Όταν η Τζένη Καρέζη επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη της: Καλαμαρί, Αγια Σοφία, Λευκός Πύργος

Παρακολουθούσα στο ίντερνετ μια από τις λιγότερο παιγμένες στην τηλεόραση ταινίες της Τζένης Καρέζη, μια ταινία που είχαν πολλά χρόνια να δω, την “Χριστίνα”, μια αστυνομική κωμωδία του Γιάννη Δαλιανίδη, διαφορετική από τις συνηθισμένες της εποχής εκείνης, με συμπρωταγωνιστές στο πλευρό της αγαπημένης ηθοποιού τον Ντίνο Ηλιόπουλο και τον Ανδρέα Μπάρκουλη. Ένα μικρό μέρος της ταινίας είχε γυριστεί στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο του 1960. Οι ηθοποιοί βρέθηκαν στην πόλη, όπου επικράτησε πραγματικός πανζουρλισμός με την Τζένη να γίνεται αντικείμενο λατρείας και κυνηγητού από τους Θεσσαλονικείς και ν’ αναδεικνύεται πραγματικός “κυβερνήτης” της πόλης για μια εβδομάδα – όσο διήρκεσαν τα γυρίσματα της ταινίας στη συμπρωτεύουσα.

“Αναρωτιέμαι γιατί η Τζένη Καρέζη δεν βάζει υποψηφιότητα για… βουλευτής”, αναρωτιόταν ο δημοσιογράφος Σταμάτης Φιλιππούλης, από τους πρυτάνεις του καλλιτεχνικού ρεπορτάζ της εποχής, στο σχετικό αφιέρωμα για τα γυρίσματα της “Χριστίνας” στη Θεσσαλονίκη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Εμπρός στις 16.07.1960. Και συνέχιζε: “Ούτε ο μεγαλύτερος μετά Χριστόν… προφήτης θα μπορούσε να προφητεύση το μέγεθος της υποδοχής που της επεφυλάχθη… Δεν είναι υπερβολή όταν λέμει ότι επί επτά ημέρες ήταν… κυβερνήτης Θεσσαλονίκης. Ίσως σ’ αυτό να συνέτρεξε και ο λόγος ότι με την Θεσσαλονίκη είχε… προηγούμενα. Εκεί πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Οι Θεσσαλονικείς, λοιπόν, μεταξύ των άλλων, την είδαν και σαν συμπατριώτισσα…. Αν αποφασίση ποτέ η Τζένη Καρέζη να γράψη τα απομνημονεύματά της, ασφαλώς στο κεφάλαιο “Θεσσαλονίκη” θα αφιερώση τις περισσότερες σελίδες”.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του δημοσιογράφου, που ήταν παρών στα γυρίσματα της ταινίας στη “νύφη του Βορρά”, οι θαυμαστές και οι θαυμάστριες της Τζένης ορμούσαν κατά εκατοντάδες τόσο στο ξενοδοχείο, όσο και στα σημεία των γυρισμάτων – ακόμη και στο κομμωτήριο! – απλά και μόνο για να δουν από κοντά το αγαπημένο τους κινηματογραφικό είδωλο. Ήθελαν να της πιάσουν το χέρι, να της ζητήσουν αυτόγραφο ή ακόμη και ν’ αποσπάσουν ό,τι μπορούσαν: καμιά τούφα από τα μαλλιά της, κανένα κομμάτι ύφασμα από το φόρεμά της, μέχρι που κάποιος κατόρθωσε να “κλέψει” το δεξί παπούτσι της Τζένης! Υπήρχαν βέβαια και οι πιο ήρεμες εκδηλώσεις θαυμασμού, όπως όταν δύο κορτισάκια πρόσφεραν στην Καρέζη ένα μπουκέτο γαρύφαλλα λέγοντας της: “Σας τα χαρίζει η Θεσσαλονίκη”, κάνοντας την ηθοποιό να δακρύσει συγκινημένη.

