Συνέντευξη στον Λάζαρο Γεροφώτη
Ο Αχιλλέας Τσούτσης είναι δικηγόρος και σκηνοθέτης. Έχει κάνει σπουδές στα νομικά και στα οικονομικά σε Ελλάδα, Ελβετία και Αμερική. Στον κινηματογράφο έχει κάνει δύο σεμινάρια, ένα στο Παρίσι (EICAR Paris) και ένα στην Ελλάδα το Filmschool of Greece. Το “Δέκα Λεπτά Κολύμπι” είναι η δεύτερη του ταινία μικρού μήκους καθώς είχαν προηγηθεί και κάποιες πιο πρώιμες δουλείες που είχαν ταξιδέψει σε κάποια φεστιβάλ σε Ελλάδα και εξωτερικό, καθώς και κάποια music videos. Η ταινία “A 10 Minute Swim” (Δέκα Λεπτά Κολύμπι), όπου επιλέχθηκε και συμμετέχει στο φετινό 47ο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας και στο 30o Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών Νύχτες Πρεμιέρας, είναι μια ταινία εποχής που έχει να κάνει με την περίοδο του 1970 στην Αλβανία, όπου επι δικτατορίας Χότζα υπήρχε καθεστώς που περιόριζε την μειονότητα των Ελλήνων εκεί και δεν επιτρεπόταν να αποδράσεις από τα σύνορα. Εφόσον σε συλλάμβαναν στην διαδικασία να αποδράσεις όλη η οικογένεια πλήρωνε τις συνέπειες καθώς κατέληγε στην εξορία καταναγκαστικών έργων. Το σενάριο έγραψε ο Αχιλλέας Τσούτσης μαζί με τον πρωταγωνιστή Αλέξανδρο Μούστα πατώντας πάνω στα ιστορικά γεγονότα και δημιουργώντας μια μυθοπλασία εμπνευσμένη από αυτά.
Τι ήταν αυτό που σε τράβηξε στην τέχνη του κινηματογράφου από τις αρχικές σπουδές σου στα νομικά και οικονομικά;
Αγαπούσα από μικρό παιδί τον κινηματογράφο, καταβρόχθιζα ταινίες σωρηδόν, μελετούσα σκηνοθέτες και ρεύματα και πάντα είχα το όνειρο να κατανοήσω το πως κατασκευάζεται μια ταινία. Την περίοδο που εργαζόμουν ως δικηγόρος στο Παρίσι αποφάσισα στον ελεύθερο μου χρόνο τα Σαββατοκύριακα να παρακολουθήσω ένα κύκλο σεμιναρίων στην σκηνοθεσία και την παραγωγή. Ακολούθησε το σεμινάριο του Filmschool of Greece όταν επέστρεψα στην Ελλάδα και αυτά τα μαθήματα ήταν το έναυσμα ώστε να αποπειραθώ να σκηνοθετήσω στην πράξη τις πρώτες μου ταινίες. Μπορώ να πω πως και το background μου στα νομικά και στα οικονομικά με βοήθησε σε ένα βαθμό και στην σκηνοθεσία, κυρίως στο κομμάτι της οργάνωσης της παραγωγής. Στο τέλος, συνειδητοποιεί κανείς πως οι ακαδημαϊκές αλλά και οι επαγγελματικές γνώσεις και εμπειρίες που αποκομίζει από διαφορετικούς κλάδους και πεδία μπορούν να φανούν χρήσιμες και σε τελείως διαφορετικά περιβάλλοντα.
Είναι δύσκολο το να δηλώνεις σκηνοθέτης και σεναριογράφος στην Ελλάδα του σήμερα; Υπάρχει επαγγελματική αποκατάσταση ή ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, η διαφήμιση, τα μουσικά video clip είναι μία ανάγκη καλλιτεχνικής έκφρασης και στην ουσία το συμπλήρωμα σε μία άλλη βασική εργασία;
Είναι σίγουρα δύσκολο να δηλώνεις επαγγελματίας σε οποιοδήποτε καλλιτεχνικό κλάδο στην Ελλάδα του σήμερα και ο κλάδος της σκηνοθεσίας είναι ένας απ’ αυτούς. Πιστεύω πως είναι πολύ προσωπικό και ξεχωριστό μονοπάτι το πως κάποιος θα προσεγγίσει την σκηνοθεσία καθώς υπάρχουν εναλλακτικές, π.χ. μπορεί ένας σκηνοθέτης να βιοπορίζεται και από την σκηνοθεσία music videos και διαφημιστικών ενώ αναπτύσσει παράλληλα την παραγωγή ταινιών ή μπορεί και να εργάζεται σε κάποιο άλλο πόστο του κλάδου όπως η φωτογραφία, το μοντάζ, ή η παραγωγή καθώς και να εργάζεται και σε ένα κλάδο τελείως διαφορετικό από τον οπτικοακουστικό. Το να βιοπορίζεται κανείς από την σκηνοθεσία, ειδικά στα πρώτα του βήματα είναι δυσχερές οπότε και είναι απαραίτητο να βρει τον συνδυασμό που ταιριάζει επαγγελματικά στο προσωπικό του μονοπάτι και προφίλ και να έχει την επιμονή και υπομονή που χρειάζεται για να μην πτοηθεί από τις πολλές φορές αντίξοες συνθήκες.
