Γράφει ο Τάσος Γέροντας
Ο Σοβιετικός φυσικός Λεβ Λαντάου γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου (με το Γρηγοριανό ημερολόγιο) του 1908 στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, επαρχίας τότε της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Αναγνωρίστηκε από νωρίς ως «παιδί-θαύμα» στα Μαθηματικά. Σε ηλικία 14 ετών εγγράφηκε στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μπακού, ταυτόχρονα σε δύο τμήματα: το Φυσικομαθηματικό και το Χημικό. Το 1924 πήρε μετεγγραφή για το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου του Λένινγκραντ, από όπου και αποφοίτησε το 1927. Στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο «Φυσικο-τεχνικό Ινστιτούτο του Λένινγκραντ» και στα 21 του πήρε διδακτορικό. Το 1929 ταξίδεψε για πρώτη φορά στο εξωτερικό, με μία υποτροφία της σοβιετικής κυβέρνησης. Μετά από σύντομη παραμονή στο Γκαίτινγκεν και στη Λειψία, πήγε στην Κοπεγχάγη και εργάσθηκε στο Ινστιτούτο Νιλς Μπορ για τη Θεωρητική Φυσική. Ο Λαντάου σε όλη την υπόλοιπη ζωή του θεωρούσε τον εαυτό του μαθητή του Μπορ και η στάση του απέναντι στη Φυσική επηρεάσθηκε πολύ από το παράδειγμά του. Μετά την παραμονή του στην Κοπεγχάγη, επισκέφθηκε το Καίμπριτζ και τη Ζυρίχη προτού επιστρέψει στην ΕΣΣΔ. Από το 1932 ως το 1937 ήταν επικεφαλής του Τμήματος Θεωρητικής Φυσικής στο Ινστιτούτο Μηχανικής και Μηχανολογίας του Χάρκοβο.
Κατά τις σταλινικές εκκαθαρίσεις ο Λαντάου συνελήφθη στις 27 Απριλίου 1938 επειδή συνέκρινε τον σταλινισμό με τον ναζισμό, και κρατήθηκε σε φυλακή της NKVD (προδρόμου της ΚGB) μέχρι τις 29 Απριλίου 1939, οπότε ο συνάδελφός του Πιότρ Καπίτσα, πειραματικός φυσικός χαμηλών θερμοκρασιών, έγραψε ένα γράμμα στον Στάλιν εγγυώμενος προσωπικά για τη συμπεριφορά του Λαντάου.
Στις 7 Ιανουαρίου 1962, ο Λεβ Λαντάου έπεσε θύμα τροχαίου δυστυχήματος, όταν το αυτοκίνητό του συγκρούστηκε με νταλίκα. Αφού παρέμεινε σε αφασία επί έξι βδομάδες και δηλώθηκε αρκετές φορές κλινικά νεκρός, κατάφερε τελικά να επιζήσει. Επιφανείς γιατροί από διάφορες χώρες προσφέρθηκαν να βοηθήσουν για να σωθεί.
Εκείνη τη χρονιά τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής. Αφού συνήλθε, άρχισε να ανακτά τις δυνάμεις του με αργό ρυθμό, αλλά ποτέ πια δεν κατάφερε να εργαστεί δημιουργικά. Πέθανε έξι χρόνια αργότερα, την 1η Απριλίου 1968, στην Μόσχα.
Τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε ο Λαντάου κάλυπταν όλο το φάσμα της γενικής φυσικής, από τη φυσική των χαμηλών θερμοκρασιών ως την πυρηνική φυσική, από τη θεωρία τής μεταλλικής κατάστασης ως την αστροφυσική, από τη μελέτη τής κοσμικής ακτινοβολίας ως μελέτη τού πλάσματος και από την υδροδυναμική ως την ατομική φυσική. Συνεισέφερε σε θεωρητικό επίπεδο και στην κατασκευή της ατομικής βόμβας και της υδρογονοβόμβας των Σοβιετικών.
Η συμβολή τού Λαντάου αποδεικνύεται και από τους πολλούς όρους τής φυσικής που φέρουν το όνομά του, όπως «διαμαγνητισμός Λαντάου» και «ενεργειακές στάθμες Λαντάου» στον τομέα της φυσικής της στερεάς κατάστασης, «εξασθένιση Λαντάου» στον τομέα τής φυσικής του πλάσματος, «ενεργειακό φάσμα Λαντάου» στον τομέα τής φυσικής των χαμηλών θερμοκρασιών και «τομές Λαντάου» στον τομέα τής φυσικής των υψηλών ενεργειών.
Ο Λαντάου κρατούσε έναν κατάλογο φυσικών, τους οποίους βαθμολογούσε σε αντίστροφη λογαριθμική κλίμακα από το 0 έως το 5. Τον υψηλότερο βαθμό, 0, τον έδινε στον Νεύτωνα, ενώ ο Αϊνστάιν πήρε 0,5. Το 1 είχαν οι Νιλς Μπορ, Βέρνερ Χάιζενμπεργκ, Πωλ Ντιράκ και Έρβιν Σραίντινγκερ, οι θεμελιωτές της Κβαντομηχανικής, όπως και οι Σατυέντρα Μπόουζ και Γιουτζίν Γουίγκνερ. Ο Λαντάου βαθμολογούσε τον εαυτό του με 2,5 αλλά στο τέλος τον «προήγαγε» στο 2. Παρά τη χαμηλή αυτοαξιολόγηση του ταλέντου του στην κλίμακα αυτή, ο Λαντάου θεωρείται από πολλούς ισάξιος με τους Ντιράκ, Βόλφγκανγκ Πάουλι, Ενρίκο Φέρμι και Ρίτσαρντ Φάινμαν, ως ένας ικανότατος φυσικός με ξεχωριστή διάνοια.