Τα γυρίσματα διεξάγονταν μετ’ εμποδίων λόγω της υπερβολικής αγάπης του κόσμου. Μια μέρα το γύρισμα αναβλήθηκε όταν εκατοντάδες θαυμαστές της Καρέζη, στην προσπάθειά τους να την πλησιάσουν, έριξαν σκοινιά από το δεύτερο πάτωμα ενός κτιρίου προσπαθώντας να κατέβουν μέχρι την είσοδο του ισόγειου καταστήματος, όπου θα γυριζόταν μια σκηνή. Δεν πέτυχαν, όμως, το σκοπό τους, καθώς η Τζένη είχε ήδη δραπετεύσει από μια μικρή πόρτα.

Μια άλλη μέρα πάλι, όταν σύμφωνα με το σενάριο η Τζένη έπρεπε να καταδιώξει τον Ανδρέα Μπάρκουλη μ’ ένα ταξί στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, ο Δαλιανίδης είχε ζητήσει από την πρωταγωνίστριά του να κρυφτεί μέσα στο ταξί, ώστε να μην την αντιληφθούν οι θαυμαστές της. Αυτή τη φορά δεν πέτυχε το σχέδιο και οι θαυμαστές όχι απλά αντιλήφθηκαν την ηθοποιό, αλλά πολιόρκησαν το ταξί και κρατώντας φωτογραφίες, μολύβια, χαρτιά και οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί κανείς, ζητούσαν αυτόγραφα.

Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν η συνέντευξη της Τζένης Καρέζη στον Σταμάτη Φιλιππούλη, που συνόδευε το πιο πάνω ρεπορτάζ. Η Τζένη άνοιξε την καρδιά της και ομολογούσε: “Η ευτυχία μου στον κινηματογράφο με κάνει να φοβάμαι. Ξέρω ότι μια μέρα αυτή η ιστορία θα τελειώσει. Και θέλω σαν έλθει το τέλος, να μείνω μια καλή ηθοποιός. Θα κάνω ό,τι μπορώ όμως για να διατηρηθώ. Βλέπεις το σινεμά σε κάνει είδωλο. το θέμα είναι πώς θα κρατηθείς”.
Αρνούμενη να απαντήσει σε αδιάκριτες ερωτήσεις, η ηθοποιός παρατήρησε ότι “δεν πρέπει να βγάζουμε την ζωή των ηθοποιών στο πιάτο”. Στην παρατήρηση του δημοσιογράφου τι πρέπει να γίνεται όταν το πιάτο αυτό είναι “ορεκτικό”, η απάντηση της Τζένης ήταν σαφής: “Αφήστε να το γευθεί μόνος του ο καλλιτέχνης”. Παραδεχόταν, ωστόσο, ότι δεν θα ήθελε να παντρευτεί ηθοποιό και αυτό να ήταν ο λόγος να εγκαταλείψει την ηθοποιία, “επειδή θα το ήθελε ο σύζυγός μου”, ενώ έκανε και την αυτοκριτική της: “Παραδέχομαι πως είμαι τρομερά εγωίστρια… παραδέχομαι ότι είμαι τρομερά σπάταλη… παραδέχομαι ότι είμαι απίστευτα κοκέτα.. καπνίζω πολύ.. είμαι λαίμαργη… είμαι όλο μεταπτώσεις… Αλλά δεν είμαι διόλου ζηλιάρα… Με τους ανθρώπους που αγαπώ, είμαι πάντα τρυφερή”.

