Γράφει ο Λάζαρος Γεροφώτης
Στις 6 Οκτωβρίου 2023 η Μαίρη Χρονοπούλου πέθανε. Το σώμα της δηλαδή, καθώς η παρουσία της θα υπάρχει όσο υπάρχουν οι κόπιες από τις ταινίες που ερμήνευσε σπουδαίους γυναικείους χαρακτήρες. Ήταν, ίσως, η τελευταία μεγάλη πρωταγωνίστρια και “σταρ” του λεγόμενου Παλιού Ελληνικού Κινηματογράφου.
Απόφοιτη του Εθνικού Θεάτρου, στα πρώτα χρόνια της θεατρικής της πορείας αποτέλεσε μέλος στον χορό του εθνικού θεάτρου (μαζί με την Μάρω Κοντού, που ακολούθησε επίσης μία σημαντική πορεία στον ελληνικό εμπορικό κινηματογράφο και είναι ακόμα ενεργή και καθημερινά στις οθόνες μας), και παίζοντας σε παραστάσεις τόσο του Εθνικού, αλλά μετέπειτα και σε άλλους θιάσους, δίπλα σε κορυφαίους ερμηνευτές της εποχής (Αλέξης Μινωτής, Κατίνα Παξινού, Κυβέλη, Αλέξης Δαμιανός, Μάνος Κατράκης), και σε χώρους όπως η Επίδαυρος κα το Θέατρο Πορεία, απέκτησε μία σημαντική εμπειρία και ερμηνευτικά εργαλεία, που αποτέλεσαν εφόδιο για την πορεία της στην οθόνη.
Εμφανίστηκε συνολικά σε 40 ταινίες, τόσο του Παλιού Ελληνικού Κινηματογράφου, όσο και σε ταινίες του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου. Εμφανίστηκε, επίσης, σε 4 τηλεοπτικές σειρές.
Η Μαίρη Χρονοπούλου βρίσκεται στις οθόνες για σχεδόν 70 χρόνια από το 1954 έως και φέτος το 2023 (με ένα μεγάλο κενό απουσίας 26 χρόνων για λόγους υγείας: 1996-2022) με σημαντικά κεφάλαια στην πλούσια παρουσία της:
- Κεφάλαιο πρώτες εμφανίσεις
Το 1954, φοιτήτρια ακόμα, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον Ελληνικό Κινηματογράφο, ως σχεδόν “κομπάρσος”, στο “Χαρούμενο ξεκίνημα” του Ντίνου Δημόπουλου (το πρώτο Μιούζικαλ στον Ελληνικό Κινηματογράφο) και στη συνέχεια το 1958, εμφανίζεται με έναν μικρό ρόλο δίπλα στην Έλλη Λαμπέτη, στην υποψήφια για βραβείο Bafta ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, “Το τελευταίο ψέμα”. Τελευταία της παρουσία σε ταινία την δεκαετία του 1950, είναι στο “Φτώχεια και αριστοκρατία” του Ντίνου Δημόπουλου.
- Κεφάλαιο Γιάννης Δαλιανίδης
Η πρώτη της ταινία ως πρωταγωνίστρια ήταν το 1963 στην ταινία “Χωρίς ταυτότητα” του Γιάννη Δαλιανίδη, ενός σκηνοθέτη που την καθιέρωσε και την ανέδειξε, τόσο σε δραματικούς ρόλους δυναμικής γυναίκας, όσο και στα μιούζικαλ. Συνεργάστηκαν σε συνολικά 7 ταινίες. Οι 4 από αυτές δραματικές: “Χωρίς ταυτότητα” (1963, η πρώτη ελληνική ταινία που γυρίστηκε με φακούς ζουμ, τους οποίους έφερε στην Ελλάδα ο Φιλοποίμην Φίνος), από το μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή, όπου δίνει μία δυνατή ερμηνεία μαζί με την Ζωή Λάσκαρη και τον Αλέκο Αλεξανδράκη. “Δάκρυα για την Ηλέκτρα” (1966), πάλι με το ίδιο καστ (Λάσκαρη, Αλεξανδράκης) και με τους Μάνο Κατράκη και Λάκη Κομνηνό. Εδώ η Χρονοπούλου παίζει πειστικά την Μητέρα της Ζωής Λάσκαρη (Ηλέκτρα), παρ’ ότι είχαν μόλις 9 χρόνια διαφορά ηλικίας. Το σενάριο του Νίκου