Η ταινία μικρού μήκους “10 λεπτά κολύμπι” είναι η δεύτερη σκηνοθετική σου απόπειρα. Πως δημιουργήθηκε η ιδέα για την ταινία;
Η ιδέα προήλθε από τον πρωταγωνιστή της ταινίας, συν-σεναριογράφο αλλά και φίλο και συνεργάτη Αλέξανδρο Μούστα ο οποίος είναι Αλβανός κατά το ήμισυ. Η ιδέα με συγκίνησε ιδιαίτερα όχι μόνο λόγω της καταγωγής μου από την Ήπειρο αλλά και λόγω του ιστορικού της υπόβαθρου και του ενδιαφέροντος που τρέφω για τα Βαλκάνια, την κουλτούρα και τα λαογραφικά τους στοιχεία. Αισθάνομαι πως στα Βαλκάνια αλλά και στην ελληνική επαρχία, μακριά από το αστικό περιβάλλον, κρύβονται ιστορίες αληθινές που πρέπει να βγουν στο φως, όπως στο “Δέκα Λεπτά Κολύμπι” η πραγματική ιστορία καταπίεσης των προσωπικών σχέσεων της περίοδο του καθεστώτος του Ένβερ Χότζα. Κινηματογραφικά, η έμπνευση ήρθε από ένα folk βαλκανικό σινεμά του Κουστουρίτσα, του Αγγελόπουλου και του Παντελή Βούλγαρη, καθώς τα λαϊκά κοινωνικά μοτίβα αλλά και η φύση και τα χαρακτηριστικά του μέρους αναδεικνύονται ως συμμέτοχοι της ιστορίας.
Το σενάριο είναι γραμμένο από εσένα σε συνεργασία με τον πρωταγωνιστή της ταινίας Αλέξανδρο Μούστα. Πως ήταν αυτή η συνεργασία; Έγινε έρευνα και ιστορική μελέτη για την συγγραφή του σεναρίου;
Με τον Αλέξανδρο Μούστα είχαμε γνωριστεί και συνεργαστεί σε μια κινηματογραφική άσκηση στο πλαίσιο των σεμιναρίων του Filmschool of Greece και είχαμε ήδη αναπτύξει μια φιλική σχέση και χημεία πάνω στην καλλιτεχνική συνεργασία. Ο συνδυασμός στην δημιουργία του σεναρίου και στην εκτέλεση της ταινίας ήταν μια πολύ όμορφη διαδικάσία καθώς αναπτύξαμε μια δυναμική να επιλύουμε ζητήματα συνδυαστικά και αποτελεσματικά. Καθώς η ταινία στόχευσε να καταπιαστεί με ένα σοβαρό πολιτικό και ιστορικό ζήτημα θέλαμε να δώσουμε την απαραίτητη προσοχή στην μελέτη του ιστορικού πλαισίου της εποχής, στην έρευνα φωτογραφικού και ενδυμaτολογικού υλικού καθώς και στην έρευνα των τοποθεσιών καθώς ειδικά σε μια ταινία εποχής είναι διαρκώς παρών ο κίνδυνος η παραμικρή ασυνέπεια να «πετάξει» τον θεατή εκτός του κόσμου που στοχεύεις να χτίσεις σκηνοθετικά.