Τέλος, αξίζει πραγματικά τον κόπο ν’ αντιγραφεί ένα άλλο κομμάτι του ρεπορτάζ, μια περιήγηση της Τζένης Καρέζη μαζί με τον Σταμάτη Φιλιππούλη στους δρόμους που μεγάλωσε: στο σχολείο και το πατρικό της σπίτι. Δεν ξέρω αν η δύναμη ενός γραπτού κειμένου είναι το ίδιο ισχυρή με τη δύναμη της εικόνας, ωστόσο οι θαυμαστές της αξέχαστης ηθοποιού θα το εκτιμήσουν:

“Σούρουπο Θεσσαλονικιώτικο γιομάτο νοσταλγία. Απόψε η Τζένη μου ζήτησε να την συνοδεύσω στα παλιά της “λημέρια”: Καλαμαρί, Αγιά Σοφιά, Λευκός Πύργος. Ας πάμε πρώτα στο σχολείο της.

Θα σου δείξω κάθε τι που αφορά τα παιδικά μου χρόνια… Εδώ, και μου έδειξε την πρόσοψη του κτιρίου που στεγάζεται η σχολή “Καλαμαρί”, έμαθα τα πρώτα γράμματα, εδώ και τα… τελευταία… Πάμε.

Την άφησα να περάσει πρώτη. Διστακτικά στην αρχή, προχώρησε στην αυλή του σχολείου, κοιτώντας ερευνητικά γύρω, ψάχνοντας ίσως να βρει ίχνη χρόνων περασμένων…
Στο βάθος κάποιες σκιές δεν είχαν αντιληφθεί την παρουσία μας.

Δεξιά μια πόρτα.
– Ανεβαίνουμε; Θα σου δείξω την τάξη μου…
Έτσι όπως την βλέπω με τόση νοσταλγία στα μάτια, καθισμένη στο θρανίο που καθόταν τότε, σα να μου φαίνεται για μια στιγμή πως μπροστά μου έχω ένα μικρό κοριτσάκι, μια μαθητριούλα, που περιμένει την σειρά της για να “βγει στον πίνακα”.

– Ξέρεις, μου λέει και η φωνή της αντηχεί παράξενα, αυτό το προσκύνημα θα το θυμάμαι σ’ όλη μου την ζωή… Σήμερα βρήκα ένα δρόμο, τον ακολούθησα και μ’ έφερε στο παρελθόν…
Το άλλο πρωί επισκεφθήκαμε και πάλι το σχολείο, όπου μέσα σε μια ατμόσφαιρα έντονης συγκινήσεως, η Τζένη ξανάδε τον καθηγητή της των μαθηματικών και τώρα γυμνασιάρχη της ιδίας σχολής κ. Αθανασίου, ανακατεύθηκε με τις μαθήτριες και για μια ακόμα φορά μοίρασε μερικές… εκατοντάδες αυτόγραφα. 
Αλλάς ας ξανάρθουμε στο “χθες”.

– Το σπίτι μου.. Να, εκείνο το παράθυρο ήταν το δωμάτιό μου…
Και ξάφνου σαν κάτι να θυμάται. Στο φως του λαμπτήρα της εξώπορτας ψάχνει ερευνητικά στον… τοίχο..
– Να το.
– Ποιο; 
– Το όνομά μου…

Ξεθωριασμένα από τον χρόνο, μόλις διακρίνω τα αρχικά “Τ. Κ.”.
Τώρα το όνομά της γράφεται με πελώρια φωτεινά γράμματα στις προσόψεις των θεάτρων και των κινηματογράφων…

Θεσσαλονίκη, η ώρα των αναμνήσεων περνά…”