Φώσκολου ήταν ελεύθερη διασκευή και μεταφορά στη σύγχρονη εποχή του μύθου των Ατρειδών, εξού και το όνομα της πρωταγωνίστριας. “Το παρελθόν μιας γυναίκας”, όπου όπως προ είπαμε θα προβληθεί στα πλαίσια του 64ου ΔΦΚΘ. Η ταινία, σε σενάριο Νίκου Φώσκολου, θυμίζει ταινίες νουάρ αγωνίας του 1940. Έκοψε 377.118 εισιτήρια και βρέθηκε στην 15η θέση στις 99 ταινίες της κινηματογραφικής σεζόν 1967-1968. Συμπρωταγωνιστές της Χρονοπούλου ο Φαίδων Γεωργίτσης, ο Κώστας Καζάκος και η Ελένη Ζαφειρίου. “Όταν η Πόλις πεθαίνει” (1969), μια αστυνομική περιπέτεια με τον Ανδρέα Μπάρκουλη και τον Φαίδων Γεωργίτση να πλαισιώνουν την Χρονοπούλου, όπου τραγουδά στην ταινία το “Υπάρχει κάπου ένα παιδί” του Κώστα Καπνίση. Στα 3 Μιούζικαλ που γύρισε η Χρονοπούλου με τον Δαλιανίδη, ήταν η απόλυτη πρωταγωνίστρια (κι ας κρατούσε τον δεύτερο ρόλο και στις 3 ταινίες). Εμβληματικές στιγμές του Ελληνικού εμπορικού σινεμά και ανάδειξη του φεμινισμού από την Μαίρη Χρονοπούλου, όπου οι χαρακτήρες της είναι κυρίαρχες σε σχέση με τους άντρες. Στο “Μια Κυρία στα μπουζούκια” προκαλεί και φλερτάρει με το τραγούδι “Του αγοριού απέναντι”. Στην ταινία “Οι θαλασσιές οι χάντρες”, όπου προβλήθηκε στις Κάννες με τίτλο Les Perles Grecques, βάζει τον Γεωργίτση να ξυρίσει μέχρι και το μουστάκι του και στις “Γοργόνες και Μάγκες”, δίνει συμβουλές στην Μάρθα Καραγιάννη πως να βγει από την κουζίνα της και να διεκδικήσει τον άντρα που ποθεί και απορρίπτει τον Γεωργίτση μετά από ερωτική εξομολόγηση λέγοντάς του να πάρει ασπιρίνη όταν εκείνος της λέει ότι τον πόνεσε η απόρριψή της. Γυναικείοι χαρακτήρες δυναμικοί, με λόγο φεμινιστικό, που μόνο η Χρονοπούλου μπορούσε να υποστηρίξει ερμηνευτικά.
- Κεφάλαιο Νίκος Φώσκολος
Με τον Νίκο Φώσκολο ως σκηνοθέτη, η Χρονοπούλου συνεργάστηκε σε τρεις ταινίες και σε ακόμη έξι σε σενάρια του (συμπεριλαμβανομένων των τριών που είδαμε παραπάνω). “Αδίστακτοι” (1965) σε σκηνοθεσία Ντίνου Κατσουρίδη (η ταινία απέσπασε βραβεία στο ΦΚΘ, ‘Α ανδρικού ρόλου στον Νίκο Κούρκουλο και Φωτογραφίας στον Δήμο Σακελαρίου). “Κοινωνία ώρα μηδέν” (1966), σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου, όπου ο Κούρκουλος είχε θέσει ως όρο να έχει παρτενέρ του στην ταινία την Μαίρη Χρονοπούλου. “Η ζούγκλα των πόλεων” (1970), σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσιώλη (από τις πρώτες σκηνοθετικές απόπειρες του σκηνοθέτη). Το 1968 είναι η πρώτη συνεργασία της Χρονοπούλου με σκηνοθέτη τον Φώσκολο στην ταινία “Η λεωφόρος του μίσους” και το 1970 συνεργάζονται σε δύο ταινίες: “Ορατότης μηδέν”, με τον Νίκο Κούρκουλο να καίει το βιός του και τον Στράτο Διονυσίου να τραγουδά “Βρέχει φωτιά στη στράτα μου”, με την ταινία να “κόβει” 640.000 εισιτήρια (2η θέση στις 99 ταινίες της σεζόν 1969-1970) και “Εν ονόματι του νόμου”, με τον Κώστα Καζάκο, σε ένα φιλμ νουάρ με κοινωνικές καταγγελίες.
