της ipolinstinplage (Instagram: ipolinstinplage)
Δεν θα ήθελα να αναφερθώ στην καριέρα του Αλέν Ντελόν ως ηθοποιού γενικότερα. Έχουν γραφτεί ήδη πάρα πολλά άρθρα, έχουν γίνει ποστ στα social media με αφορμή τον θάνατό του, που δεν κάνουν τίποτ’άλλο παρά ν’αναφέρουν το ερμηνευτικό του ταλέντο, το πλήθος των εξαιρετικών ρόλων που τού δόθηκαν, κι αυτός τους έφερε στη ζωή πάνω στην οθόνη καλύτερα απ’ όσο θα μπορούσε ο οποιοσδήποτε άλλος. Ούτε στην ιδεολογία του θα ήθελα να αναφερθώ γενικά. Έχουν γραφτεί επίσης πολλά άρθρα, έχουν γίνει ποστ στα social media, στα οποία σωστά καταδικάζεται για τις θέσεις του. Αυτό που δεν έχω δει να γίνεται, – αν και ομολογουμένως δεν θα μπορούσα ποτέ να διαβάσω ό,τι έχει γραφτεί με αφορμή τον θάνατό του -, είναι κάποια σύνδεση μεταξύ των δύο, του ερμηνευτικού ταλέντου του και της ιδεολογίας του, πράγμα που θ’άξιζε να γίνει, γιατί η δεύτερη εμφανώς εμπόδισε το πρώτο να εμφανιστεί, όταν ήταν ο Ντελόν αυτός που καθόριζε τι χαρακτήρες θα παίξει.
Ο Ντελόν συμμετείχε στη συγγραφή του σεναρίου λίγων φιλμ, δύο απ’αυτά μάλιστα τα σκηνοθέτησε – το ένα ήταν το “Για το τομάρι ενός μπάτσου” (“Pour la peau d’un flic”), και το άλλο ήταν το “Ο μαχητής” (“Le battant”), και τα δύο ταινίες δράσης με τον ίδιο ως πρωταγωνιστή. Το σενάριο σ’αυτές τις ταινίες, όπως και στο “Σοκ” (“Le choc”), το οποίο συνσκηνοθέτησε με τον Ρομπάν Νταβί, δεν έχει καμία από τη χαρακτηρολογική πολυπλοκότητα που έχουν τα φιλμ που γύρισε ο Ντελόν με τους κορυφαίους Μελβίλ, Ντερέ, Κλεμάν και Βισκόντι. Ο Ντελόν παίζει, και στις τρεις αυτές ταινίες, έναν συμβατικά “σκληρό” (σ.σ. μάτσο) άντρα, απρόσιτο και τόσο σωματικά, όσο και συναισθηματικά σχεδόν άτρωτο, του οποίου η μόνη ένδειξη ευαλωτότητας είναι κάποιο τραύμα από όπλο, όταν αρχίζει η δράση. Δεν έχουμε εδώ την κρυμμένη μα υπαρκτή πίσω από τον ψυχρό επαγγελματισμό ευαλωτότητα του “Σαμουράι” και – σε μικρότερο βαθμό – του “Μπάτσου”, το άγχος λόγω της γνώσης της ενοχής της “Πισίνας”, ακόμα και τον έντονο θυμό και την επιθυμία για εκδίκηση του “Γυμνοί στον ήλιο”, ή τη γλυκιά γοητεία του “Γατόπαρδου”. Ο Ντελόν στις τρεις σκηνοθετικές του προσπάθειες, παίζει χαρακτήρες σχεδόν εξολοκλήρου κενούς από συναίσθημα, που τα βλέπουν όλα με μια αποστασιοποιημένη χαλαρότητα και ψυχρότητα, η οποία, όμως, σε αντίθεση μ’αυτή που χαρακτηρίζει τους ήρωες που ο ίδιος ενσάρκωσε στη δουλειά του Μελβίλ, δεν κρύβει κάτι από πίσω.
