντσεστερ, ὅπου ἀναδείχτηκε κυρίαρχη φυσιογνωμία στό χῶρο τῆς πειραματικῆς φυσικῆς καί κυρίως στή ραδιοχημεία. Τό 1908 πῆρε τό Νόμπελ Χημείας καί κατά τή διάρκεια τῆς ἀπονομῆς τοῦ βραβείου σχολίασε μέ χιοῦμορ ὅτι εἶδε πολλές ἀλλαγές στή ζωή του, ἀλλά ποτέ δέν πίστευε ὅτι θά μεταμορφωνόταν ἀπό φυσικός σέ χημικό.
Ἀκολούθησε τό 1909 τό περίφημο πείραμα του μέ τόν βομβαρδισμό μέ ἠλεκτρόνια ἑνός λεπτοῦ φύλλου χρυσοῦ. Ἀπό τή σκέδαση τῶν ἠλεκτρονίων ἀνακάλυψε τήν κατανομή φορτίου στό ἄτομο καί δημιούργησε τό ἀτομικό του μοντέλο, σύμφωνα μέ τό ὁποῖο τό ἄτομο ἔχει συγκεντρωμένο τό θετικό φορτίο στό κέντρο του καί τό ἀρνητικό περιφερειακά. Ἐπίσης ὁ Ράδερφορντ εἶχε προβλέψει στίς θεωρίες του τήν ὕπαρξη νετρονίων στά ἄτομα, κάτι πού ἐπαληθεύτηκε τό 1932 μέ τήν ἀνακάλυψη τοῦ νετρονίου ἀπό τόν Τζέιμς Τσάντγουικ.
Ὁ Ράδερφορντ ἀγωνίστηκε ἐπίσης ὥστε οἱ γυναῖκες νά ἀποκτήσουν ἴσα δικαιώματα μέ τούς ἄντρες στό Πανεπιστήμιο τοῦ Κέιμπριτζ, ὅπου ἔγινε διευθυντής, καί γιά νά διατηρηθοῦν οἱ ὑποτροφίες γιά τούς φοιτητές ἀπό τό ἐξωτερικό. Ἐπίσης ὅταν τό 1933 ἡ Γερμανία ἀπέλυσε ἀπό τά πανεπιστήμια τούς «μή-Ἄρειους», βοήθησε πολύ ἀρκετούς ἀπό αὐτούς.
Στίς 19 Ὀκτωβρίου τοῦ 1937 ὁ Ράδερφορντ πέθανε καί ἐτάφη στό Ἀββαεῖο τοῦ Οὐέστμινστερ, κοντά στόν τάφο τοῦ Νεύτωνα. Ἦταν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος πού «εἶδε» καί μελέτησε τόν ἀτομικό πυρήνα.
Μελέτησε τόν κόσμο τοῦ ἀτόμου ἀπό καθαρή ἀγάπη πρός τήν ἀλήθεια, ὅπως δείχνουν τά λόγια του: «Οἱ ἄντρες πού ἔκαναν αὐτά τά πειράματα δέν ἔψαχναν νά βροῦν καινούριες πηγές ἐνέργειας, οὔτε νά παράγουν σπάνια καί ἀκριβά στοιχεῖα.
Ἡ αἰτία ἦταν πολύ βαθειά καί ἕδρευε στήν ἀκαταμάχητη ἕλξη πού ἀσκεῖ στόν ἄνθρωπο ἡ ἀνακάλυψη τῶν μεγάλων μυστηρίων τῆς φύσης».
