Γράφει ο Τάσος Γέροντας
Guy Gavriel Kay «Όλες οι θάλασσες του κόσμου». Μετάφραση Χριστιάννα Παππά. Εκδόσεις Anubis 2024.
520 σελίδες σε μέτριας υφής λεπτό χαρτί, με πολύ καλή μετάφραση και επιμέλεια, εξαιρετική εκτύπωση (αν και με μικρή γραμματοσειρά) και με ιδιαίτερα στιβαρή βιβλιοδεσία. Το όμορφο εξώφυλλο ταιριάζει με αυτά των προηγούμενων δύο βιβλίων της άτυπης τριλογίας, «Τα παιδιά του Ουρανού και της Γης» και «Κάποτε ένα φως».
Ο κόσμος του Kay στο βιβλίο αυτό, όπως και στα δύο προηγούμενα, μοιάζει πολύ με τη Μεσόγειο Θάλασσα. Άλλωστε και ο χάρτης που προηγείται της αφήγησης, αυτή θυμίζει: Εσπεράντα η Ισπανία, Φεριέρ η Γαλλία, Βατιάρη η Ιταλία, Τρακησία τα Βαλκάνια, το Μαϊρίτι η Βόρεια Αφρική, Ασαρία, πρώην Σαράντιο, η Ινσταμπούλ, πρώην Κωνσταντινούπολη. Η ουσιαστική διαφορά είναι ότι στον κόσμο του Kay η νύχτα έχει δύο φεγγάρια, το λευκό και το μπλε. Υπάρχουν φυλετικές και θρησκευτικές διαφορές, υπάρχουν χαλίφηδες, δούκες, πατριάρχες, κουρσάροι. Η υπόθεση διαδραματίζεται μερικά χρόνια μετά την άλωση του Σαράντιου/Βυζαντίου από τον Γκουρτσού/Μωάμεθ, περίπου την εποχή της Αναγέννησης.
Ένας νεαρός έμπορος και κουρσάρος, ο Ράφελ, και η ακόμα νεότερή του συνεταίρος του, η Νάντια, «προσλήφθηκαν» για να σκοτώσουν έναν χαλίφη μιας περιοχής της «Βόρειας Αφρικής». «Εργοδότες» τους δύο αδέρφια, χαλίφες επίσης, πρώην τρομεροί κουρσάροι. Η επιχείρηση δεν πήγε όπως είχε σχεδιαστεί. Όμως οι δύο συνεταίροι έφυγαν σώοι, με δύο εξαιρετικά πολύτιμα λάφυρα τα χέρια τους. Θα καταφύγουν στη Βατιάρη. Εκεί η τιμιότητα και η εξυπνάδα του ενός, καθώς και η ικανότητα στα όπλα και στις μάχες της άλλης, σε συνδυασμό με την τρομερή αξία και σπουδαιότητα των λάφυρων, θα τους φέρουν σε επαφή με πολύ σημαίνοντα πρόσωπα: τον δούκα της Σερέσας/Βενετίας, τον ηγέτη της Φρέντας, τον Μέγα Πατριάρχη στη Ροδία/Ρώμη. Θα βρεθούν ανάμεσα σε φίλους και εχθρούς. Θα αντιμετωπίσουν παγίδες, προδοσίες, απρόσμενες συμμαχίες. Θα βιώσουν αναπάντεχες συναντήσεις, θα ξαναβρούν χαμένες οικογένειες. Τελικά θα αναλάβουν στο όνομα του Πατριάρχη να οργανώσουν μια μεγάλη εκστρατεία εναντίον των απίστων.
Δεν θα είναι εύκολη η αποστολή. Πολλούς θα πρέπει να πείσουν, αντικρουόμενα συμφέροντα να συμβιβάσουν, αντιπαλότητες να μετριάσουν. Θα τα καταφέρουν. Η εκστρατεία θα έχει αίσιο τέλος, παρά τις απρόοπτες αντιξοότητες. Η δικαίωση και η τελική γαλήνη θα έρθει για τους δύο ήρωες.
Ο Kay, μάστορας στο να χτίζει κόσμους αλλιώτικους αλλά τόσο ζωντανούς, κι εδώ έδωσε ένα εξαιρετικό έργο. Με λόγο πλούσιο, ενίοτε φλύαρο, όμως ποτέ κουραστικό, εμπλούτισε τα σκηνικά με εικόνες, σκέψεις, ιδέες. Η γραφή, άλλοτε είναι κοφτή, άλλοτε πολύ περιγραφική, πάντοτε όμως πολύ ταιριαστή με το θέμα, τη σκηνή, τη δράση. Συχνά κλείνει ένα υποκεφάλαιο αφήνοντας υπονοούμενο για το τί θα ακολουθήσει, ειδικά αν είναι κάτι επικίνδυνο για κάποιον πρωταγωνιστή.
Μερικές φορές βάζει σφήνες στην πλοκή, άσχετες μ’ αυτήν ή με αφορμή αυτήν. Σ’ αυτές εκφράζει προβληματισμούς, θεωρίες, φιλοσοφικές απόψεις.
Σε όλο το έργο, παράλληλα με την εξέλιξη της υπόθεσης, ο Kay ποτέ δεν παύει να σχολιάζει την εξορία, τη δουλεία, την αποξένωση. Πάντα φέρνει μπροστά την επιφυλακτικότητα στις σχέσεις μεταξύ Χριστιανών και Εβραίων. Μέσα από το παρελθόν της Νάντιας στηλιτεύει τη διαφοράς τον τρόπο που αντιμετωπίζονταν από την κοινωνία οι άνδρες σκλάβοι και οι γυναίκες σκλάβοι, όταν κατάφερναν να απελευθερωθούν. Οι πολιτικές συμμαχίες, δολοπλοκίες, προδοσίες κι εδώ τονίζονται, στηλιτεύοντας την υποκρισία των αρχόντων, σε αντίθεση με την τιμιότητα και την ευθύτητα πολλών υπηκόων τους.
Και σ’ αυτό το βιβλίο ο συγγραφέας δεν προσπαθεί (ή δεν μπορεί) να κρύψει τη συμπάθειά του σε κάποιους από τους ήρωές του. Κάποιους τους «φωτίζει» με την αγάπη του από την αρχή (Ράφελ), κάποιους βαθμιαία τους αναδεικνύει (Φόλκο ντ’ Ακόρσι).
Το τρίτο βιβλίο της άτυπης τριλογίας είναι και το καλύτερο όλων. Οι φιλοσοφικές του αναζητήσεις το ανεβάζουν στο επίπεδο του κορυφαίου «Υφαντού της Φιόναβαρ».
Διαβάστε το! Κατά προτίμηση μετά τα δύο πρώτα.
«Μπορούμε πάντα να εξηγήσουμε τους εαυτούς μας στον εαυτό μας; αναρωτήθηκε»