Αν σκεφτούμε κιόλας ότι αυτός ο τύπος μάτσο άντρα προωθείται, μέσω των υπόλοιπων στοιχείων του ίδιου του σεναρίου μα και των φιλμ αυτών γενικότερα, ως πρότυπο και ήρωας, εμφανίζεται το ξεκάθαρο ιδεολογικό πρόβλημα που συνιστά η προαγωγή μιας τέτοιας συμπεριφοράς. Μα, υπάρχει κι ένα άλλο πρόβλημα, καθαρά καλλιτεχνικό, που αφορά τον περιορισμό του εύρους της ερμηνείας του Ντελόν απ’ τον ίδιο, λόγω των λίγων ευκαιριών που έχει απ’το σενάριο να εκφράσει διαφορετικά συναισθήματα. Οι κρυμμένες ταυτότητες, οι ηθικά περίπλοκες πράξεις κι αντιδράσεις των σεναρίων των φιλμ στα οποία έπαιξε, μα τα οποία δεν έγραψε, έδιναν την ευκαιρία στον Ντελόν να δείξει πραγματικά το ερμηνευτικό του ταλέντο, κι αυτό γιατί μόνο μέσω της ερμηνείας του, αυτός ο λεπτός συνδυασμός στιλ και συναισθήματος, coolness κι ευαλωτότητας, εκφραζόταν όπως ακριβώς έπρεπε στο φιλμ. Το σενάριο έδινε την πηγή, μα οι ερμηνείες του την υλοποιούσαν με τον καλύτερο τρόπο, ήταν μία υπόθεση μισού-μισού, και, στα φιλμ του σκηνοθέτη Ντελόν, το ένα μισό, αυτό που αποτελούσε την προϋπόθεση για να υπάρξει το ερμηνευτικό, απλά δεν υπήρχε.
Οι χαρακτήρες του Ντελόν στο σενάριο του Μελβίλ είναι πολυδιάστατοι, κι αυτό επιτρέπει στον Ντελόν να δείξει πόσο πολυδιάστατος ηθοποιός είναι. Οι χαρακτήρες του Ντελόν στο σενάριο του Ντελόν, είναι απλοϊκά μάτσο, κι αυτό οδηγεί τον Ντελόν να παίζει αδιάφορα, απλά επαρκώς. Είναι μερικά, όμως, σημεία, που φανερώνουν ότι υπάρχει κάτι από τον Ντελόν των μεγάλων σκηνοθετών-σεναριογράφων, αυτή η στιγμή στο “Σοκ” που χαίρεται μαζί με την Ντενέβ, ή η άλλη, στο τέλος του “Μαχητή”, όταν για λίγο παραδίδεται στη θλίψη, νομίζοντας ότι η κοπέλα του δολοφονήθηκε. Μερικά σημεία που σε κάνουν να εύχεσαι να ήταν ο Ντελόν αρκετά προοδευτικός για ν’αποδεχθεί πλήρως την ιδέα ενός ευάλωτου άντρα, ώστε να δείξει έτσι το υποκριτικό του μεγαλείο. Στην περίπτωση του Ντελόν, έχει ακουστεί συχνά το αίτημα – που συμμερίζομαι -, να διαχωρίσουμε τον άνθρωπο-συντηρητικό ιδεολόγο, από τον καλλιτέχνη-ηθοποιό. Προφανώς, όμως, ο ίδιος δεν το έκανε, κι ανάλογα σενάρια έγραφε, σενάρια με τα οποία ο ιδεολόγος Ντελόν σκότωνε τον ηθοποιό Ντελόν. Για το κακό το δικό του ως καλλιτέχνη, το δικό μας ως θεατών, και του κινηματογράφου ολοκλήρου, που έχασε κάποιες υποσχόμενες ερμηνείες.
Δεν πειράζει, έχουμε να θυμόμαστε τον “Σαμουράι”, κι όχι μόνο…