Και λίγα λόγια για την υπόθεση της ταινίας “Χριστίνα”, που έδωσε την αφορμή γι’ αυτό το ωραίο, νοσταλγικό ταξίδι, όπως δημοσιεύτηκε στον τύπο:
“Δύο αδέλφια, η Χριστίνα και ο Λάζαρος, έχουν την εντύπωση ότι κάπου στις φλέβες τους κρύβουν ένα καταπληκτικό αστυνομικό δαιμόνιο. Το ψώνιο τους αυτό, εφόσον δεν υπάρχει αφορμή για δράση, βρίσκεται σε νάρκη. Κάποτε πληροφορούνται ότι στη Θεσσαλονίκη τριγυρνά ένας τρομερός “ποντικός” των ξενοδοχείων, επικηρυγμένος για 300 χιλιάδες δραχμές. Και τότε τα δυο αδέλφια καταλαβαίνουν πως η μεγάλη στιγμή έφθασε. Αφήνουν τις δουλειές τους (σ.σ. για την ακρίβεια απολύονται) και αρχίζουν το κυνήγι για την ανακάλυψη του κλέφτη. Σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά που έχει δώσει η αστυνομία, ο κλέφτης είναι “μάλλον καστανός, μάλλον νέος και φορά ένα παράξενο δακτυλίδι”. Αλλά η περιγραφή αυτή ταιριάζει με τα χαρακτηριστικά του Δημήτρη, το γιο του ιδιοκτήτη του καταστήματος που εργάζεται η Χριστίνα. 
Έτσι, οι δυο τολμηροί… Σέρλοκ Χολμς αρχίζουν να τον παρακολουθούν συνεχώς και όταν αυτός φεύγει για την Αθήνα, τον ακολουθούν. Στο αεροπλάνο ο Λάζαρος γνωρίζεται με κάποιον επιβάτη, στον οποίο φανερώνει την “αστυνομική” του ιδιότητα και του μιλά για τον διαρρήκτη που κυνηγάνε. Ακολουθούν αμέτρητες κωμικές σκηνές, τα δυο αδέλφια και ο Δημήτρης συλλαμβάνονται, ώσπου στο τέλος θριαμβεύει η αλήθεια και ο κλέφτης συλλαμβάνεται“.

Παρακολουθώντας ξανά την ταινία μετά από χρόνια, διαπίστωσα ότι το θέμα κατ’ αρχήν έχει ενδιαφέρον, αν μη τι άλλο επειδή διέφερε από τα συνήθη των ελληνικών ταινιών της εποχής. Ωστόσο, η μεγάλη αδυναμία της ταινίας είναι η μονοδιάστατη εξέλιξη των χαρακτήρων, κάτι σύνηθες για τον ελληνικό κινηματογράφο, αλλά η μεγαλύτερη αδυναμία είναι η εξέλιξη στο τέλος, όπου ο κλέφτης συλλαμβάνεται εκτός οθόνης και όχι από τους εμπλεκόμενους στο κυνήγι αναζήτησής του – μην προσβληθεί και η ελληνική αστυνομία ως ανίκανη να πιάσει έναν “Φαντομά”! Γενικά, όμως, θεωρώ ότι είναι μια αρκετά υποτιμημένη (από τους τηλεοπτικούς σταθμούς) ταινία, που θα μπορούσε να προβάλλεται συχνότερα, καθώς διαθέτει αρκετές αστείες στιγμές, όπως το μπέρδεμα μ’ ένα κλεμμένο βραχιόλι που οδηγεί τους τρεις πρωταγωνιστές στη φυλακή, ενώ στην ταινία ακούγεται για πρώτη φορά και μια κλασική, δαλιανίδεια ατάκα: “Τι θα γίνει αν δεν είναι η ώρα η δική μου, αλλά έρθει η ώρα του πιλότου;”
Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 7 Νοεμβρίου 1960 και την πρώτη εβδομάδα προβολής της ήρθε πρώτη κόβοντας 86.445 εισιτήρια. (Να σημειωθεί ότι η δεύτερη ταινία της εβδομάδας ήταν η γαλλική “Θέλετε να χορέψετε μαζί μου;” με την Μπριζίτ Μπαρντό, που είχε κόψει μόλις 34.899 εισιτήρια, ενώ η “Μανταλένα”, στην τρίτη όμως εβδομάδα προβολής της, είχε κόψει 13.947 και συνολικά μέχρι τότε 192.376)
Αυτή ήταν η διαφήμιση της “Χριστίνας” στις εφημερίδες της εποχής: