γράφει ο Τάσος Γέροντας
Χοσέ Κάρλος Σομόθα «η Κλάρα στο μισοσκόταδο». Μετάφραση Χριστίνα Θεοδωροπούλου. Εκδόσεις Πατάκη 2005. Το αντίτυπό μου είναι η έκτη ανατύπωση από τον Σεπτέμβριο του 2020.
608 σελίδες σε πολύ καλής ποιότητας λείο, λεπτό, υποκίτρινο χαρτί, με αρκετά καλή επιμέλεια, εξαιρετική μετάφραση, άψογη εκτύπωση και βιβλιοδεσία.
Τον Σομόθα τον γνώρισα από το εξαιρετικό «Η θεωρία των χορδών». Τότε πολλοί μου είπαν πως η Κλάρα είναι το κορυφαίο του βιβλίο.
Η δράση λαμβάνει χώρα κατά κανόνα στην Ολλανδία, αλλά παίζουν και η Ισπανία, η Αγγλία, η Γαλλία, Αυστρία. Βρισκόμαστε στο 2006. Στη μόδα είναι η υπερδραματική τέχνη. Τι είναι αυτή; Οι πινακες δεν ζωγραφίζονται πλέον σε κλασικούς καμβάδες αλλά πάνω σε κατάλληλα διαμορφωμένα ανθρώπινα σώματα. Αυτοί οι άνθρωποι, αυτοί οι ζωντανοί καμβάδες πρέπει να μένουν ακίνητοι κατά τη διάρκεια της έκθεσης των έργων, ακόμα κι αν βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη ή άβολη στάση. Της μόδας είναι ακόμη και τα ζωντανά «έπιπλα». Άνθρωποι είναι τραπέζια, καρέκλες, πολυθρόνες, λαμπατέρ. Κι επειδή τόσο οι καμβάδες όσο και τα έπιπλα πρέπει να περάσουν από εξαντλητική προετοιμασία και επεξεργασία, και οι πίνακες και τα έπιπλα είναι πολύ ακριβά. Λίγοι μπορούν να απολαμβάνουν το ποτό τους καθισμένοι σε ένα καλογυμνασμένο ανθρώπινο σώμα, ακουμπώντας το ποτό σε ανθρώπινο τραπεζάκι και αδειάζοντας τη στάχτη του πούρου σε ανθρώπινο τασάκι, κάτω από το φως ενός ανθρώπινου λαμπατέρ.
Η ιστορία ξεκινά με τη δολοφονία ενός δεκατετράχρονου «καμβά» του έργου «ξεπαρθένεμα» του μυστηριώδους αλλά εμπνευσμένου Ολλανδού καλλιτέχνη Μπρούνο Βαν Τυς. Η δολοφονία δύο δίδυμων «καμβάδων-τεράτων», πάλι ενός έργου του Βαν Τυς, θα ενεργοποιήσει την ιδιωτική ασφάλεια έργων του ιδρύματος του καλλιτέχνη, την αστυνομία, την Ιντερπόλ. Κυριαρχεί η υποψία πως κάποιος μανιακός δολοφόνος έχει βάλει στο μάτι τα έργα του Βαν Τυς. Ποιο έργο θα είναι το επόμενο; Γιατί ακολουθεί συγκεκριμένο (και πολύ βάρβαρο, πολύ αιματοσταγές) μοτίβο;
Ο Μπρούνο Βαν Τυς, ή μάλλον, τα έργα του, οι καμβάδες του, οι άνθρωποί του, οι ιδιοτροπίες του πρωταγωνιστούν, μαζί με την Κλάρα Ρέγιες, μια Ισπανίδα «καμβά», η οποία θα κληθεί (με πολύ παράξενο τρόπο) να πάρει μέρος στο κορυφαίο έργο του Ολλανδού καλλιτέχνη. Η αμίλητη, ανέκφραστη και εκφοβιστικά γοητευτική δεσποινίς Γουντ, με τον βοηθό της Λόταρ Μπος θα αναλάβουν να λύσουν το μυστήριο. Ο χρόνος τους πιέζει, πρέπει να το κάνουν πριν τη μεγάλη έκθεση του Βαν Τυς για τα 400 χρόνια από τη γέννηση του Ρέμπραντ.
Πριν ακόμα φτάσει στη λύση η μις Γουντ, έχει γίνει φανερό τι πρόκειται να αποκαλυφθεί. Μέχρι να φτάσουμε όμως εκεί, θα δούμε τον Σομόθα να περιγράφει φρικτές δολοφονίες, να αναπτύσσει εξαιρετική πλοκή, με πολύ αγωνιώδη τρόπο, να μας ταξιδεύει σε μουσεία, εκθέσεις, ατελιέ. Κυρίως όμως θα μας θέσει μπροστά σε σημαντικά ερωτήματα. Πόση αξία έχει η ανθρώπινη ζωή; Υπάρχει ανθρώπινη αξιοπρέπεια; Τα πολλά χρήματα θα πρέπει να μπορούν να αγοράσουν τη ζωή ή την αξιοπρέπεια; Πόση είναι η αξία της τέχνης; Υπερτερεί αυτής της ζωής; Αν έπρεπε να σώσεις δέκα χιλιάδες ανθρώπους ή τον Παρθενώνα, τι θα διάλεγες;
Πέρα από πολύ καλό αστυνομικό βιβλίο, είναι ένα πολύ αιχμηρό σχόλιο στην ταξική και τοξική κοινωνία μας. Το τελείωσα με σφιγμένη την καρδιά. Και συνεχίζω να πιστεύω πως η θεωρία των χορδών είναι καλύτερο βιβλίο.
«Ο βιολιστής γίνεται πιο ευδιάκριτος όταν βλέπουμε το βιολί»
«Είναι τόσο κοκαλιάρα που δεν υπάρχει χώρος για ψυχή»
«Η ζωή ξεπερνούσε πάντα την τέχνη στον αγώνα δρόμου προς την αλήθεια»
«Η μοναδική αιώνια ζωή μας ήταν να ζούμε στα όνειρα των άλλων»
«Όταν η τέχνη διαχωρίζεται από την ηθική, όλα πάνε κατά διαόλου»