Η ταινία είναι τοποθετημένη στις αρχές τις δεκαετίας του 1970. Οι δύο βασικοί χαρακτήρες θέλουν να “αποδράσουν” από την δικτατορία του Χότζα στην Αλβανία για μια καλύτερη ζωή στην Ελλάδα, όπου την ίδια περίοδο ζει την δικτατορία των Συνταγματαρχών. Επιλέχθηκε σκόπιμα η τοποθέτηση της ταινίας σε αυτή τη χρονική περίοδο; Τι σχέση έχει με την σημερινή πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, την Αλβανία και γενικότερα στον κόσμο;
Μας φάνηκε πολύ ενδιαφέρων να εξερευνήσουμε την συγκεκριμένη χρονική περίοδο και να φωτίσουμε με μια μυθοπλασία τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα μιας εποχής για την οποία ο κινηματογράφος δεν είχε ασχοληθεί μέχρι πρότινος. Παράλληλα, προσπαθήσαμε να εξετάσουμε και να αποδώσουμε τα γεγονότα υπο μια ευρύτερη οπτική γωνία που να αντανακλά με ένα γενικότερο τρόπο και πως ένα πολιτικό καθεστώς μπορεί να επηρεάσει τις διαπροσωπικές σχέσεις. Αυτό που βλέπεις σίγουρα στην σημερινή Αλβανία είναι τις επιπτώσεις του παρελθοντικού καθεστώτος και κυρίως το πως αυτό απότελεσε τροχοπέδη και διαμορφώσε την οικονομία, την ανάπτυξη αλλά και την εξωστρέφεια της χώρας την δεκαετία του 90 και μετά.
Είναι μία ταινία εποχής, με κοστούμια, σκηνικά και χώρους που προσδιορίζουν την χρονική περίοδο. Πόσο εύκολη ή δύσκολη ήταν η αποτύπωση της εποχής από την ομάδα που εργάστηκε για την δημιουργία της ταινίας;
Αυτό ήταν μια μεγάλη πρόκληση, ειδικά επειδή η ταινία έγινε ανεξάρτητα και χωρίς εταιρία παραγωγής και από μια μικρή ομάδα με ανθρώπους που τώρα ξεκινάνε στον χώρο. Παράλληλα, αυτή η δυσκολία ήταν και ο κινητήριος μοχλός στο να γίνει ενδελεχώς η απαραίτητη έρευνα και να αποδοθεί η προσοχή που χρειαζόταν στην δημιουργία της ταινίας. Όσον αφορά τα κοστούμια αφού κάναμε την έρευνα μετά μια ευγενική χορηγία από το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων μας βοήθησε πολύ στο να έχουμε στην διάθεση μας κοστούμια υψηλής ποιότητας που ανέβασαν το επίπεδο παραγωγής. Σχετικά με τα σκηνικά και τους χώρους, με τον Αλέξανδρο Μούστα ταξιδέψαμε πριν τα γυρίσματα στην Νότια Αλβανία για να αναζητήσουμε τις τοποθεσίες και να επιλέξουμε ποια μέρη ταίριαζαν πιο πολύ στην αισθητική της εποχής που έπρεπε να μεταδοθεί από την ταινία.
Πως ήταν η συνεργασία με τους ηθοποιούς και τους υπόλοιπους συντελεστές της ταινίας;
Το σινεμά είναι ένα ομαδικό σπορ και η ομαλή συνεργασία με τους συντελεστές είναι κομβική για το αποτέλεσμα. Η συνεργασία ήταν μια πολύ όμορφή εμπειρία καθώς ο κάθε συντελεστής, ηθοποιός, συντελεστής στο γύρισμα ή στο στάδιο του post-production, αναδεικνύεται ως συν δημιουργός με τον σκηνοθέτη ώστε το ολοκληρωθεί το κάθε κομμάτι του παζλ που είναι μια ταινία.
