Soloup “Αϊβαλί” Eκδόσεις: Κέδρος 2014, σελίδες: 480
Γράφει η Κατερίνα Βιτζηλαίου (Instagram account: the.booklist_)
Ο συγγραφέας/σκιτσογράφος Soloup, του οποίου το πραγματικό του όνομα είναι Αντώνης Νικολόπουλος, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966 και είναι γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και είναι διδάκτωρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Έχει εκδώσει πλήθος χιουμοριστικών κόμικς. Έχει συνεργαστεί με διάφορα έντυπα (Βαβέλ, Γαλέρα, Το Ποντίκι κ.ά.), ενώ σκίτσα του βρίσκονται και στο βιβλίο της νεοελληνικής γλώσσας της Γ’ Γυμνασίου.
Το 2015, το πρώτο του graphic novel, “Αϊβαλί”, τιμήθηκε στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς (Καλύτερο Κόμικ και Καλύτερο Σενάριο), καθώς και στο 17ο φεστιβάλ Rendez-vous du Carnet De Voyage (Clermont Ferrand/ France) με το βραβείο “Coup de Coeur 2016”.
Το 2015 πραγματοποιήθηκε στο μουσείο Μπενάκη η έκθεση “Αϊβαλί- ένα ταξίδι στο χρόνο” και ήταν η πρώτη φορά στην Ελλάδα που μια μεγάλη έκθεση για κόμικς φιλοξενήθηκε σε μουσείο. H έκθεση περιόδευσε συνολικά για πάνω από 400 μέρες σε μουσεία, γκαλερί και βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα.
Το “Αϊβαλί”, έχει επίσης μεταφραστεί στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα ισπανικά και στα τούρκικα.
Το πολυβραβευμένο λοιπόν αυτό κόμικς, είναι ένας συνδυασμός πολλών διαφορετικών ειδών. Θα το χαρακτήριζα δημοσιογραφικό, πολιτικό, οδοιπορικό, μυθoπλασία, ιστορικό, αυτοβιογραφικό.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης, ότι ο Soloup χρησιμοποιεί την ένωση πολλών επιμέρους αφηγήσεων και μαρτυριών για την σύνθεση μιας κεντρικής ιστορίας.
Το έργο χωρίζεται σε 5 μέρη.
Στη αρχή και στο τέλος του novel ,πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος ο Soloup ο οποίος περιγράφει πώς του προέκυψε η ιδέα του έργου ταξιδεύοντας από την Μυτιλήνη στο Άϊβαλί.
Στα άλλα 4 μέρη, πρωταγωνιστές είναι 4 Αϊβαλιώτες. Οι τρεις είναι Έλληνες : ο Φώτης Κόντογλου, ο Ηλίας Βενέζης, και η αδερφή του Αγάπη-Βενέζη-Μολυβιάτη καθώς και ένας Τούρκος Αϊβαλιώτης ο Αχμέτ Γιορουλμάζ.
Η ιστορία του “Αϊβαλί”, είναι ένα οδοιπορικό στην Λέσβο και στο Αϊβαλί, στις δυο γειτονικές στεριές που παρόλη την εθνική τους διαφοροποίηση, τους χωρίζει τόσο μικρή απόσταση και έχουν και τόσα πολλά κοινά.
Μέσα από τις σπαρακτικές διηγήσεις των 4 πρωταγωνιστών, γινόμαστε κοινωνοί δραματικών στιγμών από την Μικρασιατική Καταστροφή και από τον μεγάλο ξεριζωμό των Ελλήνων, καθώς και από την ανταλλαγή του ελληνικού και του τούρκικου πληθυσμού που ακολούθησε την Συνθήκη της Λοζάνης.
Ο Soloup μέσω των ιστοριών των πρωταγωνιστών του, μας ενθαρρύνει έμμεσα να έρθουμε σε επαφή με τα έργα τους, με τα βιβλία του Ηλία Βενέζη και της Αγάπης Βενέζη-Μολυβιάτη και με τους πίνακες του Φώτη Κόντογλου.
Οι τεχνικές και τα τεχνάσματα που χρησιμοποιεί στο κόμικς του είναι επίσης αξιοθαύμαστα.
- Το έργο έχει ισορροπία λόγου και εικόνας και η καταπληκτική του εικονογράφηση, δεν αποδυναμώνει το εξίσου σημαντικό κείμενο.
- Το σκίτσο του Soloup διαφοροποιείται ανάλογα με την χρονική στιγμή της ιστορίας : Στο μέρος εκείνο που αφορά την σύγχρονη εποχή και αναπαριστά το ταξίδι του Soloup στο Αϊβαλί, το σκίτσο είναι πολύ λεπτομερές (σαν φωτογραφικό), ενώ στις ιστορίες του παρελθόντος είναι πιο αφαιρετικό.
- Το κάθε μέρος χαρακτηρίζεται από διαφορετική μελωδία (ζεϊμπέκικος, πρελούδιο, φούγκα, ζεχρά, χασανάκης ).
- Ανάμεσα στα σκίτσα ξεπετάγονται οπτικές αναφορές, όπως από τα έργα του Φώτη Κόντογλου, καθώς και πασίγνωστοι πίνακες ζωγραφικής ξένων ζωγράφων όπως η “Κραυγή“ του Munch και o “Άνθρωπος του Βιτρούβιου“ του Da Vinci.
- Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν φωτογραφικά ντοκουμέντα από ανθρώπους της εποχής.
Μα πέρα από το καταπληκτικό σκίτσο, την συγκινητική ιστορία και τις ευφάνταστες τεχνικές, το “Αϊβαλί” είναι ένα πολύ σημαντικό έργο για τον πολιτικό του λόγο.
Όλα το κείμενο διακατέχεται από έντονη κριτική στην συνθήκη της Λοζάνης του 1923, δηλαδή στην υποχρεωτική ανταλλαγή των ελληνικών και των τούρκικων πληθυσμών, η οποία καταπάτησε τα πιο θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
Όσον αφορά την μικρασιατική καταστροφή ο Soloup επέλεξε να κρατήσει πιο ουδέτερη θέση, θέλοντας να τονίσει τον πανανθρώπινο πόνο του ξεριζωμού του απλού λαού που είναι ο ίδιος ανεξαρτήτου εθνικότητας και ηγεσιών.
Όλο το κείμενο διακατέχεται από την αγωνία του ίδιου του δημιουργού, ο οποίος έχει και εκείνος καταγωγή από την Μικρά Ασία, να αναζητήσει και να βρει την ταυτότητα του, τις ρίζες του και τον ίδιο του το εαυτό.
Το “Αϊβαλί” είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς η τέχνη του κόμικς εκτός από μια ευπρόσιτη μορφή ψυχαγωγίας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αφηγηθεί σημαντικές και βαθιά ανθρώπινες ιστορίες και για όλους τους παραπάνω λόγους, το έργο αυτό του Soloup αποτελεί σίγουρα ένα από τα πιο άξια δείγματα της 9ης Τέχνης.
