HomeMind the artΒιβλιοκριτική: Gianfranco Calligarich «Ιδιωτικές άβυσσοι».

Βιβλιοκριτική: Gianfranco Calligarich «Ιδιωτικές άβυσσοι».

γράφει ο Τάσος Γέροντας

Gianfranco Calligarich «Ιδιωτικές άβυσσοι». Μετάφραση Δήμητρα Δότση. Εκδόσεις Ίκαρος 2024.

264 σελίδες σε εξαιρετικής ποιότητας βαρύ υποκίτρινο χαρτί, με εξαιρετική επιμέλεια, άψογη εκτύπωση και βιβλιοδεσία και πανέμορφο εξώφυλλο, όπως όλα όσα σχεδιάζει ο Χρήστος Κούρτογλου.

Βρισκόμαστε σε μια ιταλική παραθαλάσσια πόλη του νότου. Ο αφηγητής βρίσκεται στο καζίνο Ριβιέρα, σε εποχή εκτός τουριστικής σεζόν. Είναι περίπου η εποχή που γράφηκε το βιβλίο (2011) ή λίγο νωρίτερα. Καταλαβαίνουμε πως ο ανώνυμος αφηγητής είναι παθιασμένος τζογαδόρος, ακόμα και τώρα που βρίσκεται στη δύση του βίου του. Και εξαιτίας ενός ταξιδιού του στη Ρώμη για μια κηδεία, μας ταξιδεύει πάνω από τριάντα χρόνια πίσω, στο 1968.

Ρώμη, λοιπόν, τέλος της άνοιξης του 1968. Ο ήχος του Μάη του 68 έχει φτάσει κι εδώ. Κάποιοι, λίγοι, «επαναστάτες» έχουν «κατακτήσει» τα καταστήματα, κυρίως καφέ στην Πιάτσα Ναβόνε και στα γύρω στενά. Εκεί βρίσκεται και το μπαρ «Ξανακερδισμένος χρόνος» του Σανταντρέα. Με όνομα που παραπέμπει στον Προυστ, σ’ αυτό το μπαρ ο αφηγητής, φυγάς λόγω χρεών τζόγου από μια μεγαλούπολη του βορρά, θα γνωρίσει τον Σανταντρέα, τον Αμπαρωμένο Φίλο, την Αλεσάντρα, τον Ακάματο Κυνηγό Αυθεντικών Αξιών. Κι εμείς θα μάθουμε το παρελθόν όλων αυτών των ετερόκλητων χαρακτήρων.

Ο Αμπαρωμένος Φίλος είναι γόνος οικογενείας βιομηχάνων από τη Γένοβα, ο οποίος επί δέκα χρόνια περιφέρεται ανά τον κόσμο, προσπαθώντας να γεμίσει το εσωτερικό κενό του, με την υπόσχεση στα δέκα χρόνια ακριβώς να επιστρέψει για να αναλάβει τα ηνία της βιομηχανίας τους.

Η Αλεσάντρα, πανέμορφη, με σώμα που κολάζει και στόμα που αφήνει πολλές υποσχέσεις, είναι κόρη ενός πλούσιου Ελβετού τραπεζίτη. Κουβαλάει, κρυφά από όλους, ένα βαρύ και σκοτεινό οικογενειακό μυστικό, από την επίδραση του οποίου προσπαθεί απεγνωσμένα να απαλλαγεί.

Ο Ακάματος Κυνηγός Αυθεντικών Αξιών είναι ένας Άγγλος, τον οποίο είχε γνωρίσει ο Αμπαρωμένος Φίλος στο Λονδίνο, και ο οποίος κάθε καλοκαίρι έρχεται να μείνει στη Ρώμη. Ασκούσε το ασυνήθιστο επάγγελμα του αφηγητή ιστοριών εκείνων των ανθρώπων που «δεν ξέρουν-τι-έχουν». Απολαμβάνει όμως να φέρνει αναστάτωση στη ζωή του Αμπαρωμένου Φίλου.

Ο Σανταντρέα, πενηντάρης το 68, ψηλός, γεροδεμένος, ένθερμος καπνιστής πίπας, θεός του αλκοόλ, ήταν αυτός που, πάντα με πολύ λίγα λόγια, εξηγούσε στον αφηγητή το παρελθόν των υπολοίπων, του μπαρ, της πόλης. Είναι αυτός, στην κηδεία του οποίου πήγε ο αφηγητής και θυμήθηκε όλη αυτήν την ιστορία.

Ο αφηγητής, επαγγελματίας τζογαδόρος, όπως λέει ο ίδιος για τον εαυτό του, όλη μέρα ζει στον μικρόκοσμο αυτό πριν αποσυρθεί, αργά το βράδυ, σε τραπέζια-ναούς του πάθους του.

