Η κουζίνα της Θεσσαλονίκης πάντα είχε κάτι ξεχωριστό, με τις πολυπολιτισμικές της επιρροές και τις πλούσιες παραδόσεις της. Όπως περιγράφει ο Γιάννης Κατσαντώνης, τα γιορτινά τραπέζια ήταν μια ευκαιρία για τις οικογένειες να τιμήσουν την παράδοση του «χοιροσφαγείου». Το χοιρινό, που αποτελούσε τη βασική πηγή κρέατος για όλο τον χρόνο, μαγειρευόταν με ποικίλους τρόπους – από τηγανιά και λουκάνικα μέχρι χοιρινό μπούτι στη γάστρα. Αυτά τα εδέσματα εξελίχθηκαν και κατέληξαν να γίνουν αναπόσπαστο μέρος του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού της πόλης.
Η χριστουγεννιάτικη ιεροτελεστία
Το τραπέζι έπρεπε να είναι άψογα στρωμένο, με άσπρο τραπεζομάντηλο και τα καλύτερα σερβίτσια του σπιτιού. Το γιορτινό γεύμα δεν ήταν μια απλή διαδικασία – ήταν μια εμπειρία που διαρκούσε ώρες, συνοδευόμενη από άφθονους μεζέδες και κουβέντα. Σύμφωνα με την παράδοση, το φαγητό έπρεπε να σερβίρεται σε χαλαρούς ρυθμούς, με τους άντρες της οικογένειας να ξεκινούν τη μέρα τους με ούζο και μεζέ πριν επιστρέψουν στο σπίτι για το κύριο γεύμα.
Οι πρωταγωνιστές του τραπεζιού
Τα ορεκτικά της Θεσσαλονίκης είχαν πάντα ξεχωριστή θέση. Από λαχανοντολμάδες, τζιγεροσαρμάδες, πίτες και παστουρμά, μέχρι ζυμωτό ψωμί, σαλάτες και αλλαντικά, όλα συνδυάζονταν άψογα με ξινόμαυρο κόκκινο κρασί. Το κύριο πιάτο, πριν την καθιέρωση της γαλοπούλας, ήταν το χοιρινό και το κοτόπουλο, μαγειρεμένα στη γάστρα με αρώματα από πορτοκάλι, λεμόνι και γραβιέρα. Το γιορτινό πιλάφι συμπληρωνόταν με σταφίδες και κουκουνάρια, σύμβολα της καλοχρονιάς και της ευημερίας.
Η ζεστή φιλοξενία της Θεσσαλονίκης
Ανάμεσα στα έθιμα της εποχής, ξεχώριζε η παράδοση του «άδειου πιάτου». Ένα έξτρα σερβίτσιο στρωνόταν για τον νηστικό ή ξένο που μπορεί να χτυπούσε την πόρτα, θυμίζοντας τη βαθιά ριζωμένη φιλοξενία των κατοίκων της Μακεδονίας.
Τα γιορτινά τραπέζια της παλιάς Θεσσαλονίκης δεν ήταν απλώς γεύματα – ήταν εκφράσεις αγάπης, μοιράσματος και πολιτισμού.