- Κεφάλαιο Όσκαρ
Η παρουσία της στη θεατρική παράσταση “Τα κόκκινα φανάρια” το 1961, ήταν καθοριστική για την πορεία της και στον κινηματογράφο. Της έδωσε τη δυνατότητα να παίξει το 1963 στην μεταφορά του θεατρικού στη μεγάλη οθόνη, σε σκηνοθεσία του Βασίλη Γεωργιάδη. Η ταινία θα αποθεώσει την καριέρα της, με την ταινία να φτάνει στην τελική πεντάδα για το ξενόγλωσσο Όσκαρ και να διαγωνίζεται για τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών. Η ταινία “έκοψε” 473.000 εισιτήρια και βρέθηκε στην 3η θέση σε 92 ταινίες τη σαιζόν 1963-1964. Η συνεργασία με το Βασίλη Γεωργιάδη συνεχίστηκε και στην 2η Υποψήφια για Όσκαρ ταινία του Σκηνοθέτη, “Το χώμα βάφτηκε κόκκινο”, όπου ήταν εμπνευσμένη από τα γουέστερν και αναφέρεται στον αγώνα των ολίγων ενάντια στη καταδυνάστευση των τσιφλικάδων, στη Θεσσαλία του 1907.
- Κεφάλαιο μετά την Φινος Φιλμς
Για κάποιο λόγο το 1970 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκε με τη Φίνος Φιλμς. Έπαιξε σε 2 ακόμα ταινίες του Παλιού Ελληνικού Κινηματογράφου, σε παραγωγές του Τζέιμς Πάρις: “Ιπποκράτης και Δημοκρατία” (1972), με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ σε Σκηνοθεσία Ντίμη Δαδήρα και “Η γυναικοκρατία” (1973) του Ερρίκου Θαλασσινού, με τον Γιώργο Κωνσταντίνου. Με τις δύο ταινίες αρχαιοελληνικής “χλαμύδας”, έκλεισε ο κύκλος στον ΠΕΚ για τη Μαίρη Χρονοπούλου. Θα συνεχίσει στον εμπορικό κινηματογράφο του ‘80, όπου το 1979 θα εμφανιστεί στην ταινία του Παντελή Σκρουμπέλου, σε σενάριο της Μέλπως Ζαρόκωστα, “Προσκλητήριο στη Μάνα”. Το 1980 και το 1982 θα εμφανιστεί σε τρεις ταινίες του Γιώργου Λαζαρίδη και σε μία του Ντίμη Δαδήρα, με την αισθητική των “εμπορικών” ταινιών της εποχής (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η αισθητική αυτή είναι κατακριτέα. Είχαν και έχουν το κοινό τους οι ταινίες αυτές και αποτελούν μέρος της ιστορίας του Ελληνικού Κινηματογράφου): “Καθένας με την τρέλα του” (1980), “Ο ποδόγυρος” (1980), σε μία ταινία όπου εμφανίζονται πολλοί “σταρ” του ΠΕΚ (Ντίνος Ηλιόπουλος, Μάρω Κοντού, Μάρθα Καραγιάννη, Έλενα Ναθαναήλ, Ελένη Ανουσάκη, Γιάννης Μαλούχος και ο “σταρ” της δεκαετίας του ‘80, Στάθης Ψάλτης). “Ο ζιγκολό της Αθήνας” (1982), “Πανικός στα σχολεία”, με τον Γιάννη Βόγλη και τον Ανέστη Βλάχο.