Ο εντελώς ξεχωριστός και πρωτότυπος λόγος του Καλίγκαριτς θα μας ταξιδέψει σε πολλά μέρη (Ρώμη κυρίως, αλλά και Κάπρι, Ελβετία, Βαρκελώνη) με τρόπο μοναδικό. Θα στολίσει τις περιγραφές του με χρώματα, ήχους, ενίοτε και μυρωδιές. Θα περιγράψει τους χαρακτήρες ουσιαστικά με πολλές εικόνες, με αποσπασματικές περιγραφές άλλων. Εντυπωσιάζει η σχεδόν παντελής απουσία διαλόγων. Περισσότερο μιλούν οι σιωπές, τα σώματα, τόσο με την ακινησία τους όσο και με τις κινήσεις τους.

Η βασική ιστορία είναι ο έρωτας, αυτή η δύναμη που ξεσηκώνει, που καταβαραθρώνει, που ζωντανεύει, που σκοτώνει, που μπορεί να ρίξει τον άνθρωπο σε παράλογη άβυσσο. Πάνω σ’ αυτήν την ιστορία ο Καλίγκαριτς έπλεξε/έμπλεξε κι άλλες, παράλληλες ιστορίες, με αντίστοιχο όμως τέλος: την άβυσσο. Ακόμα κι η ιστορία της Άνοιξης του 68 «έλιωσε» από τον καύσωνα του καλοκαιριού.

Η γραφή του Καλίγκαριτς είναι εντόνως περιγραφική. Χρησιμοποιεί πολλά επίθετα, πολλές μεταφορές, αλληγορίες. Επαναλαμβάνει φράσεις για να εντυπωθούν στον αναγνώστη, για να συνδεθούν άρρηκτα και άρρητα με συναισθήματα, με σκηνές, με καταστάσεις, με χαρακτήρες.

Ολιγοσέλιδο βιβλίο, όμως δεν διαβάζεται εύκολα. Απαιτεί απερίσπαστη την προσοχή του αναγνώστη στην κάθε λέξη, επειδή η κάθε λέξη έχει αξία, δύναμη, μοιάζει να επιλέχθηκε με προσοχή.

Πολύ χρήσιμες και κατατοπιστικές οι υποσέλιδες σημειώσεις της μεταφράστριας.

Όσο διάβαζα το βιβλίο, το πρώτο επίθετο που σκέφτηκα για τη μετάφραση είναι «μεγαλειώδης». Η ανάγνωση με ρούφηξε τόσο ζωηρά στον κόσμο, όπως τον φαντάστηκε ο συγγραφέας, που ένιωσα σαν να είμαι εκεί, μαζί τους, να πίνω και να τους ακούω. Εξαιρετική δουλειά, που αξίζει το μπράβο μας!

«-τόσο στη ζωή όσο και σε αυτές τις ατελείωτες πράσινες τσόχες- κάθε νίκη καταλήγει να μοιάζει με την άλλη, ενώ οι ήττες είναι αυτές που διαφέρουν πάντα μεταξύ τους. Γι΄ αυτό μόνο τις ήττες αξίζει τον κόπο να θυμάται κανείς, αν πράγματι το θέλει.»

«Ένας κόσμος γεμάτος ανθρώπους, που επειδή δεν-ήξεραν-τι-είχαν, ένιωθαν εξουσιοδοτημένοι να χρησιμοποιούν τον διπλανό τους για τις δικές τους ανάγκες.»

«Τελικά ο γάμος τους θα μπορούσε να οριστεί ως το σμίξιμο δύο αβάσιμων πεποιθήσεων.»

«εκείνη την κάπως αισχρή ομοιότητα ορισμένων ζευγαριών που βρίσκουν στη συναναστροφή με τον σύντροφό τους τη μύχια ικανοποίηση της άσκησης των χειρότερων πλευρών του εαυτού τους.»

«κάθε δήλωση φιλίας μεταξύ των ανθρώπων επιβάλλει αναπόφευκτα και το τέλος της, καθώς η φιλία απαιτεί μόνο ένα πράγμα. Να ασκείται, τίποτε άλλο.»

Related stories

4ο TFSF – “Η Ελπίδα σας προωθείται” του Νεκτάριου Θεοδώρου

Για 4η συνεχόμενη χρονιά το Thessaloniki Free Short Festival...

Η κορυφαία make up artist Μαρία Παγωνάκη έχει το άγγιγμα του Μίδα στην ομορφιά

Συνέντευξη: Ειρήνη Τερζίδου Η Μαρία Παγωνάκη είναι το όνομα που...

120 χτύποι το λεπτό. Η ουμανιστική ταινία, ωδή της συλλογικότητας

BPM (120 Beats Per Minute) (2017) Αρχές της δεκαετίας του...