Η ταινία συμμετέχει στο 47ο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας. Αρχικά πως νιώθεις για την επιλογή της ταινίας σου στο σημαντικότερο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της χώρας και πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των Φεστιβάλ για την προβολή και προώθηση τόσο μίας κινηματογραφικής ταινίας όσο και του δημιουργού της; Είναι μονόδρομος για έναν μικρομηκά να φανεί το έργο του ή πιστεύεις ότι μπορούν να υπάρξουν κι άλλοι τρόποι προβολής;
Είναι μεγάλη χαρά και τιμή η συμμετοχή της ταινίας στο Φεστιβάλ Δράμας που σίγουρα είναι ένα σημείο αναφοράς για μια ταινία μικρού μήκους στην χώρα, καθώς το Φεστιβάλ θεωρείται πλέον και ένα από τα πιο επιφανή για την μικρού μήκους στην Ευρώπη. Ο ρόλος των Φεστιβάλ για μένα είναι διττός και έχει να κάνει από την μία πλευρά με την επικοινωνία της ταινίας σε ένα ευρύ κοινό και την ανταπόκριση που αυτή λαμβάνει, ο οποίος είναι και ο βασικός στόχος στο τέλος της μέρας, και από την άλλη με την εξέλιξη ενός σκηνοθέτη ως δημιουργού μέσα από την συμμετοχή και την συν διάδραση με τις άλλες ταινίες, ιδέες και τάσεις που θα συναντήσει σε ένα Φεστιβάλ. Η μικρού μήκους από την φύση της έχει μια ροπή προς την φεστιβαλική πορεία, παρ’ όλα αυτά κάποιες εναλλακτικές οδοί είναι και η προβολή της σε κινηματογράφους διανομής πριν από μεγάλου μήκους ταινίες καθώς και η προώθηση της σε πλατφόρμες. Το κρίσιμο για μένα είναι η ταινία να επικοινωνηθεί με κάθε δυνατό μέσο σε ένα ευρύ κοινό και αυτή η διαδικασία να αποτελέσει και ένα εφαλτήριο για τον σκηνοθέτη για να προχωρήσει στο επόμενο του βήμα.
Μετά την Δράμα θα συνεχιστεί η Φεστιβαλική πορεία της ταινίας;
Μετά την πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Δράμας η ταινία συνεχίζει με την συμμετοχή της στο Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών Νύχτες Πρεμιέρας τον Οκτώβριο. Έπειτα, ένα ταξίδι και σε άλλα φεστιβάλ της Ελλάδας και του εξωτερικού καθώς και η προβολή της ταινίας πριν από μεγάλου μήκους ταινίες, σε κινηματογράφους της Αθήνας μέσα στην σεζόν είναι κάποιες επόμενες σκέψεις και στόχοι, ώστε η ταινία να επικοινωνηθεί σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό γίνεται.
Βρίσκεσαι σε σκέψεις για να περάσεις στη δημιουργία μιας μεγάλου μήκους ταινίας ή θέλεις να παραμείνεις λίγο ακόμα στον κόσμο των μικρού μήκους δημιουργιών;
Αυτό εξαρτάται πάντα και από την ιστορία που θέλεις να αφηγηθείς και την φόρμα που ταιριάζει κατά περίπτωση. Προσωπικά στοχεύω να συνεχίσω με μια επόμενη μικρού μήκους μυθοπλασίας και μετά να προχωρήσω στην ανάπτυξη μιας μεγάλου μήκους ταινίας.
Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σου σχέδια σου;
Αυτήν την περίοδο και πάλι σε συνεργασία με τον Αλέξανδρο Μούστα, ολοκληρώνουμε το σενάριο και προετοιμάζουμε την παραγωγή μιας επόμενης μικρού μήκους ταινίας μυθοπλασίας αναφορικά με το μεταναστευτικό – προσφυγικό ζήτημα.
Συντελεστές
Σκηνοθέτης: Αχιλλέας Τσούτσης / Σενάριο: Αλέξανδρος Μούστας & Αχιλλέας Τσούτσης / Ηθοποιοί: Αλέξανδρος Μούστας, Πόπη Φραγκάκου, Μικαέλλα Κόντρα, Αναστασία Νταλιάνη, Γιώργος Τζουβελέκης, Μαρία Συρίγου, Γρηγόρης Κανδαράκης, Μανώλης Ριζικός/ Διευθυνση Φωτογραφίας: Άγγελος Παπαδόπουλος, Αχιλλέας Τσούτσης, Θάνος Λυμπερόπουλος / Οπερατέρ: Μανώλης Ριζικός / Βοηθός Σκηνοθέτη: Ισμήνη Πρόϊου / Production Designer: Γρηγόρης Κανδαράκης / Μονταζ: Μάνος Μακρυγιαννάκης / Color Grading: Μάνθος Σάρδης, A10 Productions / Sound Recording: Παύλος Χάρμπαλης / Sound Design & Mix: Γιώργης Σαραντινός / Art Director: Αλέξανδρος Μούστας & Αναστασία Νταλιάνη / Poster Design: Ιάσωνας Γρηγορόπουλος/ Executive Producer: Because Group, Teatro Nuevo/ Παραγωγή: Αχιλλέας Τσούτσης & Αλέξανδρος Μούστας