- Κεφαλαιο Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος
Η μοναδική “σταρ” του ΠΕΚ που εμφανίστηκε σε ταινίες του ΝΕΚ – ούτε καν η Καρέζη δεν εμφανίστηκε σε ταινία του ΝΕΚ, που και ιδεολογικά ήταν πολύ πιο κοντά στους δημιουργούς του (εξαίρεση ίσως αποτελεί η τελευταία “σταρ” της Φίνος Φίλμς, Μπέτυ Λιβανού, η οποία εμφανίστηκε σε αρκετές ταινίες του ΝΕΚ, όμως, η παρουσία της στον ΠΕΚ ήταν στις τελευταίες προσπάθειες του να επιβιώσει απέναντι στην κυριαρχία της τηλεόρασης). Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος (ο οποίος εργαζόταν για πολλά χρόνια ως βοηθός σκηνοθέτη στην Φίνος Φιλμς), επέλεξε την Μαίρη Χρονοπούλου για δύο ταινίες του: “Οι κυνηγοί” (1977), η 4η ταινία του Σκηνοθέτη, όπου συμμετείχε στο Φεστιβάλ των Καννών το 1977 και απέσπασε το Golden Hugo (βραβείο καλύτερης ταινίας) στο Φεστιβάλ του Σικάγου και το βραβείο της Ένωσης Τούρκων Κριτικών Κινηματογράφου. “Ταξίδι στα Κύθηρα”, (1984), με τον Μάνο Κατράκη και τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο στο κύκνειο άσμα τους. Βραβείο Σεναρίου και FIPRESCI στο Φεστιβάλ Καννών και 5 Κρατικά βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1984. Το 1987, η Χρονοπούλου θα συνεργαστεί με τον Κώστα Βρεττάκο στην ταινία “Τα παιδιά της Χελιδόνας”, όπου δίνει, ίσως, την πιο ώριμη και ολοκληρωμένη ερμηνεία της (χωρίς φυσικά να υποτιμούμαι όλες τις ερμηνείες που έδωσε στην πορεία της στον Ελληνικό Κινηματογράφο). Συναντιέται ξανά στη μεγάλη οθόνη, μετά από πολλά χρόνια με τον Αλέκο Αλεξανδράκη. Η ταινία απέσπασε τα βραβεία καλύτερης ταινίας, καλύτερου σεναρίου, ήχου, δεύτερου ανδρικού ρόλου (Βασίλης Διαμαντόπουλος), Βραβείο Κριτικών Κινηματογράφου και το Βραβείο Ά Γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της Μαίρης Χρονοπούλου, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1987. Το κύκνειο άσμα της Χρονοπούλου στον κινηματογράφο είναι η ταινία “Προς την Ελευθερία”, του Χάρη Παπαδόπουλου, όπου δίνει επίσης μία εξαιρετική ερμηνεία και την πλαισιώνουν στο καστ, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, ο Κώστας Βουτσάς, η Ελένη Ζαφειρίου, η Τασσώ Καββαδία, ο Αθηνόδωρος Προύσαλης, ο Στράτος Τζώρτζογλου και ο Άλκης Κούρκουλος.
- Κεφάλαιο τηλεόραση
Η πρώτη της εμφάνιση στην τηλεόραση ήταν το 1971 στην αστυνομική σειρά 15 επεισοδίων του Νίκου Φώσκολου “13ο ανακριτικό γραφείο”, που προβλήθηκε από την ΕΙΡΤ. Το 1993-1994, επέστρεψε στην ιδιωτική πλέον τηλεόραση, από τη συχνότητα του Mega Channel, με την κωμική σειρά των Νίκου Μουρατίδη και Σπύρου Μεταλληνού “Μάνα είναι μόνο μία”, σειρά 61 επεισοδίων, όπου ήταν από τις επιτυχίες τις σεζόν που προβλήθηκε και τη Χρονοπούλου να είναι απολαυστική στο ρόλο της Μάνας. Το 1994 θα κάνει ένα πέρασμα από την σειρά “Εμείς κι εμείς” (από τις ελάχιστες σειρές κωμωδία/μιούζικαλ που πέρασαν από την Ελληνική τηλεόραση), στο επεισόδιο του 1ου κύκλου της σειράς (από τους 4 συνολικά που κράτησε) “Μαίρη είναι μόνο μία”. Το τηλεοπτικό της κύκνειο άσμα, αλλά και γενικότερα η τελευταία εμφάνιση της στην οθόνη σε ηλικία 90 χρόνων, ήταν φέτος (με τα γυρίσματα να πραγματοποιούνται το 2022), στον 3ο κύκλο της σειράς 8 επεισοδίων “Έτερος Εγώ: Νέμεσις”, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Τσαφούλια. Η επιλογή του Τσαφούλια για την επιστροφή της έπειτα από 26 χρόνια απουσίας (για λόγους υγείας), είναι ακόμα μία απόδειξη ότι ήξερε να κάνει σωστές επιλογές στην καριέρα της, καθώς συνεργάστηκε με πολλούς σπουδαίους κινηματογραφιστές όπως είδαμε παραπάνω (Δαλιανίδης, Φώσκολος, Κακογιάννης, Αγγελόπουλος, Τσιώλης, Βρεττάκος, Δημόπουλος κ.ά.), οι οποίοι με τη σειρά τους δεν την επέλεξαν τυχαία, αλλά γιατί πέραν από μία “σταρ”, ήταν και σπουδαία ηθοποιός.
