γράφει η Μαρία Ράπτη
Αν περνάς συχνά από αυτόν τον δρόμο, λένε πως κάποια στιγμή θα ακούσεις τις φωνές.
Έστω πνιχτά, έστω υπόκωφα. Έστω σαν υποψία, θα τις ακούσεις. Ίσως κοντοσταθείς -για λίγο μόνο- μπερδεμένη ή σαστισμένος. Χωρίς να μπορείς να πεις αν άκουσες πράγματι φωνές ή αν ήταν κάποιο φύσημα παράξενο, κάποιος ήχος από το διπλανό κατώγι, από το υπόγειο δίκτυο. Από όλες εκείνες τις αρχαίες, κρυμμένες στοές ή από τα παλιά πηγάδια, που αναβρύζουν ακόμη μυστικά στα σκοτάδια κάτω από την άσφαλτο.
Χωρίς να ξέρεις αν είναι πραγματικές, αν κάποιος κινδυνεύει ή αν είναι απόηχοι του παρελθόντος, μνήμη των χωμάτων, φαντάσματα Όμως, θα τις ακούσεις.
Ίσως κοντοσταθείς. Για λίγο μόνο, ίσως αναρωτηθείς. Τι να είναι οι φωνές αυτές. Ποιοι είναι αυτοί που στριγγλίζουν, τρέμουν και φοβούνται. Γιατί φωνάζουν για βοήθεια. Ποιος είναι ο όχλος, ποιους κυνηγάει φρουμάζοντας.
Έπειτα θα σηκώσεις τους ώμους και θα συνεχίσεις· η μέρα θα προχωρά αμείλικτα.
Στις 6 Μαΐου του 1876, ομάδα χριστιανών απάγει από τον σιδηροδρομικό σταθμό μια νεαρή χριστιανή βουλγαρικής καταγωγής, με στόχο να αποτρέψει τον επικείμενο εξισλαμισμό της. Η νεαρή φυγαδεύεται από ανθρώπους του πρόξενου της Αμερικής, όμως εν τω μεταξύ η είδηση μεταδίδεται στην πόλη και γρήγορα πλήθος εξαγριωμένων Οθωμανών μαζεύεται έξω από το Κονάκι, την έδρα του Οθωμανού Κυβερνήτη.
Εκεί φτάνουν -μάλλον τυχαία- οι πρόξενοι της Γερμανίας και της Γαλλίας, Ερρίκος Άμποττ και Ζυλ Μουλέν. Γρήγορα το πλήθος αυξάνεται και τους πολιορκεί, οπότε μετακινούνται προς το γειτονικό μουσουλμανικό τέμενος Σαατλί και καταλήγουν στα δωμάτια των ιεροδιδασκάλων, όμηροι των διαδηλωτών. Καθώς οι εξελίξεις καθυστερούν, το πλήθος εξαγριώνεται και εισβάλλει στο κτίριο, όπου οι πρόξενοι δολοφονούνται άγρια. Η σφαγή τους επιδεινώνει ραγδαία τις σχέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Το Σαατλί Τζαμί καταστρέφεται ολοσχερώς στην πυρκαγιά του 1917, ενώ στη θέση του παλιού Κονακιού χτίζεται το σημερινό Διοικητήριο. Ο δρόμος ανάμεσα στα δυο παλαιότερα κτίρια υπάρχει ακόμη και ονομάζεται Οδός Προξένων.
